گونه‏ شناسی مواضع عالمان شیعی در قبال سیاست‌های دولت مطلقه شبه‌مدرن پهلوی اول

چکیده :
ارکان سازنده دولت مطلقه ایرانی در مقاطع مختلف زمانی در سیاست‌های فرهنگی، مذهبی و اجتماعی، بازتاب گسترده‌ای یافت. ابتدا رویکرد حمایتی و تظاهرگرایانه مذهبی اتخاذ شد اما به مرور زمان، تجددطلبی فرهنگی و مذهبی تحت تأثیر اندیشه لیبرالیسم و ناسیونالیسم، جایگزین شد که رویکرد و مواضع مقامات مذهبی ایران نیز تابعی از این متغیر قرار گرفت.
گروهی سیاست تقیه و در نهایت انزواگرایانه را پیش گرفته و در عمل محکوم به عدم مخالفت علنی شدند و عده‌ای نیز به صورت مستقیم وارد مبارزه‏ با دولت مطلقه شده و در نهایت تنی چند از وعاظ و روحانیان بی‌بهره از تقوا در جبهه حمایت‌گرایانه قرار گرفتند.

کلیدواژه: دولت، دولت مطلقه، دیوان‌سالاری، تمرکز قدرت، ارتش مدرن، ناسیونالیسم، تجدد‌خواهی، فرهنگ، مذهب و عالمان دینی شیعی.