وندیداد (بخشی از اوستا) مناسب با هیچ زمانی نیست!

ادیان نیوز: وقتی از آمیختگی وندیداد با خرافه ها سخن می گوییم، جواب می دهند که آن دستورها متناسب با زمان تدوین آن بوده است. قسمتی از مصاحبه ی موبد مهربان فیروزگری چنین است:

نمی توان آنرا آمیختگی با خرافات دانست مثلا برخی مطالبی که در وندیداد می خوانیم مناسب حال و زمان آن روزها بسیار هم مفید و درست بوده است هرچند که امروز با پیشرفت علم و دانش و بالا رفتن سطح بهداشت عمومی دیگر کاربردی ندارد و بعضی به غلط آن را خرافات می پندارند.»

نمونه هایی را در اینجا می آوریم که نشان می دهد، نه تنها بخشی از مطالب وندیداد، متناسب با زمان تألیف آن نبوده بلکه با هیچ زمانی تناسب ندارد. بنگرید:

وندیداد برای تطهیر و دیوزدایی از راهی که انسان مرده یا سگ مرده را عبور داده اند، دستور داده که کسی از آن راه نگذرد مگر اینکه سگ زرد چهارچشم یا سفید زردگوش سه بار از آنجا عبور داده شود و اگر سگ با اختیار خود عبور نکرد، دعایی خاص خوانده شود با این مضمون که: ای دیوها دور شوید… (وندیداد، ج ۲، ص ۸۶۸، فرگرد ۸، شماره ۱۴ ـ ۲۲)

در مهم ترین مراکز بهداشتی همین که انسانی می میرد، در اولین قدم با پارچه ای او را می پوشانند. این کار سبب می شود که هم میکروب نشر نیابد و هم حرمت مرده حفظ شود و هم برای بینندگان آزاردهنده نباشد.

وندیداد مجازات کسی را که به اندازه ی جوراب، مرده ای را بپوشاند، هشتصد ضربه شلاق تعیین کرده است. اگر به اندازه ی شلوار بپوشاند ۱۲۰۰ ضربه شلاق و اگر تمام بدنش را بپوشاند دو هزار ضربه شلاق. (وندیداد، ج ۲، ص ۸۷۲، ف ۸، ش ۲۳ ـ ۲۵)

می دانیم که از مرده ی متلاشی، میکروب بیشتری به اطراف پراکنده می شود اما از نظر وندیداد مرده ای که متلاشی نشده آلوده کننده تر است!

کسی که به مرده ی انسان یا سگ نزدیک شده، اگر جسد هنوز به وسیله ی سگ لاشه خوار یا پرنده ی لاشه خوار پاره پاره نشده باشد باید سی بار با شاش گاو نر خود را بشوید. اما اگر پاره پاره شده باشد پانزده بار. (وندیداد، ج ۲، ص ۸۹۲، ف ۸، ش ۹۷ ـ ۹۸)

مرده کش ها پس از حمل مرده باید با شاش چارپایان کوچک یا ستوران یا مردان و زنانی که ازدواج مقدس (ازدواج با محارم) را انجام داده اند؛ خود را شستشو دهند. (وندیداد، ج ۲، ص ۸۶۸، ف ۸، ش ۱۳)

آنچه در پی می آید برگرفته و خلاصه ای از گفته های هاشم رضی (زرتشتی پژوه کم نظیر) است. با ذکر مستندات می گوید:

گاو در نگاه زرتشتیان از مقدس ترین جانوران است. ادرار آن نیز جنبه ی تقدس و تطهیر دارد. اما تطهیر به هیچ وجه جنبه ی گندزدایی و ضدعفونی ندارد.

موبد با آیین ها و تشریفاتی ویژه، طی یک دوره ی دراز که حد اقل نه شبانه روز است، باید مراسم تطهیر گناه کار را انجام دهد که بخش اصلی آن شست و شوی گناهکار با ادرار گاو است.

مرده کش ها پس از حمل جنازه باید با ادرار گاو غسل مس میت انجام دهند و اگر پیدا نشد، با ادار زنان و مردانی که ازدواج با محارم انجام داده اند و در تشییع جنازه شرکت کرده اند، غسل می کنند.

زن باردار که بچه سقط کند ناپاک شده است؛ چون دیو مرده به رحم او وارد شده و با حلول در جنین موجب مرگ بچه شده است. در این صورت باید مقداری معین از مخلوط ادرار و خاکستر را در رحم یا زهدان زن بریزند تا ناپاکی حاصل از ورود دیو پاک گردد. همچنین پس از سه شبانه روز، لخت شده خود را در نه گودال با ادرار گاو غسل می دهد. بعد از چند شب و روز باز هم با شاش گاو خود را می شوید و تشریفات طاهرسازی بسیار پیچیده و طولانی است.

اگر مدت حیض زن طولانی شود، باید مراسم تغسیل با شاش گاو در باره اش اجرا شود.

کسی بیش از حد مجاز به مرده ی انسان یا سگ نزدیک شود باید تشریفات غسل با شاش گاو را انجام دهد که بسیار طولانی است. بارها و بارها باید توسط موبدی اجرا گردد. (دانشنامه ایران باستان، ج ۴، ص ۱۹۱۳ ـ ۱۹۱۴)

هاشم رضی می نویسد:

«این مسأله که برخی عنوان می کنند، مغان در وندیداد آیین ها و روش بهداشت و گندزدایی را دستور داده اند، کاملا بی پایه است.» (وندیداد، ج ۲، ص ۶۴۲، شرح)

شناسنامه کتاب: وندیداد، ترجمه و واژه نامه و یادداشت‌ها: هاشم رضی، تهران، فکر روز، چاپ اول، ۱۳۷۶ ش.

منبع: راه راستی