معرفی کتاب «آیین هندو»

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، کتاب آیین هندو در واقع ترجمه بخش هندوئیسم کتاب راهنمای جدید ادیان زنده است که زیر نظر جان آر. هینلز استاد مطالعات تطبیقی ادیان در مدرسه مطالعات آفریقایی و شرقی دانشگاه لندن تالیف شده است. این کتاب در سال ۱۹۹۷ به چاپ رسیده و بخش آیین هندوی آن را سیمن ویتمن، استاد ارشد مدرسه مطالعات آفریقایی و شرقی دانشگاه لندن نگاشته است.

علی موحدیان عطار، عضو هیئت علمی مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب و مترجم این کتاب در مقدمه خود خاطر نشان می­کند که نگارندگان این کتاب سعی کرده­اند هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی مناسب ترین روش مطالعه ادیان را طی کنند و تلاش نموده­اند تا آخرین تحقیقات درباره ادیان و روش­های مطالعه دین را مد نظر داشته باشند و به همین دلیل بخش­های مختلف این کتاب داده­های تازه­ای را با بهره­گیری از روش­های جدید فراروی خواننده می­نهد.

از نظر مترجم، ویژگی بارز این کتاب توجه خاص به آداب و رسوم و مناسک و ابعاد مردمی دین است و در بخش آیین هندو، علاوه بر این توجه، تلاش شده است تا با نگاهی پدیدارشناسانه به آیین هندو، با گذر از لایه لایه این آیین پیچیده، جوهره اصلی آن باز شناسی شود. عدم موفقیت کامل نویسنده در بازشناسی جوهره آیین هندو، مرور گذرا و تبیین تکلف­آمیز درباره عقاید و اندیشه­های فلسفی_دینی و عدم تبیین محور وحدت بخش آیین هندو سه نکته­ای هستند که از دیدگاه مترجم جزء نقاط ضعف این اثر قلمداد شده­اند.

موحدیان عطار، در بخش دیگری از مقدمه مترجم، هدف از ترجمه چنین اثری را پر کردن بخشی از خلای که درباره ابعاد عرفی و مردمی دین در منابع دینی و به طور خاص در منابع فارسی وجود دارد، دانسته است.

کتاب آیین هندو از هفت بخش تشکیل شده است. در بخش نخست که با عنوان آیین هندو چیست؟ تنظیم شده و در واقع حکم مقدمه کتاب را دارد، نویسنده به بیان تعریف خود از هندوئیسم می­پردازد و متمایل است تا آیین هندو را یک سنت دینی در حال تکامل بداند نه دینی بسیط و متمایز به گونه­ای که معمولا از اصطلاح دین فهم می­ شود.

در بخش بعدی نویسنده به بیان رویکردهای مختلف به آیین هندو می پردازد و توضیحاتی را درباره تاریخچه رواج اصطلاح هندوئیسم و مفاد آن ذکر می­کند.

بخش سوم به تاریخ و خاستگاه آیین هندو اختصاص یافته است. ویتمن، ادوار تاریخی دین هندو را به چهاردوره تقسیم می­کند. دوره آیین هندوی نخستین، که از حدود ۴۰۰۰ سال تا ۱۷۵۰ قبل از میلاد تخمین زده شده است. دوره دین وده­ای، که از اواسط هزاره دوم تا ۵۰۰ پیش از میلاد در نظر گرفته می­شود . دوره آیین هندوی کلاسیک از حدود ۵۰۰ پیش از میلاد تا ۵۰۰ میلادی و دوره آیین هندوی میانه یا قرون وسطایی که از قرن ششم میلادی تا قرن نوزدهم جریان دارد. نویسنده در این بخش به بیان ویژگی­های بارز هر دوره پرداخته است و وقتی به بیان ویژگی­های دوره سوم و توصیف مذاهب هندویی و خدایان معروف­تر چون ویشنو و شیوه می­رسد، علاوه بر توضیح خصوصیات این خدایان، با ضمیمه کردن تصاویری از این خدایان معروف و همچنین ساختمان معبد هندویی به تبیین بهتر این ویژگی­ها از راه ارجاع به تصاویر کمک می­کند.

سیمن ویتمن در بخش چهارم به بیان مهم­ترین اصول و اعتقادات هندویی پرداخته است. وی آموزه­های درمه، سمساره، کرمه،کاست، مکشه و نیز در باب نگرش هندوها به مفهوم خدا مفاهیم برهمن، بهگوان، ایشوره و ایشته دوه را به صورت مختصر توضیح می­دهد و سپس در بخش بعد به بیان مهمترین آیین­ها و آداب هندویی می­پردازد. او با ذکر این نکته که کمتر دینی به اندازه آیین هندو به آیین­ها بذل توجه کرده است، به بیان جایگاه آیین­ها در هندوئیسم پرداخته است. نویسنده ضمن اشاره به سمسکاره­ها یا همان آیین های مقدس خانگی به بیان ویژگی­های عبادت معبدی، معبد و آداب آن و نیز عبادتهای دسته جمعی هندویی می پردازد. نویسنده ذیل عنوان عبادت دسته جمعی پس از ذکر مراسم آیینی بهجنه خوانی، کتهه یا همان نقالی متون مقدس وعمل پرفضیلت زیارت که در زیارتگاههای محلی، منطقه­ای و سراسری انجام می­گیرد، به بیان جشن­های سالانه هندویی پرداخته و این جشن­ها را پر رنگ و آب ترین جنبه آداب و آیین های هندویی دانسته است. نویسنده در قسمت پایانی این بخش به مناسبت توضیحاتی در مورد جایگاه و موقعیت زن در آیین هندو نیز ارائه کرده است.

بخش ششم این کتاب با عنوان آیین هندو در روستاها به چگونگی آداب و اعتقادات دینی در روستاها پرداخته و از ایین هندوی روستاها به عنوان رایج­ترین شکل این دین یاد می­کند. در این بخش به آیین­های روستایی، معابد روستایی و خدایان روستایی پرداخته و به دینیاران و جن­گیرها به عنوان واسطه­های تماس روستاییان با خدایان اشاره شده است.

بخش هفتم و پایانی کتاب به تحولات جدید آیین هندو اختصاص یافته است. تحولاتی که در فاصله سال­های پایانی قرن هجدهم تا زمان نگارش کتاب در شبه قاره هند رخ داده و سبب شده است تا این سنت مجموعه ای از دگرگونی ها را در خود تجربه کند. نویسنده از برافتادن امپراتوری مغول، آغاز و زوال حکومت بریتانیا بر هند، گسترش ارتباطات و ورود صنعت چاپ، تکامل زبان­های بومی، آموزش و پرورش غربی، استفاده از زبان انگلیسی و هماورد جویی مسیحیت و مبلغانش به عنوان عوامل دخیل در این تحولات یاد می کند و برای رشد آگاهی، ملیت گرایی، فشار ناشی از حوادث داخلی و بین المللی و نیز میل به خود مختاری و تجزیه ملت ها نیز نقش موثری در این تغییرات قائل می شود. در این بخش به نهضت های جدید هندی نظیر برهمو سماج، آریه سماج و پراتهنه سماج اشاره شده است و به سیر پیدایش و تحولات این نهضت ها و نیز نهضت های کوچک و بزرگ دیگر در هند معاصر پرداخته شده است.

در قسمت کتابشناسی این اثر نیز ۵۶ منبع تحت عناوین منابع اصلی، معرفی آیین هندو، باورها و اعتقادات هندویی، آیین­ها و آداب هندویی، آیین هندو در روستاها و تحولات جدید موضوع بندی و معرفی شده است.کتابشناسی ترجمه نیز شامل معرفی هفت منبع لاتین و پنج منبع فارسی است که توسط مترجم به خوانندگان معرفی شده است. این کتاب همچنین دارای نمایه­ای کامل از اصطلاحات و واژگان در قسمت انتهایی است که استفاده از آن را برای خوانندگان راحت­تر می­ سازد.

منبع: فروشگاه صبا