سقوط اخلاقی و اجتماعی غرب در بحران پساکرونا / مکاتب منتسب به ادیان الهی، به انسان کرامت ذاتی می‌دهند

به گزارش ردنا (ادیان‌نیوز)؛ چهارمین نشست تخصصی مجازی(وبینار) «مناقشه‌های کرونایی» به همت رایزنی فرهنگی ایران در لبنان، عصر جمعه، ۱۹ اردیبهشت‌ماه، در بیروت برگزار شد. حجت‌الاسلام صادق اخوان، استاد حوزه علمیه قم با حضور در این وبینار درباره بحران «هویت جهانی در سایه بیماری کرونا و سقوط نظریه‌های مکاتب وضعی» سخنانی ایراد کرد که مشروح آن از نظر می‌گذرد:

زمانی که ما مکاتب وضعی را به‌ویژه در قرون اخیر مشاهده می‌کنیم، می‌بینیم که تعامل آنها با حقیقت و هویت انسان، تعامل ابزاری است یعنی با هویت انسان به عنوان ابزاری برای تولید و ابزاری که بتوانند از آن به سود اقتصادی برسند، تعامل دارند بیش از آنکه این تعامل بر اساس ارزش ذاتی آن باشد؛ و این، چیزی جز تحقیر آشکار هویت انسان نیست.

مشاهده می‌کنیم که مکاتب ارزشی مانند مکاتب منتسب به ادیان الهی، به انسان کرامت ذاتی می‌دهند، چنانکه خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ»: و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتیم. (سوره اسراء/ ۷۰) و همچنین می‌فرماید: «إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَهً»: من در زمین جانشینى خواهم گماشت. (سوره بقره/۳۰)؛ یعنی به انسان کرامت ذاتی عطا شده و به این وسیله به مقام خلیفه اللهی می‌رسد.

نقص مکاتب وضعی مبتنی بر اصالت ماده

بنابراین اگر این دو دیدگاه را مقایسه کنیم، نقایص آشکاری در مکاتب وضعی که بر اساس پایه‌های سوددهی مبتنی بر اصالت ماده بنا شده‌اند، مشاهده می‌کنیم. این مکاتب اگرچه ریشه‌های تاریخی دارند، اما پس از انقلاب فرهنگی تحت تأثیر فرهنگ غربی قرار گرفته‌اند، همچون مکاتب مادی صِرف مانند مکتب فرانسیس بیکن و دیوید هیوم و جان لاک، و حتی مکاتب دیگری که مادی صِرف نیستند مانند مکتب دکارت و دیگر فلاسفه غرب در چهار قرن گذشته که بر همه عرصه‌های فرهنگ و آموزش و جامعه احاطه دارند.

تا اینکه نوبت به هگل می‌رسد که انقلابی در روش تفکر ایجاد کرد و روش‌های خود را برای عرضه منطق جدید و متفاوت از منطق صوری که از دهها قرن گذشته با یقین و دلیل و برهان در زمینه علوم بشری همراه بود، ارائه کرد.

لذا آن منطق جنجالی که هگل عرضه کرد، مکتب مادی را تأسیس کرد و آن را به طور کامل از معنویات جدا کرد تا اینکه به تأسیس مکتب مارکسیسم و سوسیالیسم انجامید. اما مادی بودن اخلاق که امروزه مشاهده می‌شود، آن است که تفکر حاکم بر اخلاق اجتماعی و سیاسی در روابط عمومی و بین‌المللی مبتنی بر حمایتی اقتدارگرایانه از جامعه غربی است با فرهنگ‌ها، آداب و رسوم و سبک زندگی آن در همه جوامع و فرهنگ‌ها با روش ماکیاولی یعنی مکتبی که بر نفع ذاتی متمرکز است و در همه عرصه‌های زندگی، هدف وسیله را توجیه می‌کند. اما این بیماری همه‌گیر کرونا که جهان از سه ماه پیش با آن مواجه است، یک زلزله بین‌المللی در همه جوانب زندگی، از اصول نظری تمدن مدنی گرفته تا روش‌های اجتماعی در اداره جامعه و رسیدن به روش زندگی جوامع غربی و حتی جوامع جهانی، ایجاد کرده است.

سقوط اخلاقی و اجتماعی غرب در بحران پساکرونا

برخی رهبران مستکبر جهان هرقدر که تلاش کنند، نمی‌توانند بر این تحول و انقلاب که نشانگر اعلام فروپاشی ارزش‌ها و معیارهای غربی و ناتوانی آنها برای نمونه و الگو بودن در این نمایش جهانی است، سرپوش بگذارند. لذا شکست آشکار این مکاتب و نخبه‌های اجتماعی غرب در مقابله با بیماری کرونا، با وجود ادعاهای آنها در سبک زندگی و حل بحران‌های مادی و معنوی نمایان شد.

بنابراین امروز جهان در سایه این بیماری همه‌گیر، شاهد آن است که همه کسانی ادعای فرهنگ و تمدن دارند، از ارائه یک نسخه اجتماعی و اخلاقی و یک برنامه متکامل برای زندگی مردم و مقابله با این بیماری عاجز و ناتوانند و این جز به خاطر جهل آنان نسبت به حقیقت هویت انسانی نیست.

زمانی که ما درباره دهکده جهانی که آن را با دهکده امن جایگزین کردیم، سخن می‌گوییم، سخن از سلطه یک گروه خاص بوده است که می‌پندارد ممتاز و برتر است، چنانکه برخی از یهودیان عقیده دارند که آنان امت برگزیده هستند و افراد دیگر غیر از آنها، بنده آنانند. امروز نیز شاهد آن هستیم که امپریالیسم جهانی در سایه فلسفه عملگرا یا نئولیبرال که در برخی از دوره‌های سرمایه‌داری غربی نجات یافته بود تا بتواند در اوایل قرن بیست و یکم حکمرانی کرده و وانمود کند که شایسته کنترل دنیا است، بروز پیدا کرده است، گویی که دنیا یک دهکده کوچک جهانی است.

بر این اساس همه تمدن‌ها و فرهنگ‌ها باید به‌طور کامل پایان یابند و همه ملت‌ها از یکدیگر جدا شوند و از همه فرهنگ‌ها و تمدن‌ها برائت جویند تا در چیزی به نام تمدن غرب ذوب شوند. امروز می‌بینیم که این سلطه‌گری با بروز بیماری کرونا و ناتوانی و شکست فرهنگ غربی در مقابله با آن ـ نه فقط از جهت پزشکی بلکه حتی از جهت اجتماعی و اخلاقی ـ به ویژه پس از شیوع گسترده و رعب‌آور این بیماری در جوامع غربی پایان یافته است.

این بیماری پیش از آنکه به اروپا و ایالات متحده آمریکا برسد، بسیاری از کشورهای اسلامی و شرقی از جمله جمهوری اسلامی ایران را درگیر کرده بود، اما یک دهم چیزهایی چون توحش و اقدامات غیرانسانی‌ای که ما در غرب در رسانه‌های جهانی دیدیم و شنیدیم، در کشورهای اسلامی مشاهده نکردیم.

تفاوت میان جامعه اسلامی و حتی جامعه شرقی با جامعه‌ای که ادعا می‌کند صاحب فرهنگ و تمدن است و سبک زندگی خاصی دارد که باید همه تمدن‌ها و فرهنگ‌ها در آن ذوب شوند، چیست؟ چرا این ملت‌های آرام و منظم و خواهان صلح و آرامش در یک چشم برهم زدنی به افرادی وحشی تبدیل می‌شوند، گویی که در میدان جنگ و غارت جولان می‌دهند! از خداوند متعال می‌خواهیم که به برکت این ماه پرفضیلت، در برطرف شدن کامل این فاجعه انسانی تعجیل فرماید.

دورانی که ما به استقبال آن می‌رویم و آن را به دوران کرونا تعبیر می‌کنیم، دوران فروپاشی ارزش‌ها، معیارها و مقیاس‌هایی است که از سوی غرب در همه زمینه‌ها بر جهان تحمیل شده است. لذا این فروپاشی تنها یک فروپاشی صِرف نیست بلکه همزمان با بروز مکاتب جدیدی است که دارای ارزش و معیارهای عقلانی و حکیمانه است. این مکاتب که در پرتو کرونا ظهور پیدا می‌کند و بر ارزش‌های معنوی و اخلاقی استوار است، دارای معیارهای غیر سودآور و متمرکز بر سود ذاتی است که ما امروزه برق ظهور این مکاتب و دیدگاه‌ها را حتی در جوامع غربی و حتی در مراکز علمی وابسته به دانشگاه‌های غربی مشاهده می‌کنیم.

از این رو پیام‌هایی در این جوامع وجود دارد که با معیارهای متفاوت برای تحقق دهکده امن جهانی بروز پیدا کرده است و در نهایت این دهکده امن به سرزمین امنی که همه جهانیان انتظار آن را می‌کشند، تبدیل خواهد شد. این سرزمین امن که هر انسانِ صاحب روحی بلند و پاک، آرزوی آن را دارد و کتاب‌های مقدس ادیان آسمانی به آن بشارت داده‌اند، همان سرزمینی است که همه بشریت آرزوی زندگی در آن را دارند و رویاهای پیامبران و اوصیای آنها و همه مومنان، مصلحان و مستضعفان تاریخ را محقق خواهد کرد.

تا آنکه این تمدن که در آن هیچ گونه نشانی از ظلم و سرکشی و تبعیض و یا تحقیر دیده نمی‌شود و همه مردم در آن یکسانند و عقل‌ها کامل است و از فطرت خود پیروی می‌کنند، ظهور و بروز پیدا می‌کند.

این همان وعده خداوند متعال است که در قرآن کریم فرمود: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَى لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئًا وَمَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذَٰلِکَ فَأُولَٰئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ»: خدا به کسانی از شما بندگان که (به خدا و حجّت عصر علیه السّلام) ایمان آرند و نیکوکار گردند وعده فرمود که (در ظهور امام زمان) در زمین خلافتشان دهد چنانکه امم صالح پیمبران سلف را جانشین پیشینیان آنها نمود، و دین پسندیده آنان را (که اسلام واقعی است بر همه ادیان) تمکین و تسلط عطا کند و به همه آنان پس از خوف و اندیشه از دشمنان ایمنی کامل دهد که مرا به یگانگی، بی هیچ شائبه، شرک و ریا پرستش کنند، و بعد از آن هر که کافر شود پس آنان به حقیقت همان فاسقان تبهکارند. (سوره نور/۵۵)

همچنین خداوند متعال وعده پیروزی مستضعفان را داده و فرموده است: «وَنُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ»: و ما اراده داشتیم که بر آن طایفه ضعیف و ذلیل کرده شده در آن سرزمین منّت گذارده و آنها را پیشوایان (خلق) قرار دهیم و وارث (ملک و جاه فرعونیان) گردانیم. (سوره قصص/۵)

از مهمترین مسائلی که به استضعاف کشیده شده، فرهنگ ارزشی و اخلاقی است به ویژه با حملات فرهنگی که در قرن گذشته به روش‌های مختلف رخ داد و به نام هنر هالیوود و بالیوود نمود پیدا کرد؛ همچنین سریال‌ها و نمایشنامه‌های مبتذلی که از ماهواره‌ها و شبکه اینترنت پخش می‌شود. هدف از همه این اقدامات، شستشوی مغز‌های نخبگان جهان است تا مکاتب ارزشی و انسانی نابود شده و مکتب دیکتاتوری استعماری که غارتگر ثروت‌ها است، روی کار آید.

یادآور می‌شود، این نشست مجازی جمعه، ۱۹ اردیبهشت، ساعت ۱۵ به وقت محلی با حضور اندیشمندانی از کشورهای مختلف برگزار شد و رویکردی اندیشمندانه درباره مفهوم دهکده جهانی امن، آن هم پس از شکست مفهوم دهکده جهانی و نظریات پایان تاریخ و برخورد تمدن‌ها در اثر پیامدهای بیماری همه‌گیر کرونا ارائه داد.در این نشست اساتیدی چون حجت‌الاسلام صادق اخوان، استاد حوزه علمیه قم، درباره «بحران جهانی هویت در سایه کرونا و فروپاشی نظریه‌های مکاتب وضعی»؛ ادریس هانی، نویسنده و پژوهشگر مراکشی، با عنوان «کرونا و سرنوشت دهکده جهانی، پایان تاریخ و برخورد تمدن‌ها، چه چیزی تغییر کرده است»؛ زیاد عبدالصاحب، رئیس جمعیت فتوای اسلامی، با موضوع «دهکده امن و شریعت پروردگار جهان» و حجت‌الاسلام محمد شقیر، پژوهشگر و استاد دانشگاه لبنان، با عنوان «فروپاشی دهکده جهانی و راه سوم» سخنان خود را ارائه دادند.

اداره این نشست از سوی «خضر نبها» استاد فلسفه و کلام دانشگاه لبنان انجام شد و پایان این وبینار با پرسش و پاسخ بینندگان همراه بود.