معیار معرفتی، اعتقادی و عملی، معیارهای جامعه اسلامی هستند/ جامعه ما در بعد عملی دچار ضعف و نیازمند اصلاح است

به گزارش ردنا (ادیان ‌نیوز)؛ دکتر علی نصیری استاد دانشگاه و حوزه علمیه در گفتگویی، به تبیین معیارهای یک جامعه اسلامی پرداخت و گفت: در نگاه کلی می توان سه ویژگی و معیار عمده را برای جامعه اسلامی برشمرد؛ اول معیار معرفتی، دوم معیار اعتقادی و سوم معیار رفتاری و عملی؛ معیار معرفتی یعنی آنکه نسبت آگاهی و بینش و دانش جامعه بالا باشد و کشورها امروز به بالابردن سطح آگاهی در جامعه افتخار می‌کنند. به عنوان مثال فلان کشور اعلام می‌کند که سطح بیسوادی را به صفر رسانده‌ایم، یا فلان کشور می‌گوید سطح تولید مقالات علمی ما به فلان سطح رسیده است، یا در دوران مشروطه سطح آگاهی مردم پایین بود و مثلاً صبح در خیابان‌ها شعار زنده باد مصدق می دادند و عصر علیه او شعار می دادند. بنابراین معیار معرفتی جنبه‌های مختلفی دارد و یک جامعه اسلامی باید از لحاظ سطح آگاهی و معرفتی در سطح بالایی باشد.

دکتر علی نصیری افزود: بُعد و معیار اعتقادی و باوری یعنی آنکه جامعه ما یک جامعه دیندار و خداباوری باشد. در جامعه ما براساس آمارهایی که چه قبل از انقلاب و چه در دوره های مختلف پس از انقلاب گرفته شده نشان می‌دهد که نسبت دینداری و باورمندی مردم نسبت قابل قبولی است. مثلاً در نظرسنجی‌هایی که صورت گرفته است بالای ۸۵ درصد اعلام کرده اند که به خدا، دین اسلام، معاد، حضور در مراسم و اعمال اعتقادی، ائمه اطهار، عاشورا و…..اعتقاد دارند و جامعه با تمام کم و کاستی‌هایی که دارد در این بعد، قابل قبول است.

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه به تببین بعد رفتاری و عملی یک جامعه اسلامی پرداخت و تصریح کرد: بدیهی است انسان به آن چیزی که اعتقاد و باور دارد باید در عرصه عمل و رفتار نیز به آن پایبند باشد و عمل کند. آن چیزی که خداوند و پیامبر اکرم در بعد رفتاری می‌پسندد و یک جامعه اسلامی باید بدان پایبند باشد این است که آن جامعه صداقتمدار، امانتدار، متخلق به اخلاق پسندیده، درست کردار و متعهد بوده و به تعهدات و قوانین خود احترام بگذارد و شهروندان به آن چیزی که اعتقاد دارند در عمل نیز بر همان مبنا عمل کنند.

وی توضیح داد: در این بخش و در این بعد از جامعه اسلامی، همه شواهد تأکید می‌کند که جامعه ما دچار ضعف است؛ گرچه ما در دو بخش اول یعنی معیار معرفتی و معیار اعتقادی در سطح نسبت قابل قبولی قرار داریم اما در بعد سوم مشکل زیادی داریم و ناگهان دچار افت می‌شویم. هم از لحاظ اخلاق فردی، با جامعه ای تنبل مواجه هستیم که تلاش و کوشش لازم را ندارد و همانطور که آمارها تایید می کند مثلا ساعت کار مفید ما کمتر از شش ساعت است. در سطح اجتماعی هم نزاع‌ها، دعواها و نسبت جرم و جرایم، قوه قضائیه آمار خوبی را ارائه نمی‌کند. در سطح خانواده، آمار طلاق، بیکاری‌ها و حتی خشونت‌های درون خانوادگی، اعتیاد، زنان خیابانی و… وضعیت خوبی را نداریم. مثلاً مشاهده می‌شود که افراد در بعد معرفتی و اعتقادی به مراسم عاشورا، زیارت ائمه، ظواهر دینی و امثال آن شناخت و باور دارند اما در همین حین در انجام گناه، شرب خمر، رابطه با جنس مخالف، استهزاء و آزار دیگران، اختلاس های بزرگی که این روزها(حتی در سطح مسئولین) شایع است نیز کم نمی‌گذارند. اینها نشان می‌دهد که جامعه ما در بعد رفتاری یا به دلیل آنکه معیار اول و دوم تاثیرگذاری عمیق ندارد یا آنکه دولت ها از وظایف خود کوتاهی کرده اند ویا روش آموزشی و تربیتی ما روشی مناسبی نیست، در هرصورت معیارهای یک جامعه اسلامی را ندارد.

حجت الاسلام علی نصیری در پاسخ به این سوال که وظیفه حکومت و دولت برای تبدیل جامعه به یک جامعه اسلامی چیست گفت: حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب می فرماید :لِلْمُؤْمِنِ ثَلاَثُ سَاعَات: فَسَاعَهٌ یُنَاجِی فِیهَا رَبَّهُ، وَسَاعَهٌ یَرُمُّ مَعَاشَهُ، وَسَاعَهٌ یُخَلِّی بَیْنَ نَفْسِهِ وَ بَیْنَ لَذَّتِها فِیَما یَحِلُّ وَ یَجْمُلُ. وَلَیْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ یَکُونَ شَاخِصاً إِلاَّ فِی ثَلاَث: مَرَمَّه لِمَعَاش، أَوْ خُطْوَه فِی مَعَاد، أَوْ لَذَّه فِی غَیْرِ مُحَرَّم. امام علیه السلام فرمود: انسان باایمان ساعات شبانه‌روز خود را به سه بخش تقسیم می‌کند: قسمتی را صرف مناجات با پروردگارش می‌کند و قسمت دیگری را برای ترمیم معاش و کسب و کار زندگی قرار می‌دهد و قسمت سوم را برای بهره‌گیری از لذات حلال و دلپسند می‌گذارد و سزاوار نیست که انسان عاقل حرکتش جز در سه چیز باشد: مرمت معاش، گامی در راه معاد و لذت در غیر حرام.

استاد حوزه و دانشگاه توضیح داد: در واقع این سخن امیرالمؤمنین مرامنامه حکومت اسلامی است. حکومت اسلامی باید سه کار را انجام دهد؛ اولین کار این است که بعد معنویت جامعه، فرهنگ دینی و سبک زندگی اسلامی را تقویت کند. طبیعتا در حال حاضر ما در این بعد ضعف داریم، دولت ها با رویکردهای سیاسی متفاوت که این سالها بر سرکار آمده‌اند در این بعد دچار افراط و تفریط بوده‌اند. براین اساس نبود یک سیاست واحد در بعد فرهنگی و معنویت افزایی، آسیب زاست. بخش دومی که حضرت به آن اشاره کرده‌اند، معاش و اقتصاد مردم است. جامعه ما در این بخش ضعف های زیادی دارد چه آنکه سیاست‌های اقتصادی غلطی که طی این سالها اتخاذ شده و با مفاسد برخوردهای قاطع وجود نداشته و چه آنکه به شدت تحت تحریم هستیم، تمام این موارد فقر و فاقه را در کشور تشدید کرده و اینکه گفته می‌شود حدود هفتاد درصد مردم زیر خط فقر هستند آمار بسیار بدی است.

دکتر نصیری اضافه کرد: سومین وظیفه حکومت فراهم کردن نیازهای تفریحی و تفرجی مردم و جامعه است که متأسفانه در این زمینه نیز دچار کمبودیم. هر شهری باید به اندازه کافی امکانات تفریحی و ورزشی اعم از کتابخانه‌ها، پارک‌ها، شهربازی‌ها، اماکن ورزشی، مناطق گردشگری و… را داشته باشد و نه فقط باید این امکانات را داشته باشد، بلکه باید بهای استفاده از آن به حدی باشد که برای همه اقشار جامعه امکان بهره مندی وجود داشته باشد اما ما تقریباً در همه این موارد ضعف داریم.

حجت الاسلام علی نصیری در جمع بندی بحث خود گفت: باتوجه به آنچه گفته شد، جامعه ما از معیارهای جامعه اسلامی، در بعد معرفتی و اعتقادی شرایط خوب و قابلی را داراست، اما در بعد رفتاری و عملی دچار ضعف هستیم و باید برای اصلاح این اشکالات و ضعف‌ها تلاش شود.