شکست مفتضحانه جریان تبشیر در ایران
ادیان نیوز: جریان تبشیر از نخستین روزهای فعالیت نگاهی خاص به ایران داشته است. به عبارتی ماهیت سیاسی این جریان موجب شد تا از بدو پیدایش، همگام با خاستگاه سیاسی خود به دنبال تأمین منافع استعمار حرکت کند.به همین دلیل مرسَلین یا میسیونرهای بی‌شماری در قرن‌های اخیر، خصوصاً قرن‌های نوزدهم و بیستم تا پیش از انقلاب اسلامی از کشورهای مختلف به ایران آمدند. این مرسَلین گاه در قالب هیئت‌های میسیونری و گاه به صورت انفرادی به کشور وارد می‌شدند.
آن‌ها ابتدا پوششی متفاوت را برگزیدند و با رویکرد کمک‌های انسان‌دوستانه فعالیت می‌کردند، اما پس از مدتی حقیقت فعالیت و سیاسی بودن این افراد یا هیئت‌ها آشکار می‌شد.
در واقع آن‌ها تلاش داشتند تا طرح مسیحی‌سازی جوامع مسلمان به ویژه ایران را محقق کنند. سؤالی که پیش می‌آید این است که تا چه اندازه در این امر موفق بوده‌اند؟
همان‌طور که اشاره شد، اقدامات اولیه این میسیونرها در زمینه‌های فرهنگی و بهداشت بود. به دیگر سخن این‌ها از روز نخستی که پای به این سرزمین گذاشتند، ایجاد مراکز درمانی، بهداشتی و نیز مدارس مختلف را دنبال کردند.
هر چند هدف نهایی از این رویکرد تبلیغ مسیحیت در میان ایرانیان بود، اما در این راه موفقیتی به دست نیاوردند و به گفته آرمان رشدی یکی از مبلغین پروتستان، “عدم توفیق‌شان در امر اشاعه مسیحیت در ایران انکار ناپذیر می‌باشد.”
این شکست در حالی اتفاق افتاد که در دوره‌های متأخر یعنی پهلوی اول و دوم که فعالانه کوشش می‌شد پایه‌های مذهب شیعه سست و فرهنگ مبتذل غربی بر جامعه حکم‌فرما شود، نه فقط هیچ مانعی بر سر راه فعالیت‌های علنی و گسترده میسیونرهای خارجی و مبلغین داخلی وجود نداشت، بلکه دولت و دربار با آنان نهایت همکاری را داشتند و مبشرین مسیحی حتی در دورافتاده‌ترین دهات ایران نیز فعالیت داشتند و نشریات و کتب مسیحی را پخش می‌کردند.
با وجود این، کسی متاع آنان را خریدار نبود و فعالیت آنان با پایبندی مردم به دین خودشان روبرو می‌شد(بدون این‌که حکومت ممانعت یا محدودیتی قائل شود). چنان‌که طبق آمار‌هایی که در کتاب‌های داخلی مؤسسات تبشیری دیده می‌شود، تعداد کسانی که در تمام قرن نوزدهم و در قرن بیستم تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران به مسیحیت گرویدند، مجموعاً از چندصد نفر تجاوز نمی‌کنند.
فعالیت این مبشرین و مبلغین در نظر مردم مترادف بود با اشاعه فرهنگ غربی. مسیحی شدن مترادف بود با “ارمنی شدن”، یعنی تغییر ملیت و فرهنگ. خلاصه آن‌که علی‌رغم کلیه این فعالیت‌های گسترده، مسیحیت با اقبالی مواجه نشد.
انقلاب اسلامی و تغییر استراتژی جریان تبشیر
با وقوع انقلاب اسلامی جامعه ایران به گونه‌ای ریشه‌ای در همه ابعاد اجتماعی دگرگون شد. در شهر آشوب ایجاد و تغییرگرو‌ه‌ها و فرقه‌های مختلف، مسیحیت در ایران نیز از این دگرگونی دور نماند و میسیونرهای خارجی ناگزیر به ترک ایران شدند.
موقعیت جدید ایجاد شده سبب تغییر استراتژی جریان تبشیر در داخل کشور شد. آن‌ها کوشیدند تا بدون استفاده و یا حداقلِ بهره‌گیری از میسیونرهای خارجی فعالیت خود را ادامه دهند.
به این ترتیب آموزشگاه‌های الهیات تأسیس و کتاب‌های بیشتری در زمینه الهیات مسیحی منتشر شد. این تاکتیک نیز نتیجه‌ای نداشت و تعداد مراجعین به کلیساها نسبت به کل جمعیت کشور، بیش از حد ناچیز بود.
تمایل همین عده معدود، نیز به علت علاقه به مسیحیت نبود! علت این امر را باید در واکنش‌های روان‌شناختی مردم به مسائل اجتماعی جستجو کرد. برخی به خاطر جمع شدن بساط عیش و نوش کاذب در سطح جامعه و گسترده بودن آن در کلیسا، عده‌ای به دلیل احساس تعلق به یک “گروه” و پذیرش از سوی آن و گروهی نیز به علت جذب شدن به “فرهنگ غربی” موجود در کلیساها به مسیحیت روی آوردند.
می‌توان گفت، اقدام تمامی این گروه‌ها با هدف مهاجرت صورت گرفت. از اواسط دهه هشتاد قرن بیستم، پدیده‌ای جدید بر جامعه ایران سایه افکند: مهاجرت به خارج! دیری نپایید که گرو‌های یاد شده نیز به خیل مهاجران پیوستند. در واقع دریافت اجازه اقامت در کشورهای غربی انگیزه اصلی این بخش ناچیز جامعه ایرانی بود؛ عده‌ای که تنها در زمره قشر “لمپن جامعه” قرار می‌گرفتند و فضای سالم اخلاقی حاکم بر کشور را برنمی‌تابیدند.
باید افزود حتی در میان این عده هم پس از خروج از کشور ریزش به وجود آمد و به‌رغم فعالیت‌های گسترده جریان تبشیر میان ایرانیان مهاجر و با وجود آزادی‌هایی که در کشورهای غربی وجود دارد، بر اساس آمار منتشر شده در کتب تبشیری، تعداد ایرانیانی که در خارج از کشور رسماً عضو کلیساهای فارسی‌زبان هستند، از دو یا حداکثر سه هزار نفر تجاوز نمی‌کند!
در نتیجه می‌توان گفت که جریان تبشیر و اردوگاه صلیبی به عنوان قیم اصلی این جریان اگر چه قرن‌ها و دهه‌ها برای تغییر دین ایرانیان هزینه کرده و حتی با تغییر نظام سیاسی ایران، استراتژی خود را عوض کرد، اما باز هم موفقیتی به دست نیاورده است.
پی‌نوشت:
– همراز، ویدا، مبلغان مسیحی در ایران از صفویه تا انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۱
– برومند، صفورا، پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیسا C.M.S، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران،۱۳۸۰
– الدر، جان، تاریخ کلیسای مسیح از ۱۶۰۰ تا ۱۹۷۰ میلادی، تهران، ۱۳۴۹
– رشدی، آرمان، سرگذشت مسیحیت در ایران، انگلستان، ۲۰۰۶
– دهقانی تفتی، ح.ب، مسیح و مسیحیت در نزد ایرانیان، ج اول، انتشارات سهراب، ۱۹۹۲ م
منبع: انجمن رهپویان هدایت