من معتقدم اگر دین در عرصه عقلانیت قرار بگیرد و بشر خود بخواهد فکر کند دین را به نحوی میفهمد و اگر قرار باشد در چارچوب حکومتها فکر کند، دین را به نحو دیگری میفهمد. برخی از حکومتها نیز در طول تاریخ دین را ابزار حکومت کردن کردهاند.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)؛ عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم: نکته این است اگر دین در چرخه ایدئولوژی حکومتی قرار بگیرد، حوزه عقل دیگر آزاد نیست. من معتقدم که اگر دین در عرصه عقلانیت قرار بگیرد و بشر خود بخواهد فکر کند دین را به نحوی میفهمد و اگر قرار باشد در چارچوب حکومتها فکر کند، دین را به نحو دیگری میفهمد. برخی از حکومتها نیز در طول تاریخ دین را ابزار حکومت کردن کردهاند. یعنی برای اینکه با ابزار دین حکومت کنند، دین را به نحوی که خود میخواستند ترجمه و ترویج میکردند نه به شکل واقعی آن. ابوسفیان، خلفای عباسی و از این جمله کم نداشتیم که دین را به نفع خود ترجمه و تفسیر میکردند. استفاده ابزاری از دین به اسلام نیز منحصر نیست و در حوزه مسیحیت و ادیان دیگر هم بوده است».
کرونا به پدیدهای ادامه دار تبدیل شده و همه جهان را نیز به چالش کشیده است. وضعیت در ایران اما بدتر از خیلیجاها است. کشف نشدن دارو و درمان مشخص برای مقابله با این ویروس از یک سو و شرایط تحریمی و مشکلات اقتصادی هم از سوی دیگر. قوز بالای قوز اما ترویج خرافات و تلاش عدهای برای رشد جهل در کشور است! یکی شیوع کرونا را نشانه آخرالزمان میداند و دیگری روغن بنفشه تجویز میکند، این دو که با واکنش مواجه میشد، دیگری از راه آمده و ادار شتر مینوشد! همه این ها در حالی است که کارشناسان مذهبی و علمای دین به جد با این رویکرد مخالف بوده و از ادامه این رویه نگران هستند. فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم یکی از همین افراد است.
او در گفت و گویی گفت: «کرونا و امراض دیگر مسائل پزشکی و بهداشتی است و هیچ ربطی هم به حوزه دین ندارد. جای اینها در حوزه علم و تجربه بشری است. درست است که دین میخواهد انسان سالم باشد اما راه آن را خود دین تعیین نمیکند و متخصصان باید این کار را انجام دهند. کرونا هم یک مساله طبیعی است که بالاخره دانشمندان باید راه مبارزه با آن را از طریق دانش پیدا کنند. این هم ممکن است در آمریکا اتفاق افتد یا ژاپن. یعنی شرق و غرب هم ندارد. باید کشف علت صورت گرفته و با آن مبارزه شود لذا اینکه مساله را به خدا و پیغمبر، ظهور ، بلایای آسمانی و … وصل کنیم، به هیچ وجه درست نیست».
وی در پاسخ به اینکه چه عواملی سبب میشود که شاهد این رویه نادرست باشیم؟ گفت: « عدهای متاسفانه جهل به دین دارند و زندگی عدهای هم در گرو این جهل پروریها است. یکی از راههایی که برخی از دین سو استفاده میشود همین ترویج جهالت است. این که قرآن میگوید عدهای از راه قرآن گمراه میشوند به این معنا نیست که قرآن را زیرپا میگذارند بلکه این بدفهمی قرآن و دین است که آدم را گمراه میکند. بدفهمی حتی از انکار دین و قرآن هم بدتر است. ما هزاران ملهد در عالم داریم اما برخی دین را قبول دارند اما به شکل وارانه، تحریف شده و جهلگونه. این اتفاق بدتری است».
فاضل میبندی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی براینکه در کشور ما به عنوان یک کشوری اسلامی که باید به ترویج قرائت صحیح از دین اهمیت ویژهای دهد، از چه مرجعی میتوان انتظار داشت که مانع از ترویج خرافات و جهل در بزنگاههای اینچنینی شود؟ گفت: « نکته این است اگر دین در چرخه ایدئولوژی حکومتی قرار بگیرد، حوزه عقل دیگر آزاد نیست. من معتقدم که اگر دین در عرصه عقلانیت قرار بگیرد و بشر خود بخواهد فکر کند دین را به نحوی میفهمد و اگر قرار باشد در چارچوب حکومتها فکر کند، دین را به نحو دیگری میفهمد. برخی از حکومتها نیز در طول تاریخ دین را ابزار حکومت کردن کردهاند. یعنی برای اینکه با ابزار دین حکومت کنند، دین را به نحوی که خود میخواستند ترجمه و ترویج میکردند نه به شکل واقعی آن. ابوسفیان، خلفای عباسی و از این جمله کم نداشتیم که دین را به نفع خود ترجمه و تفسیر میکردند. استفاده ابزاری از دین به اسلام نیز منحصر نیست و در حوزه مسیحیت و ادیان دیگر هم بوده است».
این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه چطور میتوان در این وادی نیفتاد؟ گفت: « راه این است در جامعه بنیانهای عقلانیت را تقویت کنیم. درمسائل دینی کمتر تقلید و بیشتر تحقیق کنیم. بپذیریم که حوزه علم خاص است و دین هم همین طور. نمیشود که همه حرفها را دین و یا همه حرفها را علم بزند. دین پیام خاص خود را دارد و علم هم پیام خاص خود را دارد. الان مساله کرونا و مقابله با آن و کشف واکسن و … در حیطه عقل و علم است. ممکن است که یک مسلمان کشف کند یا ممکن است که یک کافر آن را کشف کند. سایر واکسنها را هم لزوما افراد دیندار کشف نکردهاند.»
فاضل میبدی تاکید کرد: « کرونا یک پدیده طبیعی است و علت دارد. علت آن هم خدا و آسمان نیست. بشر باید عقل خود را به کار انداخته و علتش را کشف و با آن مقابله کند. از طریق حرم و دعا نمیتوان با کرونا مقابله کرد. البته که دعا برای تسکین روح آدم خوب است اما آن چیزی که میتواند با ویروس کرونا مبارزه کرده و بشر را نجات دهد فقط به کار گیری عقل و دانش بشری است. مسیر دین را باید از این مساله جدا کند».
وی در پایان تاکید کرد: « مساله فقط مقابله با خرافات نیست. حتی اینکه بخواهیم برای احترام به ایام رمضان، شبهای قدر و عزاداری حضرت علی در حسینیهها و مساجد را باز کنیم خیانت در حق ملت و کشور است. اگر کارشناسان تشخیص دادند که هنوز احتمال شیوع کرونا بسیار است قطعا باید شبهای قدر را تعطیل کرد و هر کسی در خانه خود عزاداری کند. حتی اینکه دولت بگوید تا ۱۵ اردیبهشت تعطیل است هم غلط است مگر اینکه کارشناسان بگویند که بعد از ۱۵ اردیبهشت روند نزولی شیوع کرونا را داریم. نباید به صرف نام حوزه و … در مساجد را باز کرد و به نظر من این کار شرعا حرام است».
فاضل میبدی تمرکز بر عقلگرایی را راه صحیح مدیریت وضعیت کرونایی میداند اما سوال اینجا است که کدام نهاد و دستگاه و چه کسانی باید برای این تمرکز بر عقلگرایی تلاش کنند. نقش دولت، حوزه علمیه قم و صدا وسیما به عنوان رسانه ملی چیست؟ روشن است که هر یک از اینها و دیگر دستگاههای اثرگذار در کشور به نوبه خود وظیفه دارند و قدرت. بر این اساس انتظار میرود که پیش از آنکه خیلی دیر شود به خود آمده و راهی برای مقابله با مروجان جهل بیابند.