گزارشی از سفر علمى به پادربورن آلمان
به گزارش ادیان نیوز(ردنا)، در سفر به آلمان که از سوم تا چهاردهم شهریور ۹۸ برگزار شد، آقایان دکتر مفتاح و دکتر صادق‌نیا، دانشجویان رشته الهیات مسیحى را همراهى می‌کردند. این سفر که به منظور شرکت در برنامه مشترک «گفت‌وگوى شیعه ـ کاتولیک» صورت گرفت، مختص دانشجویان دکترى الهیات مسیحى است. دانشجویان آلمانىِ حاضر در جلسه، در دو مقطع ارشد و دکترى و دانشجویان ایرانى همگى در مقطع دکترى بودند. از میان شرکت‌کنندگانِ آلمان، سه دانشجوى مسلمان اهل تونس و در میان ایرانیانِ مقیم آلمان که دوره دکترى را در آن‌جا مى خوانند، آقاى مجتبى بیدقى، آقاى وحید مهدوى و خانم نسرین بنى‌اسدى، و نیز خانم سعیده میرصدرى که چندی است براى گذراندن فرصت مطالعاتى خود به آلمان رفته، در این دوره شرکت داشتند.
در نشست امسال، چهار استاد به طرح نظریه‌هاى خود پرداختند. هفته نخست فون اشتوش و حامد فیاضى تدریس کردند. هفته دوم و بعد از سفر برلین اُلدمان و نُیمن و در روز آخر، بار دیگر فون اشتوش و حامد فیاضى. مبحث اشتوش در این دوره «چهره عیسى در قرآن و مقایسه آن با باورداشت‌هاى کاتولیک» بود که عمدتاً از دو فصل کتابش تدریس شد. دکتر حامد فیاضى بحث توحید از نگاه شیعه را براى دانشجویان الاهیات تطبیقى دانشگاه پادربورن تدریس کرد. عمده دانشجویان آلمانى این دوره نسبت به شیعه اطلاعات کمى داشتند و کلاس از این حیث برای‌شان مفید بود. در هفته دوم دکتر اُلدمان، ارتدوکس را از منظر تاریخى، گونه‌شناسى و تعریف کرد و تفاوت‌هاى اصلى آن را با شاخه کاتولیک و پروتستان شرح داد. شیوه دسته‌بندى مباحث و به‌ویژه گونه‌شناسىِ ارتدوکس به‌خوبى تسلط او را در این مبحث آشکار مى‌کرد. در نهایت دکتر نُیمن از پروتستان و شاخه‌هاى مختلف آن در آلمان سخن گفت. در یکى از روزها نیز ملاقاتى غیررسمى با دو تن از چهره‌هاى کلیسایىِ کاتولیک و پروتستان ترتیب داده بودند که به گمانم نشستى خلاقانه بود و پرسش‌هاى خوبى طرح شد.
شیوه کلاس‌دارى فون اشتوش که عمده این دوره بر محور آن شکل گرفته بود، جذاب و ستودنى بود. هر جلسه را با پرسشى شروع مى‌کرد و ذهن‌ها را از همان ابتدا تا انتهاى جلسه به چالش می‌کشید. پرسش‌هایى که در واقع مسئله‌هاى وجودى خود فون اشتوش بود؛ نظیر این‌که چرا مسیح نزد مسیحیان به این اندازه چهره محبوبى است؟ چرا صلیب براى مسیحیان مهم است؟ رستگارى در مسیحیت به چه معناست؟ آیا بحث رنج خدا درقرآن هم مطرح مى‌شود؟ سپس دانشجویان را در قالب گروه هاى چند نفره متشکل از مسلمانان و مسیحیان به گفت‌وگو و بحث بیشتر با هم فرامی‌خواند. دوره فون اشتوش در قالب یک برنامه دوازده ساعته و در چهار روز برگزار شد. در لابه‌لاى این گفت‌وگوها گاهى اوقات موضوعاتى هم که قابلیت تبدیل شدن به تز دکترى را در حوزه الاهیات تطبیقى داشتند، پیشنهاد مى‌کرد، تا جایى که در یادداشت‌هایم دیدم تا پایان دوره دو سه موضوع ارائه کرد.
اما اگر بخواهم قدرى هم از جوانب سفر و تجربه‌هایش بگویم، اولین نکته هواى غافل‌گیرکننده‌اش بود. هفته نخست چنان شرجى و گرم که امان از همه‌مان برده بود؛ به قدرى گرم که تمام طول روز در سالن طبقه پنجم ساختمان ، به باد زدن خود مشغول بودیم و یا مرتب لیوان‌هاى رنگارنگ خود را پر از آب مى‌کردیم. گاهى آلمانی‌ها با تعجب و دل‌نگرانى نگاه‌مان مى‌کردند. خودشان هم به این شکلِ گرما عادت نداشتند. اما به نظر مى‌رسید صبرشان از ما بیشتر بود، براى ما که به زیر کولر نشستن عادت کرده‌ایم، منطقِ این‌که در آلمانى به این پیشرفتگى کولر یا فن وجود ندارد، قابل درک نبود. بعدها که از دوستان مقیمِ آن‌جا جویا شدیم، فهمیدیم تا همین اواخر هم گرماى به این شکل نداشته‌اند و چند وقتى است به خاطر گرم شدن کره زمین این شرایط مسئله‌ساز شده، براى همین است در این زمینه اقدام خاصى نکرده‌اند و البته نکته دیگر ملاحظات زیست‌محیطى است که مى‌خواهند از هدر رفتن انرژى تا آن‌جا که ممکن است، بپرهیزند. ناهار در سلف دانشگاه به صورت منوى باز و شب‌ها در رستوران‌هاى اطراف اقامت‌گاه صرف مى‌شد. غروب بعد از کلاس به همراه برخى از دوستان آلمانى پیاده‌روى می‌کردیم و در حین معاشرت با دوستان از شهر سرسبز پادربورن لذت مى‌بردیم؛ به خصوص که هفته دوم هوا قدرى خنک شده بود.
سفر دوروزه به برلین، حضور در آکادمى کاتولیک برلین و شرکت در مراسم روز یکشنبه کلیسا، بازدید از مرکز مطالعاتى کورپس کرانیکوم در پتسدام، موزه تاریخ آلمان، شرکت در مراسم شب چهارم محرم در حسیینیه شیعیان پادربورن به همراه گروه آلمانى و سخنرانى دکتر صادق‌نیا و نیز دکتر فیاضى به زبان انگلیسى براى مخاطبان غیرمسلمان در حسینیه، دیدار از ساختمان پارلمان و تماشاى فیلم تاریخ مجلس آلمان با صحنه‌هایى از هیتلر در محوطه باز روبه‌روى ساختمان پارلمان و در نهایت بازدید مرکز اسلامى هامبورگ و اقامت یک‌شبه در آن از دیگر برنامه‌هاى این سفر بود.
نکته مهم این که محصول این نشست‌ها قرار است درس‌نامه‌اى درباره الاهیات مسیحى براى دانشجویان مسلمان و نیز درس‌نامه‌اى در خصوص شیعه براى دانشجویان مسیحى باشد. از دیگر مزایاى این دوره تبادل، نقد و به چالش کشیدن آرا و باورداشت‌هاى پیروان دو سنت دینى است که به خودى خود به عنوان نوعى از گفت‌وگوى ادیان میان اسلام شیعى و مسیحیت کاتولیک در میان نخبگان و قشر دانشگاهى به شمار مى‌آید.
دانشگاه ادیان و مذاهب به همت روابط بین‌الملل تحت نظارت آقاى صالحى طى تفاهم‌نامه‌اى چهار ساله با دانشگاه پادربورن به برگزارى دوره‌هاى کوتاه‌مدت مطالعاتى الهیات تطبیقى اقدام کرده است. این برنامه چهار ساله در گروه الهیات مسیحى دانشگاه ادیان و مذاهب تصویب شده که توافق‌نامه‌اى است میان دانشکده ادیان به ریاست دکتر احمدرضا مفتاح با گروه الهیات تطبیقى دانشگاه پادربورن به مدیریت دکتر فون اشتوش و هر شش ماه یک بار در آلمان و ایران برگزار مى‌شود. تا به حال دو سال از اجراى این برنامه گذشته است و دو سال دیگر این برنامه ادامه خواهد داشت. قرار است برنامه آتى در بهمن ماه سال جارى با آمدن دانشجویان آلمانى به قم اجرا شود. این سفر ده روزه به پادربورن براى دانشجویان دکترى الهیات مسیحى فرصت بسیار خوبى است تا با دیدگاه‌هاى معاصر سنت کاتولیک از منظر الهی‌دان معاصر کلوس فون اشتوش و روی‌کردهاى الهیاتى او بیشتر آشنا شوند.
