خبری تحلیلی ردنا (ادیان نیوز)
آخرین اخبار ادیان ایران و جهان، خبرهای دینی ارامنه زرتشتیان کلیمیان شیعه اقلیت‌های دینی و مذهبی و فرقه‌ها جریان‌‌های دینی

نگاهی گذرا به تقویم ادیان؛ سالشمار دین زرتشت

ردنا (ادیان نیوز)/ ادیان ، افزون بر وجوه اعتقادی  ، عملی ، اخلاقی و … صاحب وجه آیینی اسطوره ای نیز هستند . این وجه آیینی گو اینکه با سایر وجوه دین در ارتباط است ، به خودی خود دارای اهمیت است . وجه آیینی ادیان ، معمولاً خود را در مناسک و مناسبت ها نمایان می کند . بدین قرار است ، هر دین به مجموعه ای از مناسبت های مقدس ، مجهز است که نهایتاً تقویم آن دین را رقم می زند .اخبار ادیان بر آن است که تا تقویم ادیان مختلف را به نحوی تفصیلی تفسیری محل تأمل وتوجه قرار دهد و براین اساس در هر شماره تقویم دینی یک دین را به توضیح می کشد. سالشمار دین زرتشت ، موضوع اولین تقویم دینی ماست .در آیین زرتشتی به جشن و سرور اهمیت خاصی داده شده و تأکید شده پیروان این آیین همیشه با چهره خندان با وقایع بد این جهان روبه رو شوند . در واقع جشن چراغی است که یک نفر زرتشتی برای زدودن تیرگی های زندگی بر می افزود .جشن های ایران باستان اصولاً دینی و اغلب توأم با مراسم دعا و سرودخوانی بوده و حتی واژه جشن از ریشه ” یسته ” اوستایی به معنی اوستاخوانی و اجرای ادایی است که در اعیاد مذهبی برگزار می شود .

جشن های ماهیانه

تقویم زرتشتیان در ایران باستان گاهنامه خورشیدی بود یعنی از یک دوره گردش زمین به دور خورشید که ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۹ ثانیه است تشکیل می شد . سال آنها ۱۲ ماه داشت به نامهای فروردین ، اردیبهشت و … اسفند و هر ماه سی روز داشت که به ترتیب به نامهای زیر نامیده می شوند .
نامهای سی روز ماه
اورمزد : خداوند جان وخرد
بهمن : اندیشه نیک
اردیبهشت : راه راستی و دادگری
شهریور : توان برگزیده و سازنده سپندار مزد مهر و آرامش افزاینده
خرداد ( خورداد ) : رسایی و خودشناسی
امرداد : بی مرگی و جاودانگی
دی به آذر : آفریدگار
آذر : آتش ، فروغ
آبان : آب ها
خیر : خورشید
ماه : ماه
تیر : ستاره باران
گوش : گیتی
دی به مهر : آفریدگار
مهر : پیمان و دوستی
سروش : کارکرد به ندای وجدان ، پیام آور راستی و دین
رشن : دادگری
فروردین : روان پاسدار ، پیشرفت
ورهرام : پیروزی
رام : صلح و آشتی
باد : باد (هوا )
دی به دین : آفریدگار
دین : وجدان و دین
ارد : برکت و داده اهورایی
اشتاد : کار ، داد ، راستی
آسمان : آسمان
زامیاد : زمین
مانتره سپند : سخن اندیشه زا ، نماز ، گفتار نیک
انارام : نور درخشنده و روشنایی بی پایان
نام دوازده ماه سال
فروردین : ماه فره وشی ( روان های پاسدار و پیشرفت دهنده )
اردیبهشت : ماه راستی ها و دادگری ها
خرداد : ماه خودشناسی و رسایی ها
تیر : ماه برکت و فراوانی
مرداد : ماه بی مرگی و جاودانی
شهریور : ماه نیروی سازنده و برگزیده
مهر : ماه دوستی و پیمان
آبان :ماه آبها
آذر : ماه آتش و فروغ پاکی
دی : ماه دهش ، دادار
بهمن : ماه خرد ( منش نیک )
اسفند : ماه مهر و آرامش افزاینده

نام پنج روز آخر سال

اهونود : نام نخستین بخش سرودهای اشوزرتشت
اشتود : نام دومین بخش سرود های اشوزرتشت
سپنتمد : نام سومین بخش سرودهای آشوزرتشت
و هوخشتر : نام چهارمین بخش سرودهای اشوزرتشت
و هشتواشت : نام پنجمین بخش سروده های اشوزرتشت

گاهنبارها

۱٫ میدیوزرم گاه : آفرینش آسمان
۲٫ میدیوشهم گاه : آفرینش آب
۳٫ پیتی شهم گاه : آفرینش زمین
۴٫ ایاثرم گاه : آفرینش نباتات
۵٫ میدیارم گاه : آفرینش جانوران
۶٫ همس پت میدیم گاه : آفرینش انسان

در سال شش گاهنبار ، هر یک به مدت پنج روز ، گرفته می شود . گاهتبارها به طبیعت و کشاورزی بستگی دارند . در همه جشن های زردتشتی سه عنصر طبیعی ، نجومی و تاریخی ( ملی ، اجتماعی ، دینی ) حضور دارند . گفته شده است که آیین گهنبارها پیش از اشوزرتشت هم جشن گرفته می شده ، نام و معنی هر گهنبار به شرح زیر است :

نخستین گاهنبار ” میدیوزرم ” یا نیمه بهار در ماه اردیبهشت ( روز خیر تا روز دی به مهر) هنگام برداشت خرمن و درو کردن غلاتی چون گندم و جو برپا می شود .
دومین گاهنبار ” میدیوشهم ” یا نیمه تابستان در ماه تیر ( روز خیر تا روی دی به مهر) هنگام کاشت حبوباتی مانند برنج و ارزن گرفته می شود .
سومین گاهنبار ” پیتی شهم ” در ماه شهریور ( روز اشتاد تا روز انارام ) هنگام درو و برداشت محصول تابستانی و علوفه برای دامداری برگزار می شود .
چهارمین گاهنبار ” ایاثرم ” است در ماه مهر ( از روز اشتاد تا انارام ) هنگام کاشت محصول زمستانی برپا می شود .
پنجمین گاهنبار ” میدیارم ” به معنای نیمه زمستان است . این جشن در ماه دی ( از روز مهر تا ورهرام ) برگزار می شود و در حقیقت جشن استراحت کشاورزان است .
ششمین گاهنبار ” همس پت میدم ” در پایان ماه اسفند و در پنج روز گات هاست هنگامی که هوا معتدل است و کشاورزان آماده برنامه ریزی کشاورزی برای سال بعد می شوند. این جشن بویژه برای ستایش اهورامزدا از برکاتی که داده است و یادآوری فره وشی در گذشتگان برپا می شود .

مناسبت ها و اعیاد زرتشتیان در طول یک سال

۱٫ اول فروردین ماه ، جشن نوروز
نوروز که آن را به جمشید نسبت می دهند یکی از جشن های بزرگ ملی ایرانیان است که در آغاز بهار و اولین روز سال و اول فروردین ماه برگزار می شود . در این جشن سه جنبه نجومی ، ملی و دینی با برجستگی به چشم می خورد . از دیدگاه نجومی این روز مقارن با اعتدال بهار است که خورشید روی مدار استواست و روز و شب برابر است و طبیعت از خواب زمستانی بیدار می شود .از دیدگاه ملی و تاریخی نیز چنین آمده است : هنگامی که جمشیدشاه از کارهای سازندگی فارغ شد ، دستور داد تختی زرین و جواهرنشان برای او بسازند و او را به هوا برند و این روز را آغاز سال نو خواندند .از دیدگاه دینی ، مراسم جشن نوروز همیشه با خواندن جشن آغاز می شود و زرتشتیان پیش از دید و بازدید نوروزی به ” در مهر ” و پرستشگاه های خود می روند و ستایش خداوند را به جا می آورند . خانه تکانی ، پوشیدن لباس نو ، دید و بازدید و تبادل هدایا از سنت های این عید بزرگ است . هفت سین به مناسبت تقدس عدد هفت است که نظیرش در هفت امشاسپندان ، هفت کواکب ، هفت طبقه زمین و آسمان ، هفت ملک مقرب ، هفت پشت و … مشاهده می شود .
۲٫ ششم فروردین ماه ( روز خورداد ) زادروز اشوزرتشت
خرداد روز ( روز ششم ) از فروردین ماه روز بسیار شریفی است . بنا به مندرجات ابوریحان ، نوروز بزرگ ایرانیان در این روز است . این روز را از برای نیایش و سپاس ریتون برگزیده اند . در این روز اشوزرتشت زاده و هم در این روز به پیامبری برگزیده شد . در این روز گشتاسب دین پذیرفته و در این روز رستاخیز و خیلی از وقایع دیگر که در رساله پهلوی به نام ” فروردین روز خرداد ” آمده است به وقوع خواهد پیوست .
۳٫ هفتم الی یازدهم فروردین ماه ، روز زیارت پیر هریشت
برخی اماکن متبرکه را نزد زرتشتیان پیر نامند. در ۱۵ کیلومتری اردکان بر دامنه کوه هایی پست ، آبادی ای به نام هریشت قرار دارد . زرتشتیان معتقدند یکی از یاران بانوی یزدگرد در آن محل غیب شده است . آنها هر سال در این ایام برای زیارت به این محل می روند . بنای زیارتگاه شامل یک اتاق و یک پستو است . در پستو قسمتی از
سنگ کوه محل غیب شدن شمرده می شود . در این محل همواره آتشی روشن است . در وسط اتاق نیز کلکی وجود دارد که بر آن آتش می افروزند .
۴٫ نوزدهم فروردین ماه جشن فروردینگان ( بزرگداشت در گذشتگان و شهدا )
در روز نوزدهم فروردین ، به مناسبت همنام بودن روز و ماه و باز برای نزول فروهر در گذشتگان مراسمی برگزار می کنند که آن روز را فروردینگان و فروردگان گویند . این جشن جشن فروهرهای در گذشتگان است . پارسیان در این روز به آرامگاه می روند و در آنجا چوب صندل بخور می دهند و موبدان با نذورات میوه و گل مراسم آفرینگان به جای می آورند و این مراسم شبیه عید توسن (Toussaint ) عیسویان کاتولیک است که در اول ماه نوامبر مزار در گذشتگان را با گل می آرایند . در این ده روز تمام روانها به این گیتی می آیند و به خانه های خویش می روند . نتیجه کلی که از انجام مراسم در ده روز فروردگان به دست می آید این است که برای شادی روان و فروهر ، بوی خوش در آتش می نهند و روانان را می ستایند و اوستا می سرایند تا روانها راحت و خرم و شاد باشند و با خشنودی به جایگاه خویش بازگردند . هر گاه چنین کنند آن سال کارهای ایشان گشاده تر باشد و روزی فراختر شود .
۵٫ دوم اردیبهشت ماه ، جشن اردیبهشتگان
روز سوم از ماه اردیبهشت را جشن گیرند ، چون گلها و سبزه ها در این فصل می شکفند و طبق گاهنامه زرتشتی روز و ماه همنامند . اردیبهشت ، ماه راستی ها و دادگری هاست . مراسم این جشن بیشتر در معابد و آتشکده ها برگزار می شود .اردیبهشت در عالم روحانی نماینده صفت راستی ، پاکی و تقدس اهورامزداست و در عالم مادی نگهبانی کلیه آتشهای روی زمین به او سپرده شده است . چون این ماه میانه فصل بهار است و نباتات در غایت نشو و نمایند و گلها و ریاحین شکفته و هوا در نهایت اعتدال است ، آن را اردیبهشت خوانند .
زرتشتیان در این روز لباس سفید که سمبل پاکی است بر تن می کنند و برای نیایش اهورامزدا به آتشکده ها می روند .
۶٫ دهم اردیبهشت ماه ، چهره میدیوزرم گاه
نخستین گاهنبار است . و به معنی نیمه بهار می باشد . این جشن هنگامی است که گیاهان رشد و نمو می کنند و کشاورزی بار دیگر رونق می گیرد و از سوی دیگر در باور سنتی زرتشتیان هنگام آفرینش آسمان از سوی خداوند است و به همین انگیزه برای بزرگداشت آن جشن و شادی برپا می شود .
۷٫ چهارم خردادماه ، جشن خوردادگان
چهارم خرداد کنونی مطابق ششم خرداد زرتشتی است . در ایران باستان بنا به سنت و روش معمول هرگاه اسم روز و ماه برابر می شد ، آن روز را جشن می گرفتند .خردادگان ، خرداد روز از خرداد ماه است . خرداد در اوستا به صورت هئوروتات و مرکب است و به معنی رسایی ، کمال و خودشناسی است . این نام صفتی از صفات اهورامزداست . در این روز از ملائکه و فرشته ها طلب حاجت می کنند .
۸٫بیست و چهارم خرداد ماه ، روز زیارت ستی پیر
ستی پیر نام زیارتگاهی است که در نزدیکی مریم آباد یکی از محل های زرتشتی نشین یزد واقع شده است . بنای قدیمی به صورت قلعه است که آثار چهار برج در چهارسوی آن هنوز باقی است.در ماه خرداد گروه کثیری از زرتشتیان استان یزد و دیگر شهرهای ایران در این نیایش گاه حضور می یابند ، تا ضمن آشنایی ، دید و بازدید و با خبر شدن از حال یکدیگر در فرصتی مناسب ، نیایش اهورامزدا را به جای آورند .
۹٫بیست و چهارم خردادماه ، روز زیارت پیر سبز ( ۲۴ الی ۲۸ خردادماه )
پیر سبز یزد یا چکچکو ، زیارتگاهی است در ۶۸ کیلومتری شمال شرقی یزد که پیر چکچک هم گویند . معروف است که در اینجا مزار نازبانو است که از انظار مخفی بوده است .می گویند شبانی در آن حوالی مشغول چرانیدن گوسفندان خود بود که ناگهان گوسفندانش رم می کنند . شبان دست به درگاه خداوند بلند کرده و راه چاره از او می جوید . حین جست و جو تشنه و خسته به کوهی می رسد که آب از آن چکه چکه پایین می آید . شبان از آن آب می نوشد و به خواب می رود . در عالم خواب مزار پیرسبز به او نمایانده می شود . او از خواب برمی خیزد و گوسفندان را جمع کرده و به شهر می برد . بعدها زیارتگاهی ساخته شد و نیازمندان حاجت به آنجا می برند . درحال حاضر زردتشتیان ساختمانهای زیادی ساخته اند و همه ساله اواخر خرداد به مدت پنج روز برای زیارت به آنجا می روند .
۱۰٫بیست و نهم خرداد ماه پرسه همگانی تیر ماه
پرسه به معنی پرسیدن ، احوالپرسی و به عیادت رفتن است . در فرهنگها پرسه به معنی مجلس ختم ، ترحیم و ماتم آمده و در اصطلاح زردتشتیان معمولاً به روزی  گفته می شود که مجلس ختم در گذشته را برپا می کنند . زرتشتیان پرسه همگانی را به یاد روان و فروهر درگذشتگان برپا می دارند . در باور آن ها در چنین روزی گروه زیادی از ایرانیان باستان در راه پاسداری از ارزش های دینی و میهنی خود جان خویش را فدا نمودند . بنابراین از سوی انجمن زردتشتیان در شهرهای مختلف مراسمی برای گرامی داشت در گذشتگان برپا می شود .
۱۱٫دوم الی ششم تیر ماه روز زیارت پیر نارستانه
نارستانه نام نیایشگاهی واقع در سی کیلومتری شرق یزد است . این نیایشگاه در داخل دره ای قرار گرفته که سه طرف آن مشرف به کوه است . در کنار آن چشمه ای وجود دارد که آب ان از بارندگی تامین می شود و در محل اصلی آن درختی از مورد رشد کرده که منظره دلنشینی را بوجود آورده است . برخی از زرتشتیان بر این باورند که این زیارتگاه محل در گذشتن شاهزاده اردشیر ساسانی است . زرتشتیان همه ساله به مدت پنج روز به این مکان می روند و آداب و رسوم نیایش اهورامزدا را به جا می آورند .
۱۲ . هشتم تیرماه چهره میدیو شهمیگاه
میدیوشهم یا نیمه تابستان در تیر ماه است و دومین جشن گهنبار سال و هنگام آفرینش آب است . گاه انبارها جشنهای ۵ روزه هستند و به طبیعت و کشاورزی بستگی دارند . میدیوشهم به زمانی گفته می شود که علوفه درو می شود . ثواب برگزاری این گهنبار به موجب روایات ، چنان است که کسی هزار گاو و گوساله برای روان خویش به نیازمندان داده باشد.
۱۳٫ دهم تیرماه ، جشن تیرگان
از جنبه نجومی جشن تیرگان مقارن است با طولانی ترین روز سال خورشیدی و گرمای تابستان و از لحاظ تاریخی روزی است که افراسیاب بر منوچهر غلبه کرد و قرار بر این شد تا با پرتاب یک تیر مرز بین ایران و توران معین شود . آنگاه آرش کمانگیر بالای کوه دماوند رفت و با مهری به وسعت میهن و با تمام توان و جان خود تیری رها کرد که در کنار جیحون ، بر ریشه درخت گردکانی فرو نشست که در دنیا بزرگتر از آن درختی نبود و آن مواضع را سرحد ایران و توران قرار دادند . فشار این تیر بر آرش به حدی بود که پس از آنکه تیر را از چله کمان رها کرد ، خود جان به جان آفرین تسلیم کرد . علاوه بر همتا بودن روز و ماه جشن تیرگان به مناسبت تیراندازی آرش و صلح ایران و توران برپا می شود .همچنین از لحاظ اجتماعی و دینی ، امروزه در این روز پس از به جای آوردن مراسم جشن و نیایش اهورامزدا افراد خانواده و دوستان و خویشاوندان معمولاً در خانه رئیس خانواده گردهم می آیند . در این روز بچه ها به یکدیگر آب می پاشند . نامزدها به هم هدیه می دهند . بزرگترها نامهای افراد را در کوزه هایی می ریزند و سپس یکی یکی آنها را از کوزه در می آورند و شخص خوش صدایی حافظ می خواند و فال می گیرد . در پایان هم با خوردن میوه و انجیل به خواندن سرود و پایکوبی و دست افشانی می پردازند.
۱۴٫ سیزدهم الی هفدهم تیرماه ، روز زیارت پارس بانو
آورده اند که شهبانوی پارس در خواب نابینایی نمایان شده و پس از شفای چشمان او می گوید که او پیربانو را بنیاد گذارد .بنابر تقویم قدیم زرتشتی از روز مهر از ماه اسفند به مدت پنج روز زمان برگزاری نماز همگانی در پیربانو بوده است . در باور برخی از زرتشتیان محل جان باختن و ناپدید گشتن شهبانوی پارس به نام ” خاتون بانو” است . این نیایشگاه در فاصله۱۲۰ کیلومتری شمال غربی یزد واقع شده است . در کنار آن رودخانه ی فصلی وجود دارد و در دامنه کوه مجاور ، ساختمان هایی به نام خیله ساخته شده اند تا خانواده ها هنگام زیارت از آنها استفاده نمایند . همه ساله زرتشتیان با برپایی آیین های دینی و سنتی در این زیارتگاه گردهم می آیند .
۱۵٫ سوم مرداد ماه جشن امردادگان ( ۳ مرداد کنونی و ۱۷ مرداد زرتشتی )
مرداد نام ششمین و هفتمین و آخرین امشاسپندان است و به معنی بی مرگی و جاودانگی است . این نام در اوستا بویژه در سرودها صفتی است از برای اهورامزدا ، مظهر زوال ناپذیری و پایندگی اما در جهان خاکی نگهبانی و سرپرستی گیاه و رسنتی با وی است . روز هفتم هر ماه امرداد نام دارد و مطابق معمول ، روز هفتم از ماه امرداد جشن امردادگان برگزار می شود که در دوران باستان و عصر ساسانی و پس از آن مراسم و آدابی در دشت و فضای باز انجام می شد .
۱۶٫ دوازدهم الی شانزدهم مرداد ماه ، روز زیارت پیرنارکی
در فاصله ۵۵ کیلومتری یزد ، نیایشگاهی به نام نارکی وجود دارد . در تاریخ آمده است عروس فرمانروای پارس به نام نازبانو در این مکان مقدس دفن شده است و بر بیابانگردی نمایان می شود و فرمان بنیاد ” پیرنارکی ” را به او می دهد . همه ساله زرتشتیان در این مکان گردهم می آیند و مراسم سنتی دینی خود را به جا می آورند .
۱۷٫ سی ام مرداد ماه ، جشن شهریورگان
شهریور ، ماه نیروی سازنده و برگزیده است . این جشن در روز چهارم شهریور ماه به سبب تقارن نام روز و ماه برگزار می شود و آن را آذرجشن نیز می گویند چون در روزهای پایانی تابستان و زمان تغییر آب و هوا و آغاز سرما و رغبت مردم به آتش افروختن است . در این روز جشن برپا می کنند و سبب آن را تولد داراب در این روز می دانند. زرتشتیان در این روز به معبد رفته و مراسم ستایش و نیایش ویژه ای برپا می کنند و در خانه و آتشکده چوبهای خوشبو و اسپند و کندر می گذارند . به طور کلی برگزاری این جشن به واسطه تغییر فصل بوده است .
۱۸٫ بیست و یکم شهریور ماه ، چهره پیته شهمیگاه
سومین گهنبار و هنگام آفرینش زمین است . پیته شهیم یعنی دانه آور و زمانی است که گندمها رسیده و هنگام درو و برداشت محصول تابستانی و علوفه برای دامداران است . در این اوقات عبادت ، اتفاق و خیرات اهمیت دارد . توانگر و بینوا در این جشن ها شرکت می کنند و کسانی که برای برپایی این جشنها توان مالی ندارند لازم است در مراسم  دینی ای که دیگران بانی آن هستند . شرکت کنند .
۱۹٫ دهم مهرماه جشن مهرگان
دومین جشن بزرگ ملی دینی ایرانیان ” مهرگان ” است که در دهم مهر روزی که نام روز و ماه یکی می شود . برپا می شود و مانند نوروز سه جنبه دارد : از نظر طبیعی مهرگان چند روز پس از اعتدال پاییز است و جشن برداشت محصولات کشاورزی .از نظر تاریخی در این روز نیروی داد و راستی به سرکردگی کاوه آهنگر بر نیروهای دروغ و ستمگری پیروز می شوند و فریدون به شاهی می رسد . مبارزه راستی و دروغ در ایران ریشه دینی دارد . و همه جشنهای ملی هم به گونه ای این مبارزه و پیروزی نهایی حق بر ناحق را نشان می دهد .
از نظر دینی هم در فرهنگ ایرانی مهر یا میترا به معنای فروغ خورشید و مهر و دوستی است . همچنین مهر نگهبان پیمان و هشدار دهنده به پیمان شکنان است . امروزه چون جشن مهرگان همراه با آغاز سال تحصیلی است آن را جشن فرهنگی اعلام کرده اند.
۲۰٫ بیستم مهرماه ، چهره ایاسرم گاه
چهارمین گهنبار سال موسوم به ایاسرم گاه است . که هنگام آفرینش نباتات ، اشجار و رستنی ها است . ایاسرم یعنی بازگشت و از آن هنگامی اراده شده که چوپان با گله خود به موجب نزدیکی زمستان از چراگاه تابستانی به خانه بر می گردد . ایاسرم آغاز سرما و زمستان بزرگ است .
۲۱٫ چهارم آبان ماه ، جشن آبانگان
آبان ماه آبهاست . روز آبان از ماه آبان را آبانگاه گویند . در این روز پارسیان بویژه زنان در کنار رود یا دریا ایزد نگهبان آب را نیایش می کنند .این روز ، ویژه یکی از بزرگترین ایزدان مورد ستایش ایرانیان قبل از زرتشت یعنی ایزد آناهیتا ، ایزد سرپرست آبهای روان و ایستا و دریاها و رودهاست . در این روز در دوران جنگهای میان ایرانیان و تورانیان ، به فرمان افراسیاب نهرهای آب ویران می شود ولی دوباره به دستور تهماسب نهرهای بزرگ آب روان را گرامی می دارند . چون مدت هشت سال در ایران باران نبارید و بر اثر آن خشکسالی و قحطی شد و بسیاری از مردم تلف شدند و بعد از هشت سال  در این روز باران بارید و خشکسالی و بیماری از بین رفت و مردم این روز را جشن گرفتند .
۲۲٫ سوم آذرماه ، جشن آذرگان
آذر ، ماه آتش فروغ است . آذرگان سوم آذر کنونی و نهم آذر زرتشتی است . آذر روز ( روز نهم ) در آذرماه را جشن آذرگان یا آذرجشن می خوانند . در این روز معمولاً به آتشکده می  روند و به موجب رسمی کهن هر خانواده ای اخگری از آتش مقدس آتشکده فراهم می کند و آتش زمستانی و ضروری در خانه را با آن شعله ور می سازد .
۲۳٫ بیست و پنجم آذر ماه دوم ، نهم و هفدهم دی ماه ، جشن دیگان
دی به معنی آفریدگار است و از صفات اهورامزداست . به همین جهت ماه دی ماه خداوند است . دوم دی ماه را که نام ماه و روز یکی می شود جشن می گیرند و آن را خرم روز می نامند . زرتشتیان بویژه پارسیان این روز را بسیار محترم می دانند و در این روز مشغول انجام آداب دینی هستند .در این روز پادشاه با پوشیدن لباس سفید بر زمین می نشست و بار عام می داد و مردم از هر رده که بودند می توانستند با او سخن گویند . این روز را جشن نوروز نیز گفته اند. چون تا نوروز ۹۰ روز فاصله است . در این ماه دعا کردن به جهت رفع شر شیاطین و طلب فرزند از خداوند نیک است . در روز اول هر ماه نیز به نیایش اورمزد در آتشکده   می پرداختند و اورمزدیشت می سروده اند .

۲۴٫ پنجم دی ماه ، در گذشت اشوزرتشت
ایرانیان مدتهای طولانی به ارجاسب پادشاه توران ، خراج می داند . زرتشت در سن ۷۷ سالگی ، گشتاسب را از دادن خراج منع می کند و در نتیجه جنگی میان ایران و توران در می گیرد . ارجاسب ، پادشاه توران در دومین حمله خود به بلخ ، صدمات و خرابیهای زیادی وارد می کند . در این زمان گشتاسب در پایتخت نبوده و دلاوران و جنگاوران نیز در سیستان بودند . زرتشت در آتشکده ” نوش آذر ” برای پیروزی ایرانیان مشغول نماز و دعا بوده که یکی از تورانیان به نام برات رش از پشت به وی حمله می کند و او را به قتل می رساند . این روز سالروز مرگ زرتشت است .
۲۵٫ دهم دی ماه چهره میدیاریم گاه
پنجمین گهنبار میدیارم و به معنای نیمه زمستان است . این جشن در حقیقت جشن استراحت کشاورزان است و عقیده دارند در گهنبار پنجم خداوند حیوانات را آفرید .میدیارم یعنی میان سال و با صفت سرد آمده است . ثواب برگزاری این گهنبار بنابر روایات چنان است که گویی کسی هزار گاو و هزار اسب جهت خیرات به نیازمندان داده باشد .
۲۶٫ بیست و ششم دی ماه ، جشن بهمنگان
بهمن یا وهومن از واژه وهومنه در اوستا گرفته شده است . که منش نیک معنی می دهد. بهمن یکی از امشاسپندان یا به عبارت دیگر از فروزه ها و صفات اهورامزدا است که در گاتهای اشوزرتشت بسیار به این واژه بر می خوریم و در واقع زرتشت پیامبر ایرانی برای دریافت پیام های اهورایی از وهومن یاری می گیرد . در گذشته این جشن را بهمنجه نیز می نامیدند ولی کمتر اطلاعی از چگونگی برگزاری آن در دست است . اکنون زرتشتیان هم چون جشن های ماهیانه دیگر آن را پاس می دارند و با گردهمایی و نیایش در آتشکده ها بهمنگان را جشن می گیرند و به شادی و سرور می پردازند .
۲۷٫ دهم بهمن ماه جشن سده زرتشتیان
جشن سده ، جشن پیدایش آتش است . از زمانهای قدیم تا امروز در دهم بهمن ماه که بنا به سنت روز پیدایش آتش است ، آتش افروزی می شود . از نظر تاریخی این جشن را به هوشنگ شاه نسبت می دهند . در شاهنامه چنین آمده که روزی هوشنگ شاه و همراهانش در کوهی می رفتند . هوشنگ ناگهان ماری می بیند و دوبار سنگی به سوی مار پرتاب می کند . از برخورد آن دو سنگ چخماق جرقه ای پدیدار می شود و بوته ای آتش می گیرد و شاه خداوند را نیایش می کند که راز آتش را بر او آشکار کرد و فرمان می دهد آن روز را جشن بگیرند .
از جنبه دینی هم این جشن اهمیت نور ، آتش و انرژی را یادآوری میکند . فروغ خورشید ماه آتش ، نوردل ، جان و … همه نشانه هایی از فروغ اهورامزداست . این جشن هنگام غروب آفتاب با آتش افروزی آغاز می شود . کوهی از بوته ، هیزم و خار بیرون شهر فراهم می کنند و موبدان لاله به  دست در حالی که اوستا را زمزمه می کنند ، بوته ها را روشن می کنند و مردم دور آن جمع می شوند و نماز آتش نیایش می خوانند ، سپس دست یکدیگر را گرفته دور آتش می چرخند و شادی می کنند .
۲۸٫ بیست و پنجم بهمن ماه ، پرسه همگانی اسفندماه ( روز یادبود در گذشتگان )
روز اورمزد از ماه اسفند نیز یکی از روزهایی است که در گاهشماری زرتشتیان ، پرسه همگانی نام گرفته است. در این روز زرتشتیان ساکن در شهرهای بزرگ مانند نهروان با آگهی که از سوی انجمن زرتشتیان آن شهر به خانه ها ارسال می شود و اسامی درگذشتگان سال گذشته در آن آمده ، به تالار آدریان می روند و در مراسم پرسه خوانی شرکت می نمایند . قهوه و نبات از سوی انجمن فراهم شده است ، کسانی که برای پرسه می آیند مقداری قهوه یا نبات برمی دارند و به روان در گذشتگان درود می فرستند . موبدان گانها و اوستا می سرایند و سخنران ها نیز در موضوع های گوناگون دینی و آئینی صحبت می کنند .
۲۹٫ بیست و نهم بهمن ماه جشن اسفندگان
اسفند یا سپندارمز در اوستا به صورت سپنته ارمئی تی آمده است و به معنی فروتنی و بردباری است . جشن سپندامذ به مناسبت گرامی داشت صفت پاک و ارزشمند سپنته آرمئیتی که در نقش مادی خود ، نگهبان زمین شناخته می شود ، برگزار می شود . براساس سنتی باستانی مردان و فرزندان زرتشتی در روز سپنته آرمئیتی که مظهر ایمان، مهر و محبت و حامی زنان نیک است ، به همسران و مادران خود هدایایی تقدیم می کنند . در این روز خاص انجام کارهای خانه برعهده مردان و پسران است و زنان با پوشیدن لباس های نو مورد تکریم قرار می گیرند . امروزه نیز زرتشتیان جشن اسفندگان را به نام زنان نیکوکار و پاکدامن گرامی می دارند و آن را به نام ” روز زن ” و ” روز مادر” زرتشتی جشن می گیرند .
۳۰٫ بیست و پنجم اسفند ماه ، چهره همس پت میدیم گاه ( پنجه )
ششمین گهنبار همس پت میدیم است که در پایان اسفند هنگامی که هوا معتدل است و کشاورزان آماده برنامه ریزی برای کشاورزی سال بعد می شوند برپا می شود . این جشن بویژه برای ستایش اهورامزدا از برکاتی که داده است و یادآوری فره وشی درگذشتگان است . در این گهنبار خداوند انسان را ‎آفریده است .
عنصر دینی این جشن ها ، نیایش است که موبدان انجام می دهند و حاضران برای پیروزی و کامیابی در یکرنگی دست یکدیگر را می گیرند . و به این ترتیب همبستگی شان را در تحمل بلایای طبیعی نشان می دهند . شرکت در گهنبارها وظیفه دینی همگان است و هزینه آن داوطلبانه است ، اما همه به یک اندازه از آن بهره مند می شوند .عنصر اجتماعی این جشن ها در این بود که همه زرتشتیان ، زن و مرد ، پیر و جوان ، فقیر و غنی ، ارباب و رعیت به طور یکسان در آن شرکت می کردند ، در یک مکان گرد می آمدند ، از یک سفره و از یک غذا می خوردند و این امر باعث همبستگی بیشتر اجتماعی می شد. علاوه بر آن در پایان جشن آنچه از خوردنی باقی مانده بود به خانه افراد نیازمند می فرستادند و این امر بیانگر این است که نیکوکاری در دین زرتشتی ستوده و سفارش شده است .

گفت‌وگو درباره مطلبی که خواندید

آدرس ایمیل شما منتشر نمی‌شود.

1 نظر
  1. hossein می گوید

    با سلام لطفا برای من سلشمار دین زردشت سال ۱۴۰۰ را برای استفاده روی موبایل ارسال فرمائید سپاسگزار هستم