جدیدترین شماره «پژوهش‌های اجتماعی اسلامی» منتشر شد
به گزارش ادیان نیوز، صد و هجدهمین شماره فصلنامه علمی ترویجی «پژوهش‌های اجتماعی اسلامی» به صاحب‌امتیازی دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدیرمسئولی حجت الاسلام سیدمصباح عاملی منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «نقد برون گفتمانی پارادایم‌های عدالت در اندیشه سیاسی غرب»، «کاربست و سنجش نظریه «محرومیت نسبی» در انقلاب اسلامی ایران»، «مقایسه تطبیقی نقش‌های جنسیتی در رویکرد اسلامی و جامعه‌شناختی»، «قرآن، نظام احسن و سبک زندگی در عصر تکنولوژی»، «بررسی مولفه‌های سبک زندگی شهدای مدافع حرم (مطالعه موردی: وصیت‌نامه ۲۷ تن از شهدای مدافع حرم)»، «الگوی شایستگی‌های اجتماعی در روابط اجتماعی معصومین با تاکید بر فرهنگ علوی و رضوی»، «تبیین عوامل ایجاد تمدن نوین اسلامی از نگاه مقام معظم رهبری».
نقد برون گفتمانی پارادایم‌های عدالت
در چکیده مقاله «نقد برون گفتمانی پارادایم‌های عدالت در اندیشه سیاسی غرب» آمده است: «هدف مقاله حاضر، واکاوی و نقد پارادایم‌های گوناگون فلسفی غرب در باب عدالت است. از آغاز شکل‌گیری فلسفه سیاسی در یونان باستان، مفهوم عدالت در کانون توجه بوده است. ماحصل جدال‌های نظری و معرفتی در مورد مقوله عدالت، شکل‌گیری پارادایم‌های فکری تاریخی متفاوت در اندیشه سیاسی غرب بوده که می‌توان آن‌ها را در سه دسته کلان پارادایم کلاسیک، مدرن و پسامدرن جای داد؛ اما در درون هر کدام از این پارادایم‌ها، شباهت‌ها و تفاوت‌هایی رخ‌نمایی می‌کند.
به نظر می‌رسد این پارادایم‌ها، کمتر مورد نقد برون‌گفتمانی قرار گرفته‌اند. ازاین رو، پژوهش حاضر حول این پرسش‌ها شکل گرفته است: ۱٫ مهم‌ترین وجه تمایز، میان پارادایم‌های عدالت در اندیشه مغرب زمین چیست؟ ۲٫ از منظر برون‌گفتمانی، چه نقدهایی می‌توان بر این پارادایم‌ها وارد نمود؟ یافته‌های پژوهش بر مبنای رویکرد نظری تحلیل گفتمان انتقادی، حاکی از آن است که وجه ممیزه پارادایم کلاسیک، عدالت متافیزیک‌گونه، وجه ممیزه پارادایم مدرن، عدالت قراردادگرایانه و انسان‌مدار (اومانیسم) و وجه ممیزه پارادایم پسامدرن عدالت، نسبیت‌گرایی و تکثر‌ذاتی است. همچنین، مطلق‌انگاری عدالت در پارادایم کلاسیک، ماتریالیستی بودن عدالت در پارادایم مدرن و بی‌بنیانی و ضدجوهرگرایی بودن مقوله عدالت در پارادایم پسامدرن، مهم‌ترین انتقادات برون‌گفتمانی از پارادایم‌های مذکور حاکم بر دنیای غرب است.»
قرآن، نظام احسن و سبک زندگی
در طلیعه مقاله «قرآن، نظام احسن و سبک زندگی در عصر تکنولوژی» می‌خوانیم: «امروزه یکی از بحران‌های جدی در جوامع انسانی، مساله سلطه تکنولوژی و سبک زندگی است. این مساله، به ویژه در برنامه زندگی دینی که با محدودیت‌هایی روبروست، جدی است. فضای مجازی، بر ابعاد مختلف فکری و عملی جامعه و سبک زندگی افراد تاثیر گذاشته است. قرآن و معارف دینی، با طرح نظام احسن در تکوین و تشریع و انطباق آن دو با هم، تعدی از مرزهای شریعت را مایه اخلال و اختلال در سعادت دنیوی و اخروی دانسته و منشا نابسامانی در جهان و انسان معرفی کرده‌اند. آیا می‌توان مبتنی بر این ارشاد قرآنی و استدلال عقلی، به ممنوعیت و حرمت وجه افراطی استفاده از این فضا حکم کرد؟ ادله این حکم چیست و چه نمونه عینی برای آن می توان ذکر کرد؟
این مقاله با روشی تحلیلی به این مساله پرداخته و پس از تبیین چیستی و ضرورت نظام احسن، پی‌گیر اثبات این فرضیه‌ها بوده است: ۱٫ نظام عالم در حوزه تشریع و تکوین، نظام احسن است؛ ۲٫ هر گونه اختلال در نظام احسن، به حکم عقل و شرع ممنوع است؛ ۳٫ ارتباطات و فضای مجازی در وجه افراطی خود، از مصادیق این تغییر خلقت و اختلال نظام به شمار می‌آید؛ ۴٫ اختلال در نظام خانواده، نمونه‌ای مصداقی از وجه افراطی این فضاست و در مسائلی چون تهدید کانون خانواده، افزایش بی‌اعتمادی و سوء ظن، گسترش شایعات و تاراج آبرو، اشاعه فساد و فحشا، تحریک غریزه جنسی، معارضه با غیرت مردانه و حساسیت زنانه، دشواری اطاعت از احکام دینی و … نقش دارد.»
الگوی شایستگی‌های اجتماعی در روابط اجتماعی معصومین
در آغاز مقاله «الگوی شایستگی‌های اجتماعی در روابط اجتماعی معصومین با تاکید بر فرهنگ علوی و رضوی» می‌خوانیم: «در این پژوهش، به دنبال الگویی از شایستگی‌های اجتماعی در سیره و فرهنگ معصومین، به خصوص فرهنگ علوی و رضوی در روابط اجتماعی هستیم تا با شناخت هر چه بهتر آن، توسط دیگران به کار بسته شود. هدف از انجام این پژوهش، ارائه الگوی شایستگی‌های اجتماعی برای سرمایه انسانی بر اساس سیره معصومین، با تاکید بر فرهنگ علوی و رضوی است و با توجه به هدف پژوهش، سوال پژوهش عبارت است از این که الگوی (ابعاد و مولفه‌های) شایستگی‌های اجتماعی از دیدگاه اسلام (قرآن و معصومین)، با تاکید بر فرهنگ علوی و رضوی کدام است؟
در این راستا و برای پاسخ‌گویی به این سوال، از روش تحلیل محتوا از نوع کیفی به روش تحلیل مضمون (تماتیک) به کمک تکنیک دلفی، برای تایید اعتبار و اطمینان آن استفاده شده است. پس از مطالعه دقیق متون (اسناد و مدارک علمی و آیات و روایات)، مفاهیم حاصل از آن استخراج گردید و به هر کدام، یک کد اختصاص داده شد. سپس، مفاهیم مشابه شناسایی شد و با ترکیب آن‌ها، تم‌های (مقوله) فرعی تدوین گردید و در نهایت، به تایید اجماع متخصصان در سه مرحله رسید و الگوی نهایی استخراج و تایید شده است. به طور کلی، یافته‌های پژوهش در دو تم اصلی شروع رابطه (آغازگری) و ارتقاء رابطه (خودگشودگی و هم‌دلی) است که هر کدام، دارای زیر تم‌های (تم‌های فرعی) متعددی هستند که در بخش یافته‌های پژوهش آورده شده است.»