نگاهی مقدماتی به «زمین» در قرآن کریم

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)؛ مهدی زارع، عضو وابسته فرهنگستان علوم، در سلسله یادداشت‌ها و مقالاتی، به مناسبت نوروز و بهار طبیعت به بررسی جایگاه طبیعت در قرآن کریم پرداخته است.

زارع در پژوهش نخست به بررسی جایگاه تنوع زیستی در کتاب‌های آسمانی پرداخت. در پژوهش دوم نیز نگاه قرآن به زمین را مورد مداقه قرار داده است، همچنین ضمن تطبیق نظریه‌های زمین‌شناسی، بعضاً مثال‌هایی را نیز مورد اشاره قرار داده است.

با نگاهی به مصحف شریف از دیدگاه زمین و سوانح می‌توان دریافت که به پنج شکل مختلف به زمین و سوانح در قرآن پرداخته شده است؛ ۱- شکل‌گیری زمین، ۲- اندرز و یادآوری از زمین به عنوان نشانه خلقت و هشدار برای توبه، ۳- زمین و نشانه‌هایی برای تفکر، ۴- روز واپسین و زمین‌لرزه، ۵ – عبرت از سوانح و مصیبت‌ها.

۱- شکل گیری زمین

در قرآن کریم، در آیه‌های مختلف نشانه‌هایی وجود دارد که به مشخصات طبیعی زمین به ویژه برای تعقل و تفکر اشاره می‌شود.

بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

سوره رعد

وَهُوَ الَّذِی مَدَّ الأَرْضَ وَجَعَلَ فِیهَا رَوَاسِیَ وَأَنْهَارًا وَمِن کُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِیهَا زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهَارَ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ
و او کسی است که زمین را گسترد و در آن کوه‌ها و نهرهایی قرار داد و از تمام میوه‌‏ها در آن دو جفت آفرید شب را بر روز می‌‏پوشاند، در اینها آیاتی است برای آنها که تفکر می‌کنند.(۳)

وَفِی الأَرْضِ قِطَعٌ مُّتَجَاوِرَاتٌ وَجَنَّاتٌ مِّنْ أَعْنَابٍ وَزَرْعٌ وَنَخِیلٌ صِنْوَانٌ وَغَیْرُ صِنْوَانٍ یُسْقَى بِمَاء وَاحِدٍ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ فِی الأُکُلِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ
و در روی زمین قطعاتی در کنار هم قرار دارد که با هم متفاوت‌اند و باغ‌هایی از انگور و زراعت و نخل‌ها، که گاهی بر یک پایه می‌رویند و گاهی بر دو پایه، همه آنها از یک آب سیراب می‌شوند و با این حال بعضی از آنها را از جهت میوه بر دیگری برتری می‌دهیم، در این‌ها نشانه‌‏هایی است برای آنها که عقل خویش را به‌کار می‌گیرند.(۴)

سوره الزخرف

الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ مَهْدًا وَجَعَلَ لَکُمْ فِیهَا سُبُلًا لَّعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ
همان کسی که زمین را گاهواره و محل آرامش شما قرار داد و برای شما در آن راه‌هایی آفرید تا هدایت شوید.(۱۰)

وَالَّذِی نَزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَنشَرْنَا بِهِ بَلْدَهً مَّیْتًا کَذَلِکَ تُخْرَجُونَ
و آن کسی که از آسمان آبی فرستاد به مقدار معین، و به وسیله آن سرزمین مرده را حیات بخشیدیم، و همینگونه در قیامت زنده می‏‌شوید! (۱۱)

وَالَّذِی خَلَقَ الْأَزْوَاجَ کُلَّهَا وَجَعَلَ لَکُم مِّنَ الْفُلْکِ وَالْأَنْعَامِ مَا تَرْکَبُونَ
و همان کسی که همه زوج‌ها را آفرید و برای شما از کشتی‌ها و چهارپایان مرکب‌هایی قرار داد که بر آن سوار شوید.(۱۲)

لِتَسْتَوُوا عَلَى ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْکُرُوا نِعْمَهَ رَبِّکُمْ إِذَا اسْتَوَیْتُمْ عَلَیْهِ وَتَقُولُوا سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ
تا بر پشت آنها به خوبی قرار گیرید، سپس نعمت پروردگارتان را هنگامی که بر آنها سوار شدید متذکر شوید، و بگویید پاک و منزه است کسی که این را مسخر ما ساخت و گرنه ما توانایی آن را نداشتیم.(۱۳)

نظریه زمین‌ساخت ورقی

نظریه زمین‌ساخت ورقی plate tectonic در سال ۱۹۱۲ توسط آلفرد لوثار وگنر(Alfred Wegener) دانشمند زمین‌شناس آلمانی تشریح شد. در این نظریه شکل‌گیری و پویایی پوسته زمین با حرکت ورقه‌های سنگ کره(لیتوسفر) زمین توضیح داده شد. براساس این نظریه سنگ کره از ورقه‌هایی تشکیل می‌شود که در مرزهای واگرا در حال دورشدن از هم هستند(معمولاً وسط اقیانوس) و در مرز های همگرا، در حال برخورد و فرورانش ورقه سنگین‌تر(پوسته اقیانوسی) به زیر ورقه سبکتر(پوسته قاره‌ای) است.

سوره رعد

ولَوْ أَنَّ قُرْآنًا سُیِّرَتْ بِهِ الْجِبَالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الأَرْضُ أَوْ کُلِّمَ بِهِ الْمَوْتَى بَل لِّلّهِ الأَمْرُ جَمِیعًا أَفَلَمْ یَیْأَسِ الَّذِینَ آمَنُواْ أَن لَّوْ یَشَاءُ اللّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِیعًا وَلاَ یَزَالُ الَّذِینَ کَفَرُواْ تُصِیبُهُم بِمَا صَنَعُواْ قَارِعَهٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِیبًا مِّن دَارِهِمْ حَتَّى یَأْتِیَ وَعْدُ اللّهِ إِنَّ اللّهَ لاَ یُخْلِفُ الْمِیعَادَ؛ اگر به وسیله قرآن کوه‌ها به حرکت در آیند و زمین‌ها قطعه قطعه شوند و به وسیله آن با مردگان سخن گفته شود ولی همه آنها در اختیار خداست آیا آنها که ایمان آورده‌‏اند نمی‌دانند که اگر خدا بخواهد همه مردم را هدایت می‌کند و پیوسته مصائب کوبنده‏‌ای بر کافران – بخاطر اعمالشان – وارد می‌شود و یا به نزدیکی خانه آنها فرود می‌آید تا وعده خدا فرا رسد، خداوند در وعده خود تخلف نمی‌کند.(۳۱)

سوره النحل

وَأَلْقَى فِی الأَرْضِ رَوَاسِیَ أَن تَمِیدَ بِکُمْ وَأَنْهَارًا وَسُبُلًا لَّعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ
و در زمین کوه‌‏های ثابت و محکمی افکند تا لرزش آن‌ را نسبت به شما بگیرد و نهرها ایجاد کرد و راه‌هایی تا هدایت شوید.(۱۵)

وَعَلامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ
و علاماتی قرار داد و آنها به‌وسیله ستارگان هدایت می‌‏شوند.(۱۶)

منابع آب: مایه حیات

سوره الزمر

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَلَکَهُ یَنَابِیعَ فِی الْأَرْضِ ثُمَّ یُخْرِجُ بِهِ زَرْعًا مُّخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَجْعَلُهُ حُطَامًا إِنَّ فِی ذَلِکَ لَذِکْرَى لِأُوْلِی الْأَلْبَابِ.﴿۲۱﴾
آیا ندیدی که خداوند از آسمان آبی فرستاد و آن را به صورت چشمه‏‌هایی در زمین وارد نمود سپس با آن زراعتی را خارج می‌‏سازد که الوان مختلف دارد بعد این گیاه خشک می‌شود، به گونه‌‏ای که آن را زرد و بی‌روح می‌بینی، سپس آن را در هم می‌شکند و خرد می‌‏کند، در این ماجرا تذکری برای صاحبان مغز است.(۲۱)

سوره یونس

إِنَّمَا مَثَلُ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا کَمَاء أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاء فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الأَرْضِ مِمَّا یَأْکُلُ النَّاسُ وَالأَنْعَامُ حَتَّىَ إِذَا أَخَذَتِ الأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّیَّنَتْ وَظَنَّ أَهْلُهَا أَنَّهُمْ قَادِرُونَ عَلَیْهَآ أَتَاهَا أَمْرُنَا لَیْلًا أَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنَاهَا حَصِیدًا کَأَن لَّمْ تَغْنَ بِالأَمْسِ کَذَلِکَ نُفَصِّلُ الآیَاتِ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ
زندگی دنیا همانند آبی است که از آسمان نازل کرده‌‏ایم که بر اثر آن گیاهان گوناگون که مردم و چهار پایان از آن می‌‏خورند، می‌‏روید، تا زمانی که روی زمین زیبایی خود را(از آن) گرفته و تزیین می‌گردد و اهل آن مطمئن می‌‏شوند که می‌توانند از آن بهره‌مند گردند(ناگهان) فرمان ما شب هنگام یا در روز برای نابودی آن فرا می‌‏رسد سرما یا صاعقه‌‏ای را بر آن مسلط می‌سازیم) و آنچنان آنرا درو می‌کنیم که(گویی) هرگز نبوده است اینچنین آیات خود را برای گروهی که تفکر می‌‏کنند شرح می‌دهیم. (۲۴)

سوره سبا

یَعْلَمُ مَا یَلِجُ فِی الْأَرْضِ وَمَا یَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا یَنزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا یَعْرُجُ فِیهَا وَهُوَ الرَّحِیمُ الْغَفُورُ
آنچه را در زمین فرو می‌رود، و آنچه از آن بر می‌‏آید، می‌داند و(همچنین) آنچه از آسمان نازل می‌شود و آنچه بر آن بالا می‌‏رود، و او مهربان و آمرزنده است.(۲)

نظریه همرفت Convection theory

Arthur Holmes آرتور هلمز دانشمند انگلیسی در سال ۱۹۱۹ سازوکار همرفت در گوشته را برای نظریه انشقاق قاره‌ها توضیح داد . بخشی از پدیده‌های سطحی زمین بر اثر فعالیت‌های همرفتی در گوشته زمین قابل تشریح است. توزیع منابع گرمایی درون زمین، موجب هدایت مذاب از ژرف‌ترین بخش‌های گوشته به سمت سطح زمین و محل مرزهای واگرا در میان اقیانوس‌ها، می‌شود. در این مرزها پوسته جدید اقیانوسی ساخته شده و پوسته قدیمی‌تر به سوی حاشیه اقیانوس‌ها رانده می‌شود. حرکت پوسته اقیانوسی در نهایت با برخورد و فرورانش به زیر پوسته قاره‌ای و در نهایت ذوب شدن مجدد پوسته فرورانده شده به نهایت می‌رسد و مجدداً این فرآیند با هدایت مذاب به سطح زمین و محل مرز های سازنده تکرار می‌شود.

سوره النازعات

وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَاهَا
و زمین را بعد از آن گسترش داد.(۳۰)

أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءهَا وَمَرْعَاهَا
آبش خارج کرد و چراگاهش را آماده ساخت.(۳۱)

وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا
و کوهها را ثابت و محکم نمود.(۳۲)

سوره قاف

وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَیْنَا فِیهَا رَوَاسِیَ وَأَنبَتْنَا فِیهَا مِن کُلِّ زَوْجٍ بَهِیجٍ
و زمین را گسترش دادیم و در آن کوه‌های عظیمی افکندیم و از هر نوع گیاه بهجت انگیز رویاندیم.(۷)

وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُّبَارَکًا فَأَنبَتْنَا بِهِ جَنَّاتٍ وَحَبَّ الْحَصِیدِ
و از آسمان آبی پر برکت فرستادیم و به وسیله آن باغ‌ها و دانه‏‌هایی را که درو می‌‏کنند رویاندیم.(۹)

مریوان؛ دریاچه زریوار

سوره لقمان
خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا وَأَلْقَى فِی الْأَرْضِ رَوَاسِیَ أَن تَمِیدَ بِکُمْ وَبَثَّ فِیهَا مِن کُلِّ دَابَّهٍ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنبَتْنَا فِیهَا مِن کُلِّ زَوْجٍ کَرِیمٍ
آسمان‌ها را بدون ستونی که قابل رؤ یت باشد آفرید، و در زمین کوه‌هایی افکند تا شما را به لرزه در نیاورد، و از هر گونه جنبنده روی آن منتشر ساخت، و از آسمان آبی نازل کردیم و به وسیله آن در روی زمین انواع گوناگونی از جفت‌های گیاهان پر ارزش رویاندیم.(۱۰)

نظریه ایزوستازی

در ۱۸۸۹ زمین‌شناس آمریکایی کلارنس داتون Clarence Dutton در مورد تعادل گرانشی قطعات زمین مطرح کرد. اجزای مختلف پوسته زمین مثل کوه‌ها، دشت‌ها و دریاها، به صورت فرو رفتگی‌های نامنظمی که در قسمت بالایی پوسته قرار گرفته، نیستند بلکه تمام این اجزا به حالت تعادل نسبی قرار دارند که این امر به دلیل تغییر وزن مخصوص و نیز تغییر ضخامت آنها حاصل می‌شود. مطابق نظریه ایزوستازی در زیر سطح زمین، سطحی به موازات زمین سطح زمین وجود دارد که فشار وارده از کوه‌ها، دشت‌ها و دریاها در آن سطح مساوی است. این سطح به‌نام سطح تعادل یا سطح ایزوستازی نامیده می‌شود.

سوره ابراهیم

اللّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَّکُمْ وَسَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَکُمُ الأَنْهَارَ
خداوند همان کسی است که آسمان‌ها و زمین را آفریده و از آسمان آبی نازل کرده و با آن میوه‏‌ها را خارج ساخت و روزی شما قرار داد و کشتی را مسخر شما گردانید تا بر صفحه دریا به فرمان او حرکت کنند و نهرها را مسخر شما گرداند.(۳۲)

وَسَخَّر لَکُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَآئِبَینَ وَسَخَّرَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ
خورشید و ماه را که با برنامه منظمی در کارند به تسخیر شما در آورد و شب و روز را (نیز) مسخر گردانید.(۳۳)

نخستین سفر انسان به فضا ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ انجام شد و یوری گاگارین فضانورد اتحاد شوروی سابق نخستین انسانی بود که به فضا رفت.
نوامبر ۲۰۱۴: نشاندن سفینه بر روی ستاره دنباله‌دار

سوره الانبیا

و َجَعَلْنَا السَّمَاء سَقْفًا مَّحْفُوظًا وَهُمْ عَنْ آیَاتِهَا مُعْرِضُونَ
و آسمان را سقف محفوظی قرار دادیم، ولی آنها از آیات آن رویگردانند.(۳۲)

وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ
او کسی است که شب و روز و خورشید و ماه را آفرید که هر یک از آنها در مداری در حرکتند.(۳۳)

لایه اوزون: در فاصله ۱۲ تا ۲۰ کیلومتری بالای سطح زمین قرار دارد. ازون لایه‌ای به ضخامت ۳۰۰ دابسون (۳ میلیمتر) در لایه استراتوسفر جو زمین است با غلظت بالایی از مولکول ازون (O۳)، که در سال ۱۹۱۳ توسط دو فیزیکدان فرانسوی به نام‌های شارل فابری و هانری بویسون کشف شد. این لایه با جذب ۹۹٫۹–۹۵ درصد پرتو فرابنفش خورشید، موجب ادامه زندگی بر روی کره زمین می‌شود. لایه اُزون پرتوهای پرانرژی فرابنفش را جذب کرده و آنها را به شکل پرتوهای فروسرخ در میآورند و به سطح زمین می‌فرستند.

سوره القمر
وفَجَّرْنَا الْأَرْضَ عُیُونًا فَالْتَقَى الْمَاء عَلَى أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ
و زمین را شکافتیم و چشم‌های زیادی بیرون فرستادیم و این دو آب به اندازه‏‌ای که مقدر بود با هم درآمیختند.(۱۲)

سوره طه

الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ مَهْدًا وَسَلَکَ لَکُمْ فِیهَا سُبُلًا وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِّن نَّبَاتٍ شَتَّى
همان خداوندز که زمین را برای شما محل آسایش قرار داد، و راه‌هایی در آن ایجاد کرد و از آسمان آبی فرستاد که به وسیله آن انواع گوناگون گیاهان مختلف را(از خاک تیره) برآوردیم.(۵۳)

راهی کوهستانی در آلپ اتریش

سوره النمل

أَمَّن جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا وَجَعَلَ خِلَالَهَا أَنْهَارًا وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِیَ وَجَعَلَ بَیْنَ الْبَحْرَیْنِ حَاجِزًا أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لَا یَعْلَمُونَ
یا کیست که زمین را قرارگاه ساخت و در میان آن جویبارها پدید آورد و براى آن کوه‌هاى استوار آفرید و بین دو دریا برزخى قرار داد، آیا در جنب خداوند خدایى هست، بلکه بیشترینه آنان نمی‌دانند.(۶۱)

۲- اندرز و یادآوری از زمین به عنوان نشانه خلقت و هشدار برای توبه

سوره الروم

أَوَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَهُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ کَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّهً وَأَثَارُوا الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَکْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَیِّنَاتِ فَمَا کَانَ اللَّهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَلَکِن کَانُوا أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ
آیا در زمین سیر نکردند و ببینند عاقبت کسانی که قبل از آنها بودند چگونه شد؟ آنها نیرویی بیش از اینان داشتند، و زمین را(برای زراعت و آبادی) دگرگون ساختند و بیش از آنچه اینان آباد کردند، عمران نمودند، و پیامبرانشان با دلائل روشن به سراغشان آمدند(اما آنها انکار کردند و کیفر خود را دیدند) خداوند هرگز به آنها ستم نکرد، آنها به خودشان ستم می‌کردند.(۹)

ثُمَّ کَانَ عَاقِبَهَ الَّذِینَ أَسَاؤُوا السُّوأَى أَن کَذَّبُوا بِآیَاتِ اللَّهِ وَکَانُوا بِهَا یَسْتَهْزِئُون
سپس سرانجام کسانی که اعمال بد مرتکب شدند به جایی رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آنرا به سخره گرفتند.(۱۰)

سوره المومنون

وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْکَنَّاهُ فِی الْأَرْضِ وَإِنَّا عَلَى ذَهَابٍ بِهِ لَقَادِرُونَ
و از آسمان آبی به اندازه معین نازل کردیم و آن را در زمین(در مخازن مخصوصی) ساکن نمودیم و ما بر از بین بردن آن کاملاً قادریم.(۱۸)

در حال حاضر بیش از ۷۵ درصد درصد ازخاک کشور ما درگیر مسئله خشکسالی است

زلزله

سوره سبا

أَفَلَمْ یَرَوْا إِلَى مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُم مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ إِن نَّشَأْ نَخْسِفْ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ نُسْقِطْ عَلَیْهِمْ کِسَفًا مِّنَ السَّمَاءِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَهً لِّکُلِّ عَبْدٍ مُّنِیبٍ
آیا به آنچه پیش رو و پشت سر آنان از آسمان و زمین قرار دارد نگاه نکردند(تا به قدرت خدا بر همه چیز واقف شوند) اگر ما بخواهیم آنها را(با یک زمین لرزه) در زمین فرو می‌بریم یا قطعات سنگهایی از آسمان را بر آنها فرو می‏‌ریزیم، در این نشانه روشی(بر قدرت خدا است) برای هر بنده توبه کار.(۹)

زلزله ۲۰۰۸ و نچوان چین؛ ۸۰ هزار کشته

سوره سبا

وَلَقَدْ آتَیْنَا دَاوُودَ مِنَّا فَضْلًا یَا جِبَالُ أَوِّبِی مَعَهُ وَالطَّیْرَ وَأَلَنَّا لَهُ الْحَدِیدَ
ما به داود از فضل خود نعمتی بزرگ بخشیدیم(ما به کوه‌ها و پرندگان) گفتیم ای کوه‌ها! و ای پرندگان! با او هم آواز شوید(و همراه او تسبیح خدا گویید) و آهن را برای او نرم کردیم.(۱۰)

أَنِ اعْمَلْ سَابِغَاتٍ وَقَدِّرْ فِی السَّرْدِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّی بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ
(و دستور دادیم) زره‌‏های کامل و فراخ بساز، و حلقه‌‏ها را به اندازه و متناسب کن و عمل صالح به‌جا آورید که من به آنچه انجام می‌دهید بینا هستم.(۱۱)

وَلِسُلَیْمَانَ الرِّیحَ غُدُوُّهَا شَهْرٌ وَرَوَاحُهَا شَهْرٌ وَأَسَلْنَا لَهُ عَیْنَ الْقِطْرِ وَمِنَ الْجِنِّ مَن یَعْمَلُ بَیْنَ یَدَیْهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَمَن یَزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنَا نُذِقْهُ مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ
و برای سلیمان باد را مسخر ساختیم که صبحگاهان مسیر یک ماه را می‌پیمود و عصرگاهان مسیر یک ماه را، و چشمه مس(مذاب) را برای او روان ساختیم، و گروهی از جن پیش روی او به اذن پروردگار کار می‌کردند، و هر کدام از آنها از فرمان ما سرپیچی می‌کرد او را از عذاب آتش سوزان می‌چشاندیم!(۱۲)

ذوب فلزات از هزاره اول قبل از میلاد در ایران، مصر و آفریقای غربی

سوره الأحقاف

مَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُّسَمًّى وَالَّذِینَ کَفَرُوا عَمَّا أُنذِرُوا مُعْرِضُونَ
[ما] آسمان‌ها و زمین و آنچه را که میان آن دو است جز به حق و [تا] زمانى معین نیافریدیم و کسانى که کافر شده‌‏اند از آنچه هشدار داده شده‏‌اند رویگردانند.(۳)

هشدار سوانح

سوره الانبیا

أَوَلَمْ یَرَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ کَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ أَفَلَا یُؤْمِنُونَ.﴿۳۰﴾
آیا کافران ندیدند که آسمان‌ها و زمین به هم پیوسته بودند و ما آنها را از یکدیگر باز کردیم؟ و هر چیز زنده‏‌ی را از آب قرار دادیم، آیا ایمان نمی‌آورند!(۳۰)

وَجَعَلْنَا فِی الْأَرْضِ رَوَاسِیَ أَن تَمِیدَ بِهِمْ وَجَعَلْنَا فِیهَا فِجَاجًا سُبُلًا لَعَلَّهُمْ یَهْتَدُونَ
و در زمین کوه‏های ثابت و پابرجائی قرار دادیم تا آنها در آرامش باشند و در آن دره‌ها و راه‌هایی قرار دادیم تا هدایت شوند.(۳۱)

از آب همه چیز زنده است؛ محدودیت منابع آب برای تهران/ سد لتیان

سوره الشوری

وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ وَلَکِن یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَّا یَشَاءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ
هر گاه خداوند روزی را برای بندگانش وسعت بخشد در زمین طغیان و ستم می‌کنند، لذا به مقداری که می‌خواهد نازل می‌کند که او نسبت به بندگانش آگاه و بینا است.(۲۷)

۳-زمین و نشانه‌هایی برای تفکر

منابع طبیعی، مطالعه کیهان شناختی، انرژی‌های پاک طبیعی(باد و خورشید)، تنوع زیستی و اهمیت زمین، از نشانه های بسیار ذکر شده قرآن کریم برای اهل تفکر است.

سوره الجاثیه

إِنَّ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآیَاتٍ لِّلْمُؤْمِنِینَ
بدون شک در آسمان‌ها و زمین نشانه‌‏های فراوانی است برای آنها که اهل ایمانند.(۳)

وَفِی خَلْقِکُمْ وَمَا یَبُثُّ مِن دَابَّهٍ آیَاتٌ لِّقَوْمٍ یُوقِنُونَ
و همچنین در آفرینش شما و جنبندگانی که در سراسر زمین منتشر ساخته، نشانه‏‌های است برای جمعیتی که اهل یقینند.(۴)

وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن رِّزْقٍ فَأَحْیَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِیفِ الرِّیَاحِ آیَاتٌ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ
و نیز در آمد و شد شب و روز و رزقی که خداوند از آسمان نازل کرده، و به وسیله آن زمین را بعد از مردنش حیات بخشیده، و همچنین در وزش بادها نشانه‌‏های روشنی است برای جمعیتی که اهل تفکرند.

تِلْکَ آیَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْکَ بِالْحَقِّ فَبِأَیِّ حَدِیثٍ بَعْدَ اللَّهِ وَآیَاتِهِ یُؤْمِنُونَ
اینها آیات الهی است که ما آن را به حق بر تو تلاوت می‌کنیم، اگر آنها به این آیات ایمان نیاورند به کدام سخن بعد از سخن خدا و آیاتش ایمان می‏‌آورند؟!(۶)

سوره النبأ

أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَادًا
آیا ما زمین را محل آرامش (شما) قرار ندادیم ؟ (۶)

سوره لقمان

أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَکُم مَّا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَهً وَبَاطِنَهً وَمِنَ النَّاسِ مَن یُجَادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا کِتَابٍ مُّنِیرٍ
آیا ندانسته‌‏اید که خدا آنچه را که در آسمان‌ها و آنچه را که در زمین است مسخر شما ساخته و نعمت‌هاى ظاهر و باطن خود را بر شما تمام کرده است و برخى از مردم در باره خدا بى[آنکه] دانش و رهنمود و کتابى روشن [داشته باشند] به مجادله برمى‌‏خیزند.(۲۰)

پروژه یک میلیارد دلاری برای رسیدن به گوشته زمین در ژاپن: حفاری ۶ کیلومتری در پوسته اقیانوس آرام و حفر ۳ کیلومتر در گوشته: اکتبر ۲۰۱۲ آغاز شد.

سوره لقمان

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ یَجْرِی إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى وَأَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ
آیا ندیدی که خداوند شب را در روز و روز را در شب داخل می‏‌کند؟ و خورشید و ماه را مسخر شما ساخته؟ و هر کدام تا سر آمد معینی به حرکت خود ادامه می‌‏دهند؟ خداوند به آنچه انجام می‌‏دهید آگاه است. (۲۹)

سوره الحدید

هُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِی سِتَّهِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ یَعْلَمُ مَا یَلِجُ فِی الْأَرْضِ وَمَا یَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا یَنزِلُ مِنَ السَّمَاء وَمَا یَعْرُجُ فِیهَا وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنتُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ
او کسی است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز(شش دوران) آفرید، سپس بر تخت قدرت قرار گرفت(و به تدبیر جهان پرداخت) آنچه را در زمین فرو می‌رود می‌‏داند و آنچه را از آن خارج می‏شود، و آنچه از آسمان نازل می‏‌گردد و آنچه به آسمان بالا می‏‌رود، و او با شماست هر جا که باشید و خداوند نسبت به آنچه انجام می‌‏دهید بیناست.(۴)
آب و هوا: جریان‌های اتمسفری
سوره الکهف

وَاضْرِبْ لَهُم مَّثَلَ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا کَمَاء أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِیمًا تَذْرُوهُ الرِّیَاحُ وَکَانَ اللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ مُّقْتَدِرًا
زندگی دنیا را برای آنها به آبی تشبیه کن که از آسمان فرو می‌‏فرستیم، و به وسیله آن گیاهان زمین، سرسبز و درهم فرو می‌روند، اما بعد از مدتی می‏‌خشکند، به گونه‏‌ای بادها آنها را به هر سو پراکنده می‌کنند، و خداوند بر هر چیز توانا است.(۴۵)

وَیَوْمَ نُسَیِّرُ الْجِبَالَ وَتَرَى الْأَرْضَ بَارِزَهً وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَدًا
به خاطر بیاور روزی را که کوه‌‏ها را به حرکت در می‌‏آوریم، و زمین را آشکار می‌بینی و همه آنها(انسان‌ها) را محشور می‏‌کنیم و احدی را فروگذار نخواهیم کرد.(۴۷)

سوره الذاریات

وَفِی الْأَرْضِ آیَاتٌ لِّلْمُوقِنِینَ
و در زمین آیاتی برای طالبان یقین است.(۲۰)

سوره یونس

قُلِ انظُرُواْ مَاذَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا تُغْنِی الآیَاتُ وَالنُّذُرُ عَن قَوْمٍ لاَّ یُؤْمِنُونَ
بگو نگاه کنید آنچه را(از آیات خدا و نشانه‏های توحیدش) در آسمان‌ها و زمین است، اما این آیات و انذارها به حال کسانی که ایمان نمی‏‌آورند(و لجوجند) مفید نخواهد بود.(۱۰۱)

۴- روز واپسین؛ زمین‌لرزه

از کل سانحه‌های طبیعی شناخته شده در زمین ۹۳% مرتبط با آب و هوا هستند. در ۱۴ سال اول سده بیست و یکم از حدود یک میلیون کشته سوانح طبیعی، ۶۰ درصد به زمین‌لرزه‌ها مربوط هستند.

سوره الواقعه

إِذَا وَقَعَتِ الْوَاقِعَهُ
هنگامی که واقعه عظیم (قیامت) برپا شود.(۱)

لَیْسَ لِوَقْعَتِهَا کَاذِبَهٌ
هیچ‌کس نمی‌‏تواند آن را انکار کند.(۲)

خَافِضَهٌ رَّافِعَهٌ
گروهی را پائین می‌آورد و گروهی را بالا می‌برد.(۳)

إِذَا رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجًّا
این در هنگامی است که زمین به شدت به لرزه در می‌آید.(۴)

وَبُسَّتِ الْجِبَالُ بَسًّا
و کوه‌ها در هم کوبیده می‌شود.(۵)

فَکَانَتْ هَبَاء مُّنبَثًّا
و به صورت غبار پراکنده در می‏‌آید.(۶)

سوره المزمل

یَوْمَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ وَکَانَتِ الْجِبَالُ کَثِیبًا مَّهِیلًا
در آن روز که زمین و کوه‌ها سخت به لرزه می‌‏افتد و کوه‌ها به شکل توده‌‏هایی از شن نرم درمی‌آید.(۱۴)

سوره الانشقاق

وَإِذَا الْأَرْضُ مُدَّتْ
و آنگاه که زمین بازکشیده شود.(۳)

وَأَلْقَتْ مَا فِیهَا وَتَخَلَّتْ
و آنچه را که در آن است بیرون افکند و تهى شود.(۴)

وَأَذِنَتْ لِرَبِّهَا وَحُقَّتْ
و پروردگارش را فرمان برد و [چنین] سزد.(۵)

گسل زمین‌لرزه ای ۹ شهریور ۱۳۴۷ دشت بیاض

سوره عبس

أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاء صَبًّا
که ما آب را به صورت بارشى فرو ریختیم.(۲۵)

ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا
سپس زمین را از هم شکافتیم.(۲۶)

فَأَنبَتْنَا فِیهَا حَبًّا
و در آن دانه‏‌های فراوانی رویاندیم.(۲۷)

سوره مریم

وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَدًا
آنها گفتند خداوند رحمن فرزندی برای خود اختیار کرده! (۸۸)

لَقَدْ جِئْتُمْ شَیْئًا إِدًّا
چه سخن زشت و زننده‌ای آوردید.(۸۹)

تَکَادُ السَّمَاوَاتُ یَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَتَنشَقُّ الْأَرْضُ وَتَخِرُّ الْجِبَالُ هَدًّا
نزدیک است آسمان‌ها بخاطر این سخن از هم متلاشی گردد، و زمین شکافته شود و کوه‌ها به شدت فرو ریزد!(۹۰)

سوره النمل

وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّهً مِّنَ الْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کَانُوا بِآیَاتِنَا لَا یُوقِنُونَ
هنگامی که فرمان عذاب آنها رسد جنبنده‌ه‏ایی را از زمین برای آنها خارج می‌‏‌کنیم که با آنها تکلم می‌کند و می‌‏گوید: مردم به آیات ما ایمان نمی‌‏آورند.(۸۲)

وَیَوْمَ یُنفَخُ فِی الصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَمَن فِی الْأَرْضِ إِلَّا مَن شَاء اللَّهُ وَکُلٌّ أَتَوْهُ دَاخِرِینَ
و روزى که در صور دمیده شود پس هر که در آسمان‌ها و هر که در زمین است به هراس افتد مگر آن کس که خدا بخواهد و جملگى با زبونى رو به سوى او آورند.(۸۷)

وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَهً وَهِیَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِی أَتْقَنَ کُلَّ شَیْءٍ إِنَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ
و کوه‌ها را می‌بینى [و] می‌پندارى که آنها بی‌حرکتند و حال آنکه آنها ابرآسا در حرکتند [این] صنع خدایى است که هر چیزى را در کمال استوارى پدید آورده است در حقیقت او به آنچه انجام می‌‏دهید آگاه است (۸۸)

سوره الفجر

کَلَّا إِذَا دُکَّتِ الْأَرْضُ دَکًّا دَکًّا
چنان نیست که آنها خیال می‏‌کنند، در آن هنگام که زمین سخت درهم کوبیده شود.(۲۱)

أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءهَا وَمَرْعَاهَا
آبش خارج کرد و چراگاهش را آماده ساخت.(۳۱)

وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا
و کوه‌ها را ثابت و محکم نمود.(۳۲)

سوره الاعراف

فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَهُ فَأَصْبَحُواْ فِی دَارِهِمْ جَاثِمِینَ
سرانجام زمین‌لرزه آنها را فرا گرفت و صبحگاهان جسم بیجانشان در خانه‏‌هاشان باقی مانده بود!(۷۸)

سوره الزلزله

إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا
هنگامی که زمین شدیدا به لرزه در آید.(۱)

وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا
و زمین بارهای سنگینش را خارج سازد.(۲)

وَقَالَ الْإِنسَانُ مَا لَهَا
و انسان می‌‏گوید زمین را چه می‌شود؟(۳)

یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا
در چنین روزی رازهایش را باز گوید.(۴)

بِأَنَّ رَبَّکَ أَوْحَى لَهَا
از آنچه پروردگارت به او الهام فرستاده است‏.(۵)

یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِیُرَوْا أَعْمَالَهُمْ
آن روز مردم پراکنده برآیند تا اعمالشان را ببینند.(۶)

فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیْرًا یَرَهُ
پس هر که هم‌وزن ذره‏‌اى نیکى کند آن را می‌بیند.(۷)

وَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَهُ
و هر که هم‌وزن ذره‏‌اى بدى کند آن را می‌بیند

سوره الحج

یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ إِنَّ زَلْزَلَهَ السَّاعَهِ شَیْءٌ عَظِیمٌ
اى مردم از پروردگار خود پروا کنید چرا که زلزله رستاخیز امرى هولناک است.(۱)

یَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ کُلُّ مُرْضِعَهٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ کُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُکَارَى وَمَا هُم بِسُکَارَى وَلَکِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِیدٌ
روزی که آن را می‌بینید که مادران شیرده، کودکان شیرخوارشان را فراموش می‏‌کنند، و هر بارداری جنین خود را بر زمین می‌نهد و مردم را مست می‌بینی، در حالی که مست نیستند، ولی عذاب خدا شدید است!(۲)

سوره العنکبوت

وَإِلَى مَدْیَنَ أَخَاهُمْ شُعَیْبًا فَقَالَ یَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَارْجُوا الْیَوْمَ الْآخِرَ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ
ما به سوی مدین برادرشان شعیب را فرستادیم، گفت: ای قوم من! خدا را بپرستید و به روز بازپسین امیدوار باشید، و در زمین فساد نکنید.(۳۶)

فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَهُ فَأَصْبَحُوا فِی دَارِهِمْ جَاثِمِینَ
آنها او را تکذیب کردند و به این سبب زلزله آنها را فرو گرفت و در خانه‌‏های خود به رو در افتادند و مردند.(۳۷)

وَعَادًا وَثَمُودَ وَقَد تَّبَیَّنَ لَکُم مِّن مَّسَاکِنِهِمْ وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِیلِ وَکَانُوا مُسْتَبْصِرِینَ
ما طایفه عاد و ثمود را نیز هلاک کردیم، و مساکن(ویران شده) آنها برای شما آشکار است، شیطان اعمالشان را برای آنها زینت کرده بود، لذا آنان را از راه بازداشت در حالی که می‌دیدند!(۳۸)

۵- عبرت از سوانح و مصیبت‌ها

در قرآن کریم به سوانح مختلفی هم به عنوان شواهد طبیعی رخداد‌های زمین و طبیعت و هم به عنوان نشانه‌های عبرت از ویرانی‌ها و نابودی شهرها و تمدن‌ها اشاره شده است.

سوره فاطر

أَوَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَهُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَکَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّهً وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُعْجِزَهُ مِن شَیْءٍ فِی السَّمَاوَاتِ وَلَا فِی الْأَرْضِ إِنَّهُ کَانَ عَلِیمًا قَدِیرًا
آیا آنها سیر در زمین نکردند تا ببینند عاقبت کسانی که پیش از آنها بودند چگونه شد؟ همان‌ها که از اینان قویتر(و پرقدرتتر) بودند، نه چیزی در آسمان و نه چیزی در زمین از حوزه قدرت او بیرون نخواهد رفت، او دانا و توانا است.(۴۴)

سوره الملک

أَأَمِنتُم مَّن فِی السَّمَاء أَن یَخْسِفَ بِکُمُ الأَرْضَ فَإِذَا هِیَ تَمُورُ
آیا خود را از عذاب کسی که حاکم بر آسمان است در امان می‏‌دانید که دستور دهد زمین بشکافد و شما را فرو برد و دائما به لرزش خود ادامه دهد؟(۱۶)

سوره الحدید

مَا أَصَابَ مِن مُّصِیبَهٍ فِی الْأَرْضِ وَلَا فِی أَنفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتَابٍ مِّن قَبْلِ أَن نَّبْرَأَهَا إِنَّ ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ
هیچ مصیبتی در زمین و نه در وجود شما روی نمی‏‌دهد مگر اینکه همه آنها را قبل از آنکه زمین را بیافرینیم در لوح محفوظ ثبت است و این امر برای خداوند آسان است.(۲۲)

زلزله و سونامی اندونزی(اقیانوس هند): شروع مطالعات سونامی در کشورهای آسیایی و در جهان

سوره غافر

أَفَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَهُ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ کَانُوا أَکْثَرَ مِنْهُمْ وَأَشَدَّ قُوَّهً وَآثَارًا فِی الْأَرْضِ فَمَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا کَانُوا یَکْسِبُونَ
آیا در زمین سیر و سفر نکرده‌‏اند که بنگرند سرانجام کسانى که پیش از آنان بوده‏‌اند چگونه بوده است آنان از ایشان پرشمارتر و پرتوان‏تر و پراثرتر بوده‏اند، اما آنچه به دست آوردند به کارشان نیامد.(۸۲)

سوره الرعد

أَفَمَن یَعْلَمُ أَنَّمَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَبِّکَ الْحَقُّ کَمَنْ هُوَ أَعْمَى إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ
پس آیا کسى که مىی‌داند آنچه از جانب پروردگارت به تو نازل شده حقیقت دارد مانند کسى است که کوردل است تنها خردمندانند که عبرت می‌گیرند.(۱۹)

سوره الأعلى

فَذَکِّرْ إِن نَّفَعَتِ الذِّکْرَى
پس تذکر ده اگر تذکر مفید باشد.(۹)

سَیَذَّکَّرُ مَن یَخْشَى
آن کس که ترسد بزودى عبرت گیرد.(۱۰)

سوره الأعراف

وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِینَ وَنَقْصٍ مِّن الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ
و ما نزدیکان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی و کمبود میوه‏‌ها گرفتار کردیم شاید متذکر گردند.(۱۳۰)

بحران آب: خشکی زاینده رود

سوره التوبه

أَوَلاَ یَرَوْنَ أَنَّهُمْ یُفْتَنُونَ فِی کُلِّ عَامٍ مَّرَّهً أَوْ مَرَّتَیْنِ ثُمَّ لاَ یَتُوبُونَ وَلاَ هُمْ یَذَّکَّرُونَ
آیا آنها نمی‏‌بینند که در هر سال یک یا دو بار آزمایش می‌شوند؟ باز توبه نمی‌کنند و متذکر هم نمی‌‏شوند! (۱۲۶)

سوره المؤمنون

إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ وَإِن کُنَّا لَمُبْتَلِینَ
در این ماجرا آیات و نشانه‌‏هایی برای صاحبان عقل و اندیشه است و ما مسلماً همگان را آزمایش می‏‌کنیم.(۳۰)

سوره السجده

أَوَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنَا مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَسَاکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ أَفَلَا یَسْمَعُونَ
آیا برای هدایت آنها همین کافی نیست که افراد زیادی را که در قرون پیش از آنها زندگی داشتند هلاک کردیم ؟ اینها در مساکن آنان راه می‌روند، در این آیاتی است آیا نمی‌شنوند؟!(۲۶)

سوره الشعرا
إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَهً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ
در این ماجرا (قوم نوح) آیت است ولی اکثر آنها مؤمن نبودند.(۱۰۳)

قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوْمِی کَذَّبُونِ
گفت پروردگارا قوم من مرا تکذیب کردند.(۱۱۷)

فَافْتَحْ بَیْنِی وَبَیْنَهُمْ فَتْحًا وَنَجِّنِی وَمَن مَّعِی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ
اکنون میان من و اینها جدایی بیفکن (و داوری کن).(۱۱۸)

فَأَنجَیْنَاهُ وَمَن مَّعَهُ فِی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ
ما، او و کسانی را که با او بودند در کشی که مملو(از انسان و انواع حیوانات) بود رهایی بخشیدیم.(۱۱۹)

ثُمَّ أَغْرَقْنَا بَعْدُ الْبَاقِینَ
سپس بقیه را غرق کردیم.(۱۲۰)

إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَهً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ.﴿۱۲۱﴾
در این ماجرا نشانه روشی است، اما اکثر آنها ایمان نیاوردند.(۱۲۱)

داستان حضرت نوح (ع) : نماد جالبی از مدیریت سانحه

سوره طه

أَفَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُم مِّنَ الْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَسَاکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّأُوْلِی النُّهَى
آیا برای هدایت آنها کافی نیست که بسیاری از پیشینیان را هلاک کردیم و اینها در مساکن(ویران شده) آنان رفت و آمد دارند در اینها دلایل روشنی است برای صاحبان عقل.(۱۲۸)