خبری تحلیلی ردنا (ادیان نیوز)
آخرین اخبار ادیان ایران و جهان، خبرهای دینی ارامنه زرتشتیان کلیمیان شیعه اقلیت‌های دینی و مذهبی و فرقه‌ها جریان‌‌های دینی

صحیفه سجادیه دوره کاملی از معارف توحیدی

ادیـان نیوز : در ماجرای واقعه حرّه که شامیان به مدینه هجوم بردند بسیاری از خانواده‏‌ها، همسر و فرزندان خود را به خانه امام سجاد(ع) فرستادند

 و از آن حضرت پناه خواستند و در پناه آن
حضرت تا پایان اشغال مدینه به دست سپاه شام، در امنیت و سلامت به سر
می‌‏بردند و از تعرّض شامیان در امان بودند.

امام باقر (ع)
می‌‏فرمایند: پدرم علی بن الحسین (ع) هرگز نعمتی از خدا را یاد
نمی‌‏کردند مگر آن‏که برای شکر آن نعمت، خدا را سجده می‏‌کردند، … و نیز
هر گاه حق تعالی شرّی را از ایشان دفع می‌‏کرد که از آن بیم داشتند و یا
مکر مکر کننده‌ه‏ا را دور می‏‌گرداند سجده می‏‌نمودند و همچنین بعد از
فارغ شدن از نماز واجب و یا اصلاح میان دو کس برای شکر این توفیق سجده
می‏‌کردند و در جمیع مواضع، سجود آن حضرت به چشم می‏‌خورد و به این سبب آن
حضرت را «سجّاد» می‌‏گفتند.

  • زینت پرستندگان

امام سجاد(ع)
در امر عبادت و مناجات با حضرت حق از همگان پیشی گرفته بود، چندان که
مورد سوال و حتی اعتراض خاندان و یاران خویش قرار می‏‌گرفت. در هنگام ادای
فریضه نماز، چنان خوف خدا سراسر وجودش را فرا می‌‏گرفت که تمام اعضای بدنش
می‏‌لرزید و چون وارد نماز می‌‏شد چنان خشک و بی‌‏حرکت می‌‏ایستاد که جز
آنچه باد از لباسشان تکان می‌‏داد دیگر حرکتی از او مشاهده نمی‏‌شد. امام
باقر(ع) عبادت پدرشان را چنین توصیف می‌‏کنند: «پدرم در نماز قیامی داشتند
چون قیام بنده‌ه‏ای ذلیل در پیشگاه سلطانی با شکوه و با هیبت و نماز او
چنان می‌‏نمود که نماز وداع است و گویی برای همیشه با آن خداحافظی
می‌‏کند».

  • صدقات پنهانی

بسیاری از خانواده‏‌های محروم و نیازمند
مدینه، شبانگاه از لطف و بخشش مردی ناشناس بهره‏‌مند می‌‏شدند که هرگز او
را نشناختند مگر زمانی که علی‏‌بن‏‌الحسین(ع) در گذشت. پس از آن بود که آن
مرد ناشناس دیگر به سراغ آنان نیامد و دانستند آن امدادگر ناشناس، حضرت
زین العابدین(ع) است. زُهَری یکی از معاصران می‏گوید: «شبی سرد و بارانی،
علی‏‌بن‌‏الحسین(ع) را دیدم که آرد و هیزم بر پشت داشت و آن را برای
فقیران می‌‏برد. گفتم: ای پسر رسول خدا، این چیست؟ حضرت فرمودند: سفری در
پیش دارم و توشه آن را آماده کرده‌‏ام تا در جای امنی بگذارم. به امام
گفتم: اجازه دهید من آن بار را حمل کنم؛ چراکه شأن شما بالاتر از این است،
حضرت قبول نکردند و سپس فرمودند: من شأن خود را از حمل باری که در سفر از
هلاک شدن نجاتم دهد و ورودم به مقصد را نیکو گرداند، برتر نمی‌‏دانم».

  • نشانه‏‌های شیعه

امام سجاد(ع) در ضمن فرمایشاتی نشانه‏‌های
شیعه بودن را این گونه بیان می‌‏فرمایند: «شیعیان ما، با آثار عبادت و
نیز سادگی و بی‏‌آلایشی در زندگی شناخته می‌‏شوند. در چهره‏‌های آنان آثار
عبادت نمایان است… هنگامی که همه ساکت و خاموشند، آنان در تقدیس و
تسبیح خدایند و آنگاه که همه خوابند، آنها به نماز و نیایش پروردگار
می‌‏پردازند و آن وقت که دیگران در سرور و خوشی‏‌های زودگذر غرق می‏شوند،
آنان در فکر اندیشه‏‌های درخشان و اصیل انسانی به سر می‌‏برند».

  • مناجات در کنار کعبه

اَصْمعی یکی از اصحاب امام سجاد (ع)
می‏‌گوید: «در شبی مهتابی اطراف خانه خدا طواف می‏کردم. صدای زیبا و غم
انگیزی گوش مرا نوازش داد. به دنبال صاحب صدا رفتم تا این‏که جوانی را
دیدم که دست در پرده خانه کعبه افکنده و چنین مناجات می‏‌کند: ای پروردگار
من، چشم‏های بندگان در خواب فرو رفته و ستارگان آسمان یکی پس از دیگری سر
به افق مغرب گذاشته و از دیده‌‏ها پنهان گردیده و تو خداوند زنده و
قیّومی هستی که هرگز خواب تو را فرا نمی‌‏گیرد. در این دل شب پادشاهان درِ
قصرهای خود را بسته و نگهبان گمارده‌‏اند و تنها دری که برای نیازمندان
گشوده است درِ خانه توست و من اکنون، با تهی دستی به درگاه تو امید
بسته‏‌ام…». اَصمعی گوید: «آن قدر این جوان مناجات کرد که بی‏هوش شد و
به روی زمین افتاد. چون نزدیک او رفتم و به دقت به صورتش خیره شدم، متوجه
شدم او زین العابدین(ع) است».

  • پادشاهی عبدالملک

دوران امامت امام سجاد(ع) بیشتر مصادف با
دوره خلافت عبدالملک بن مروان بوده است. عبدالملک نخستین کسی بود که به
صورت رسمی از فریضه امر به معروف و نهی از منکر جلوگیری کرد. او پس از
کشتن عبدالله زبیر در یک سخنرانی عمومی گفت: هر کس مرا به تقوا دعوت کند،
او را گردن می‏‌زنم! و بدین وسیله مردم را به خفقانی عمیق دعوت نمود. او
برای اختناق بیشتر به قتل و غارت مردم می‌‏پرداخت. امام سجاد(ع) در عصر
حکومت عبدالملک در تنگنای فشارهای امنیتی، دوران سختی را ‏گذراندند.

  • افشای چهره امویان

واقعه کربلا از چهره پلید امویان پرده
برداشت. اهل‏‌بیت (علیهم السلام) و در رأس آنان امام زین العابدین(ع) به
عنوان پیام رسانان عاشورا نقش زیادی در شناساندن چهره پلید امویان به
جامعه اسلامی داشتند. خطبه‏‌های امام سجاد(ع) در کوفه و شام و مدینه و
مبارزات پی‏گیر آن حضرت در دوران حیاتشان بیشترین اثر را در این زمینه
داشت.

  • تبیین مبانی اعتقادی و فرهنگی شیعه

با توجه به جوّ خفقانی که از سوی دستگاه
أُموی در جامعه به وجود آمده بود، امام سجّاد(ع) نمی‏‌توانست اقدام صریحی
علیه نظام کند ولی از آن جا که امام هم باید مردم جامعه را هدایت و ارشاد
نماید و جلوی تحریفات اسلام را بگیرد، در عرصه دعا وارد مبارزه شد. دعاهای
امام در عین این‏که حرکتی اخلاقی بود مبارزه‌‏ای آرام ولی ریشه کن کننده
با دشمن به شمار می‏رفت. بنابراین مجموعه گران سنگ صحیفه سجادیه ـ که در
حقیقت دوره کاملی از معارف توحیدی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است ـ از امام
بر جای ماند و چراغ هدایتی برای انسان‏ها و نسل‏های آینده بود. هم چنین
رساله‌‏ای در حقوق و مواعظ و سخنانی در تفسیر قرآن از ایشان به یادگار
مانده است.

  • پناهگاه اهل مدینه

در ماجرای واقعه حرّه که شامیان به مدینه
هجوم بردند بسیاری از خانواده‏‌ها، همسر و فرزندان خود را به خانه امام
سجاد(ع) فرستادند و از آن حضرت پناه خواستند و در پناه آن حضرت تا پایان
اشغال مدینه به دست سپاه شام، در امنیت و سلامت به سر می‌‏بردند و از
تعرّض شامیان در امان بودند. در برخی از منابع آمده است که زمانی که سپاه
یزید قصد مدینه کرد تا جان و مال و ناموس اهل مدینه را مورد تعرض قرار
دهد، علی‌‏بن‌‏الحسین(ع) چهارصد تن را در میان خانه خود پناه داد و تا
زمان برگشت سپاه و خروج آنها از مدینه از این چهارصد نفر پذیرایی می‌‏کرد.

  • انگیزه‏‌های قتل امام

دستگاه اموی با گذشت زمان به شیوه‏‌های
مبارزاتی امام سجاد(ع) پی برد و دریافت که ادامه حیات امام با شرایط و
اوضاع زمامداری آنها نمی‏‌سازد. لذا تصمیم به قتل حضرت گرفتند. به طور کلی
می‏توان چهار عامل مهم را انگیزه دستگاه حاکم از قتل امام برشمرد:
۱. وسعت نفوذ امام. در طول ۳۵ سال بعد از واقعه کربلا. امام از طریق دعاها
و نشر معارف اسلامی به تدریج توانست یاران‌شان را منسجم کنند و
آگاهی‌‏های لازم را به آنها بدهند که این خطر بزرگی برای دشمن به حساب
می‌‏آمد.
۲. بغض و حسادت. عبدالملک، هشام و ولید و حتی جمعی از بزرگان بنی امیه به
امام سجاد(ع) حسادت می‌‏ورزیدند؛ چرا که مردم از روی فهم و درایت به امام
عرض ارادت می‏‌کردند.
۳. افشاگری. امام سجاد(ع) در فرصت‏های بسیار و از داستان شهادت پدر و
اسارت و مظلومیت خود و خاندانش سخن‏ها می‌‏گفت که این خود نوعی افشاگری
رسمی علیه ظلم بنی امیه بود.
۴. ترس از قیام. دستگاه خلافت تصوّر می‌‏کرد که اگر امام عَلَمی بلند کند
به‌خاطر محبوبیت و نفوذ معنوی آن حضرت حتی کسانی که دوست اهل‏‌بیت هم
نیستند زیر آن پرچم جمع می‌‏شوند و قیامی بزرگ علیه حکومت آنان به وجود
خواهد آمد.

  • شهادت

حضرت سید الساجدین پس از گذراندن یک عمر
پربرکت که در یکی از حساس‏‌ترین دوره‏‌های تاریخ اسلام واقع شد از
ویژگی‌‏های مهمی در بین مردم برخوردار شده بود. چراکه فضایل و مکارم
اخلاقی آن حضرت در هر مجلس و محفلی بیان می‌‏شد و در یک کلام امام در
دل‏ها و عواطف مردم جا گرفته بود. این وضع بر امویان دشوار بود و آنها را
می‌‏رنجاند و از همه کس بیشتر ولیدبن‌‏عبدالملک کینه امام را در دل داشت.
او بارها می‌‏گفت: «من تا وقتی که علی‌‏بن‌‏الحسین در دنیا باشد راحت
نیستم». این بود که وقتی زمام سلطنت را به دست گرفت تصمیم گرفت امام را
مسموم کند. لذا زهر کشنده‏‌ای برای کارگزارش در مدینه فرستاد و به او
دستور داد تا این زهر را به امام بخوراند و آن نانجیب نیز دستور ولید را
عملی کرد. زهر در بدن نازنین امام کارگر شد و بدین وسیله حضرت در سن ۵۷
سالگی در مدینه به شهادت رسید.

  • تشییع پیکر امام

پیکر پاک امام سجاد(ع) را در شهر مدینه
تشییع کردند. در آن شهر از پیکر امام تشییع بی‏‌نظیری صورت گرفت.
توده‌‏های مردم از مناطق مختلف بر جنازه حضرت حاضر شدند و همگی پریشان و
گریان و دل شکسته جنازه مطهر حضرت را بر دوش می‌‏بردند. بدن مطهر حضرت
سجاد(ع) را به قبرستان بقیع بردند و در قبری که در کنار قبر عمویش امام
حسن مجتبی(ع) آماده ساخته بودند به خاک سپردند.

  • امام از منظر علمای اهل تسنن

ذَهَبی یکی از بزرگان اهل سنت درباره امام
سجاد می‏‌نویسد: «برای ایشان جلالت عجیبی بود و ایشان به سبب شرافت و
سیادت و قدرتش و هم‏چنین به دلیل علم و اهلیت و کمال عقلش هر آینه برای
امامت شایسته است». جاحظ که یکی از دانشمندان به نام اهل تسنن است نیز
می‏گوید: «مردم با همه اختلاف مذاهبشان در مورد ایشان دارای وحدت نظر
بودند و هیچ کس در تدبیر او تردید نداشت و احدی در تقدیم او بر دیگران در
همه زمینه‏‌ها شک نداشت» و مهم‏تر از همه شافعی که خود یکی از پیشوایان
چهارگانه اهل تسنن است می‏‌گوید: «همانا علی‌‏بن‌‏الحسین فقیه‌‏ترین
اهل‌‏بیت است».

  • شاگردان مکتب امام

حضرت سجاد(ع) در مدت ۳۵ سال امامت خود،
افراد زیادی را تربیت کردند و برای تداوم مکتب اسلام ناب محمدی، توانستند
آنان را از هر جهت آماده کنند که از آن‌جمله ثابت بن دنیار، معروف به
ابوحمزه ثمالی است و هم‏چنین می‌‏توان به أبوُخالِد کابُلی، یَحیی بن أُم
الطّویلُ سَعَید بن جُبَیْر ـ که از نظر مقام علمی جایگاه رفیعی داشت ـ
اشاره کرد. این افراد جملگی از ممتازترین اصحاب و یاران امام سجاد(ع)
بودند که همچون ستاره‏‌های درخشانی در آسمان علم و معرفت درخشیدند و پرتو
افشانی کردند.

  • سخنان کوتاه از امام سجاد

سه چیز نجات بخش مؤمن است: این‏که زبانش
را از غیبت مردم باز دارد، خود را به چیزی مشغول کند که در دنیا و آخرت او
را سود دهد و بر گناهان، بسیار گریه کند.
نگاه محبت‏‌آمیز مؤمن به صورت برادر ایمانی خود، عبادت است.
نشان معرفت (خداشناسی) و کمال دین مسلمان، ترک سخنان بیهوده، کم‏تر جدل کردن، و بردباری و خوش خویی است.
مبادا به‌‏گناهی که می‏کنی شادمان شوی که شادمانی به گناه، بدتر از ارتکاب آن است.
در شگفتم از آن کسی که از طعام از ترس زیان آن می‏پرهیزد، اما از گناه به سبب زشتی آن نمی‏‌پرهیزد.
همه خیر در این است که انسان خود را (از آلودگی‏ها) نگه دارد.
شرافت در فروتنی، و عزت در پرهیزگاری، و بی‌‏نیازی در قناعت است.
اگر مردم بدانند که در طلب علم چه فوایدی است، آن را می‌‏طلبند، اگر چه با ریختن خون دل و فرو فتن در گرداب‏ها باشد.
هر کس خود را گرامی داند، دنیا نزد او خوار است.

منبع : مهر

گفت‌وگو درباره مطلبی که خواندید

آدرس ایمیل شما منتشر نمی‌شود.