خبری تحلیلی ردنا (ادیان نیوز)
آخرین اخبار ادیان ایران و جهان، خبرهای دینی ارامنه زرتشتیان کلیمیان شیعه اقلیت‌های دینی و مذهبی و فرقه‌ها جریان‌‌های دینی

پوشش سر و گردن، جواز یا وجوب؟

به گزارش ادیان‌نیوز (ردنا)؛ در سالهای اخیر برخی از نویسندگان، طی مقالات و مباحثی درباره حجاب، لزوم پوشش سر و گردن را برای زنان مورد انکار قرار داده و به علاوه با استشهاد به برخی کلمات فقهاء این حکم را مورد اختلاف نظر دانسته اند.
درباره این دیدگاه نکاتی قابل توجه است و قبل از اشاره به آنها، باید توجه داشت که فقها بحث حجاب و پوشش را از دو زاویه متفاوت (عبادی و اجتماعی) مطرح کرده اند: یکی حدود پوشش زنان در حال نماز و دیگری پوشش آنان در برابر مردان نامحرم.

پوشش اجتماعی

۱. وجوب پوشش و ستر سر و گردن برای زنان (حرائر) در برابر نامحرمان در فقه امامیه مورد اتفاق نظر همه فقیهان است و در تاریخ فقه شیعه کسی که این حکم را انکار کرده باشد، نمیشناسیم. مرحوم آیت الله بروجردی که در احاطه بر فقه و اقوال فقها و مذاهب مختلف فقهی شخصیتی کم نظیر بود، لزوم ستر سر و گردن را مسلم و مورد اتفاق نظر میان مسلمانان دانسته، بلکه آن را از ضروریات می شمارد و می گوید: «إنّ الستر فی غیر الوجه و الکفین علی النساء واجب مسلّما عند المسلمین من العامه و الخاصه بل یعدّ هذا المقدار من الضروریات فیوجب انکاره الکفر…»(تبیان الصلاه، ج۳، ص۲۵۹)

پوشش عبادی

۲. برای زنان واجب است که بدن و سر و گردن خود را در حال نماز بپوشانند. در این مسئله قول شاذی درباره عدم وجوب سر و گردن وجود دارد که به ابن جنید منسوب بوده و در روایتی وارد شده است. ولی در اینجا هم کسی از او حمایت نکرده و در طول هزار سال گذشته فتوای به جواز کشف راس در حال صلاه، سراغ نداریم.

رابطه پوشش عبادی با پوشش اجتماعی

۳. جواز کشف رأس «در نماز» برای زنان، بمعنی آن نیست که آنان می توانند در برابر «نامحرم» نیز سر و گردن خود را مکشوف بگذارند. ابن جنید که تنها قائل به جواز کشف در نماز است، تصریح کرده است که این کار در صورتی جایز است که «ناظر نامحرمی» وجود نداشته باشد:
«لا بأس أن تصلی المرأه الحرّه و غیرها و هی مکشوفه الرأس حیث لایراها غیر ذی محرم لها»(مختلف، ج۲، ص۹۶)

مبنای متفاوت دو نوع پوشش

۴. درباره لزوم پوشش سر و گردن بر زنان، استدلال اصلی فقهاء به آیه قرآن است که به صراحت استفاده از «خمار»(روسری) تا حد پوشاندن گریبان را لازم دانسته است: «وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ»(سوره نور/آیه۳۱). در حالیکه در مورد پوشش در نماز این آیه مورد استناد نیست زیرا آیه مربوط به روابط زنان و مردان است. از این رو پوشش سر و گردن در برابر نامحرمان دارای دلیل خاص قرآنی (علاوه بر روایات) است، برخلاف پوشش در حال نماز که مدرک آن صرفا روایی است.

مغالطه یکسان انگاری دو نوع پوشش

۵. اگر برخی از فقهاء مانند صاحب مدارک و محقق سبزواری، در لزوم ستر مو برای زنان تردید کرده و بصراحت فتوا به وجوب پوشش آن نداده اند، این تردید مربوط به خصوص ستر «در حال نماز» است و به ستر در برابر «نامحرم» مربوط نمی شود. عاملی و سبزواری در بحث خود کاملا ستر صلاتی را از ستر در برابر ناظر نامحرم تفکیک کرده اند(مدارک الاحکام، ج۳، ص۱۸۹، ذخیره، ج۲، ص۲۳۶). آنها حتی در حال نماز ستر سر را واجب می دانند، لذا جواز کشف رأس را حتی در حال نماز هم نمی توان به ایشان نسبت داد تا چه رسد به حال مواجهه با نامحرم! فقهای ما دچار مغالطه یکسان انگاری پوشش اجتماعی با پوشش عبادی نبوده اند.

مبنای پوشش مو

۶. در اینجا نمی توان به ارائه و بررسی استدلالهایی که در فقه برای وجوب پوشش سر و گردن وجود دارد، پرداخت ولی می توان اشاره کرد که علاوه بر ادله ای که بطور کلی در این باره وجود دارد(مثل ادله لزوم خمار)، در خصوص «موی سر» زنان نیز روایاتی رسیده است، مثلا بزنطی از امام رضا(ع) درباره جواز نگاه به موی سر خواهر زن سوال کرد و امام فرمود جایز نیست مگر آنکه از قواعد باشد.(وسائل، ج۲۰، ص۱۹۹) و او از حضرت رضا(ع) نقل می کند که پسر بچه تا بالغ نشده است بر زن واجب نیست موی خود را از او بپوشاند: «وَلَاتُغَطِّی الْمَرْأَهُ شَعْرَهَا مِنْهُ(الغلام) حَتَّى یَحْتَلِمَ.»(همان۲۲۹) و نگاه به موها و دستهای زنان اهل ذمه استثاء شده است: «لَا حُرْمَهَ لِنِسَاءِ أَهْلِ الذِّمَّهِ- أَنْ یُنْظَرَ إِلَى شُعُورِهِنَّ وَ أَیْدِیهِنَّ»(همان، ۲۰۵) این روایات که از اسناد معتبری برخوردار است، مبنای فتوای فقها قرار گرفته و در کتابهای مفصل فقهی از آن بحث شده است.

گفت‌وگو درباره مطلبی که خواندید

آدرس ایمیل شما منتشر نمی‌شود.