تبیین معنایی اصطلاح علمای ابرار با تأکید بر جریانات فکری اصحاب ائمه

چکیده:
«علمای ابرار» اصطلاحی است که برخی از اصحاب ائمه در توصیف جایگاه ایشان به‌کار بردند. برخی با تکیه بر این اصطلاح نتیجه گرفته‌اند که این اصحاب به مقاماتی مانند عصمت، علم خطاناپذیر و … برای ائمه معتقد نبوده‌اند. درپی بررسی جریان‌های فکری اصحاب ائمه در مسئله علم امام و تلاش در راستای مفهوم‌شناسی واژه‌های مرتبط، به این نتیجه می‌رسیم که «عالِم» را برخی از اصحاب در تقابل با گروهی دیگر به‌کار برده‌اند تا چگونگی ارتباط میان امام و فرشتگان را با ارتباط میان پیامبران با فرشتگان متفاوت معرفی کند.
در نگاه این گروه، ائمه نیز که گاهی از آنها با عبارت علما یاد می‌شود، مانند انبیا با فرشتگان مرتبط هستند؛ اما سنخ این رابطه از نوع تحدیث و الهام است. امام فرشته را چه در خواب و چه در بیداری نمی‌بیند؛ ولی فرشته گاه با او سخن می‌گوید. ابرار اتقیا نیز که در روایات امامیه در مورد ائمه به‌کار رفته، ناظر به مقامی معادل عصمت است.

کلیدواژه: علمای ابرار، اتقیا، جریان‌شناسی، امام، پیامبر.