خبری تحلیلی ردنا (ادیان نیوز)
آخرین اخبار ادیان ایران و جهان، خبرهای دینی ارامنه زرتشتیان کلیمیان شیعه اقلیت‌های دینی و مذهبی و فرقه‌ها جریان‌‌های دینی

بازیابی ابعاد تفسیر کلامی آیه‏ «إِنِّى‏ جاعِلٌ‏‏ِ فِى‏الْأرْضِ خَلِیفَهً»

نویسندگان: محمود کریمی؛ محمد حسن رستمی؛ محسن دیمه کار گراب

چکیده :
هر چند به نظر می‌رسد آیه «إِنِّى ‏جاعِلٌ ‏‏ِفِى‏ الْأرْضِ ‏ِخَلِیفَهً» در سوره بقره تنها طلیعه و مقدمه داستان‏ خلقت‏‏‏‏‏‏‏‏ِ حضرت‏‏‏ ‏آدم علیه‌السلام است، لکن این آیه مشتمل بر نکات ‏‏‏‏‏‏‏‏تفسیری ـ ‏کلامى ‏ارزشمندی است که برخی از آنها از دیرباز به اجمال و پراکنده در آثار علمى ‏فریقین به‌ویژه امامیه بیان شده ولی هیچ‌گاه تبیین نشده است.‏
‏‏‏‏‏‏نوشتار حاضر بر آن است تا ابعاد تفسیری ـ کلامی این ‏‏‏‏‏آیه را در میراث‏‏ علمى امامیه و اهل ‏‏‏‏‏‏سنت، مورد بررسی قرار‏‏‏‏‏‏‏‏ گیرد؛ ابعادی همچون هدف از آفرینش خلیفه در زمین، لزوم ‏‏‏‏وجود خلیفه در زمین و ضرورت ‏‏‏‏‏‏‏‏ِنیاز به امام، تقدم‏‏‏‏ وجود خلیفه بر دیگران، اختصاص تعیین‏‏‏‏ خلیفه به خداوند، لزوم ‏‏‏‏عصمت‏‏‏ خلیفه و امام و غیرهم. این موارد مهمترین مباحث‏‏ کلامى ‏‌است که برخی از محدّثان و مفسّران متکلّم با استناد به آیه مذکور به آنها اشاراتی داشته‌اند.
در آثار علمى اهل ‏‏‏‏‏‏سنت نیز در خصوص این ‏‏‏‏‏‏آیه، تنها به مباحث‏‏ معدودی همچون عصمت‏‏‏ ملائکه، علم یکی از شروط خلافت، و برترى ‏‏آدم علیه السلام بر ملائکه اشاره‏‏‏ شده که این‏‏‏‏‏‏ استفاده اندک از آیه، ناظر به تفاوت مبانى ‏‏‏‏‏‏‏کلامى‏ اهل‏ ‏‏‏‏‏سنت با امامیه در موضوع‏‏‏‏ِ امامت است. پاسخ به دیدگاه اسماعیلیه در خصوص تعارض غیبت امام با «قراردادن ‏خلیفه در زمین» و نیز اشاره به استفاده فقهی برخی از فقیهان‏ امامی و اهل ‏‏‏‏‏‏سنت از این ‏‏‏‏‏‏آیه در خصوص مشروعیت ‏‏‏‏‏‏‏ِقضاوت و تعلق ‏‏‏‏‏زمین به خلیفه خدا از دیگر مباحث ‏‏مطرح ‏‏‏ِشده در این ‏‏‏‏‏‏نوشتار به‌شمار مى‌آید.

کلیدواژه: حضرت‏‏‏‏ آدم علیه‌السلام؛ جعل خلیفه؛ خلافت؛ امامت؛ عصمت؛ غیبت؛ رجعت

بازیابی ابعاد تفسیر کلامی آیه‏ «إِنِّى‏ جاعِلٌ‏‏ِ فِى‏الْأرْضِ خَلِیفَهً»
گفت‌وگو درباره مطلبی که خواندید

آدرس ایمیل شما منتشر نمی‌شود.