محدوده علم امام معصوم تا کجاست؟

ما در این‌جا به خاطر رعایت اختصار، چند مورد از آن‌ها را ذکر می‌کنیم:

۱. امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: «داود پیغمبر، علوم تمام پیغمبران قبل از خود را به ارث برد و سلیمان، فرزندش تمام علم داود را، و محمد(صلی‌اللّه‌علیه‌وآله) تمام علم سلیمان را به ارث برد و ما ائمه اهل بیت نیز تمام علوم محمد(صلی‌اللّه‌علیه‌وآله) را به ارث برده‌ایم؛ «صحف» ابراهیم و «الواح» حضرت موسى نزد ماست. در این هنگام «ابو بصیر» عرض کرد: منظور از صحف ابراهیم و الواح موسى همین علم است (که براى مردم بیان مى‏‌کنید؟) حضرت فرمود: اى ابا بصیر، این علومی را که بیان مى‏‌کنیم در هر شب و روز، ساعت به ساعت به ما می‌رسد (لیکن آن صحف و الواح حقیقت دیگرى است که به نحو کلّیّت، در وجود ما قرار گرفته و قابل تغییر نیست و این علوم روزانه از آن معدن و منبع سرازیر مى‏‌گردد)».[۱]

۲. حضرت در حدیث دیگری فرمودند: «خداوند(عزوجل) هیچ علمى و موهبتى به پیغمبران خود نداد، مگر آن‌که تمام آن‌ها را مجموعاً به محمد(صلّى‌اللّه‌علیه‌وآله) داده است، و صحفى که خداوند مى‌‏فرماید: «صحف ابراهیم و موسى» در نزد ماست. عرض کردم: فدایت شوم آیا آن صحف، الواح است؟ فرمود: بلى».[۲]

۳. امام رضا(علیه‌السلام) فرمودند: «محمد(صلى‌اللّه‌علیه‌وآله) امین خداوند(عزوجل) در روی زمین بود؛ هنگامی‌که دار فانی را وداع گفت، ما اهل بیت(علیهم‌السلام) وارثان او بودیم؛ پس ما امین الهی و جانشین خدا در زمین هستیم؛ علم بلایا و منایا در نزد ماست؛ علم به انساب عرب در نزد ماست؛ ما اگر به شخصی نگاه کنیم می‌توانیم بفهمیم حقیقت ایمان را در دل دارد یا منافق است… ».[۳]

۴. «هارون بن جهم» نقل می‌کند امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: «به عیسى بن مریم(علیه‌السلام) دو اسم از اسماء الهی داده شد، که به وسیله آن دو حرف، تمام کارهای خود را انجام می‌داد (مرده را زنده می‌کرد؛ کور مادرزاد و مرض پیسی را شفا می‌داد؛ از آن‌چه مردم در خانه‌های خود مى‏‌خورند یا نگه‌دارى مى‏‌کردند، خبر می‌داد و…) به حضرت موسى(علیه‌السلام) چهار حرف داده شد؛ به ابراهیم خلیل(علیه‌السلام) هشت حرف؛ به حضرت نوح(علیه‌السلام) پانزده حرف؛ به حضرت آدم(علیه‌السلام) بیست و پنج حرف، و به محمد(صلى‌اللّه‌علیه‌وآله) هفتاد و دو حرف عطا شد؛ در حالی‌که مجموع اسامى خداوند متعال هفتاد و سه حرف است و تنها یک حرف مخزون و مکنون است و اختصاص به ذات واجب دارد».[۴]

این روایت بیان می‌کند ۷۲ اسم ار اسماء الهی (تمام علم ممکن در عالم) به پیامبر اکرم(صلى‌اللّه‌علیه‌وآله) عطا شد؛ از طرفی در روایت بالا و دیگر روایات، بیان شده که ما وارثان علم پیامبر(صلى‌اللّه‌علیه‌وآله) هستیم؛ پس نتیجه این می‌شود که همه این ۷۲ کلمه در نزد ائمه اطهار(علیهم‌السلام) موجود است.

۵. «ابو حمزه ثمالى» می‌گوید: به امام سجّاد(علیه‌السلام)عرض کردم: آیا ائمّه اهل بیت(علیهم‌السلام) مى‌‏توانند مردگان را زنده کنند؟ آیا مى‏‌توانند کور مادرزاد را بینا کرده و مریض پیسی را شفا دهند؟ آیا مى‏‌توانند بر روى آب راه بروند؟ حضرت فرمود: خداوند هیچ موهبتى به پیغمبرى از پیغمبران خود نداده است، مگر آن‌که آن را به محمد(صلى‌اللّه‌علیه‌وآله) عنایت فرمود؛ علاوه بر آن‌ها چیزهایى به محمد(صلى‌اللّه‌علیه‌وآله) عطا کرد، که به هیچ یک از آن‌ها نداده بود».[۵]

آن‌چه از مجموع این احادیث استفاده مى‏‌گردد، آن است که جمیع کمالات روحى و علمى که در انبیاء گذشته بوده است به حضرت محمد(صلى‌اللّه‌علیه‌وآله) و از آن حضرت، به امیر المومنین(علیه‌السلام) و از ایشان، به دیگر ائمه(علیهم‌السلام) به ارث رسیده است؛ نه تنها در وحى و علوم الهى که راجع به شرایع آن‌ها بوده است، بلکه تمام حالات و صفات روحى و کیفیت اتصال آن‌ها به مبدأ اعلى، از نقطه نظر اسم خاصّى که به آن اختصاص داشته‏‌اند، بلکه تمام معجزات و کراماتى که به اذن خدا از آن‌ها سر مى‏‌زده همه و همه در وجود مبارک پیغمبر اکرم و ائمه اطهار(صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین) موجود است.[۶]

 پی‌نوشت

[۱] و [۲] و [۳]. الکافی، ج۱، ص ۲۲۵- ۲۲۴.

[۴]. همان، ص ۲۳۰.

[۵]. بصائرالدرجات، ص ۲۷۰.

[۶]. سید محمد حسین حسینی تهرانی، امام شناسى، ج‏۴، ص ۲۴.

منبع: رهروان ولایت