مهدویت؛ فرجام تنازع حق و باطل

نویسندگان:  الهی نژاد حسین*
 
* پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
 
چکیده:

چکیده فارسی:
از جمله موضوعات مهم مهدویت که در قالب «مبانی مهدویت» قرار می گیرد، بحث «تنازع حق و باطل» است. نوشتار پیش رو با عنوان «مهدویت؛ فرجام تنازع حق و باطل»؛ به این موضوع اختصاص داشته و با بیان مقدمه ای به تبیین تنازع حق و باطل و کیفیت تعامل مهدویت با آن، پرداخته است.

بعد از مقدمه، نظریه و دیدگاه سه گانه ای در موضوع تنازع حق و باطل به میان آمده است. بر اساس نظریه اول که به عنوان «نظریه تکاملی تاریخ و پیروزی حق»؛ مطرح است؛ خوش فرجامی بشر مورد بحث و بررسی قرار گرفته و با دلایل عقلی و نقلی، همراه با نظریات و اقوال اندیشمندان و فلاسفه، تقریر و تثبیت شده است.

نظریه دوم که «نظریه ادواری تاریخ با میدان داری باطل» است؛ به ادواری و دوری بودن تاریخ نظر داده است. بر اساس این نظریه، تاریخ به مثابه موجودی زنده دارای مراحل کودکی، جوانی، پیری و مرگ می باشد و پایه اثباتی و چاشنی این نظریه، ظهور و سقوط تمدن ها است که مورد استناد صاحبان این نظریه قرار گرفته است.

نظریه سوم که «نظریه برچیدگی تاریخ و اضمحلال نسل بشر» عنوان می گیرد؛ با نگرش افراطی، اضمحلال نسل بشر را مطرح می کند و انسان را نسبت به آینده و فرجام تاریخ مأیوس و سرخورده کرده و به طور کلی آینده و فرجام تاریخ بشر را از اساس نفی می کند. بعد از طرح دیدگاه های سه گانه و تبیین دلایل و مستندات آن ها، به اصالت دیدگاه اول پرداخته، و منجی گرایی و مهدویت به عنوان غایت سیر اجتماعی بشر و نیز به عنوان نماد خوش فرجامی تاریخ با رویکرد دینی مطرح می شود. و در نهایت مقاله به ذکر خلاصه و نتیجه به پایان می رسد.

چکیده عربی:
یشکل بحث «نزاع الحق والباطل» مفصلیه مهمه من مفاصل بحوث المهدویه وهو من البحوث المهمه للغایه فی هذا الموضوع ولاشک فإنه یقع فی خانه (المبانی المهدویه) والمقاله التی کتبت تحت عنوان (المهدویه خاتمیه نزاع الحق والباطل) أختصت بهذا الأمر وقد أحتوت علی مقدمه بینت فیها النزاع الدائر بین الحق والباطل وکیفیه تعامل المهدویه معه ومن ثم تطرق الکاتب بعد ذلک الی بیان ثلاثه نظریات فی هذا الموضوع وجاءت النظریه الأولی تحت عنوان (نظریه التکامل التاریخی وإنتصار الحق) وفیها جری البحث فی مسأله الخاتمیه السعیده وتم اثباتها وتقریرها بواسطه الدلائل العقلیه والنقلیه مصحوبتا مع ذکر النظریات والأراء التی تبناها کبار العلماء والفلاسفه فی هذا الخصوص.

واما النظریه الثانیه فهی نظریه (الأدوار التاریخیه ومحوریه الباطل) وهی مبنیه علی اساس الأدوار التاریخیه ومراحله المتعدده وتری هذه النظریه بإن التاریخ هو بمثابه موجود حی له مراحل طفولیه وشبابیه وشیخوخیه ومن ثم مرحله الموت وأصحاب تلک النظریه یثبتونها علی اساس ظهور وسقوط الحضارات المتعدده التی جاد بها عمر التاریخ.

واما النظریه الثالثه الوارده بهذا الخصوص فهی نظریه (الإنحلالیه التاریخیه وإضمحلالیه البشر) وقد طرحت هذه النظریه الإفراطیه مسأله إضمحلال الإنسان فجعلته کائن یأس وله نظره ضبابیه قاتمه بالنسبه الی المستقبل ونهایه التاریخ الإنسانی وإنه فی النهایه وعلی اساس ماطرحت هذه النظریه ینفی بشده ذلک ویعتبره أمرا فی غایه السخریه وبعد أن استعرض کاتب تلک المقاله النظریات الثلاثه وتوضیح الأدله الخاصه بکل واحده منها یدخل فی تفاصیل أکثر حول النظریه الأولی ویطرح مسأله المنقذ والمهدویه علی إنها غایه السیر الإجتماعی الإنسانی وإنها بعنوان مظهر النهایه السعیده للتاریخ وذلک بالأستناد علی الإتجاه الدینی وفی النهایه یختم الکاتب مقالته بذکر الخلاصه والنتیجه النهائیه من بحثه.
 
کلید واژه: کلیدواژه فارسی: مهدویت، حق، باطل، تاریخ ادواری، تاریخ خطی، تنازع حق و باطل، آینده نگری مثبت، آینده نگری منفی (کلیدواژه عربی: المهدویه، الحق، الباطل، التاریخ الإدواری، التاریخ الخطی، نزاع الحق والباطل، النظره المستقبیله الإیجابیه، النظره المستقبیله السلبیه، هدف التاریخ، التکامل التاریخی، الإنحطاط التاریخی)