خبری تحلیلی ردنا (ادیان نیوز)
آخرین اخبار ادیان ایران و جهان، خبرهای دینی ارامنه زرتشتیان کلیمیان شیعه اقلیت‌های دینی و مذهبی و فرقه‌ها جریان‌‌های دینی

بررسی تاریخ یهود اولین گام برای شناخت یهودیت است/ نقش شناخت مذاهب بومی در همزیستی پیروان

دکتر آرش آبائی، محقق و دین‌پژوه کلیمی:

آبایی، با توجه به دنیای امروز و جهانی شدن ارتباطات، شناخت دیگر ادیان را الزامی خواند و گفت: اولین گام برای شناخت یهودیت آشنایی با تاریخ یهود است. 

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، نشست مجازی «ضرورت آشنایی با یهودیت»، با حضور آرش آبایی، پژوهشگر یهودی، از سوی هیئت اندیشه ورز اسلام، ادیان و ارتباطات میان فرهنگی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان برگزار شد.

متن سخنرانی وی از نظر می گذرد؛

علت اینکه چرا باید به بحث یهودیت پرداخت و آن را شناخت این است که اصولا تاریخ بشر، تاریخ ادیان و شکل گیری دین با منابع یهودیت می تواند شروع شود، تورات و سایر کتب انبیا یهود، ماهیت دینی و الهی دارد و منبعی برای شناخت تاریخ است و می توان گفت که اولین مورد برای ورود به فضای یهودیت بررسی تاریخ است.

بررسی تاریخ به معنای آشنایی با نحوه چگونگی شکل گیری دین، ریشه های آن و تحولاتی که در این راستا با آن روبرو شده است، تاریخ یهودیت در خاورمیانه پررنگ بوده و با بخشی از تاریخ منطقه مرتبط است.

اسلام، مسیحیت و یهودیت به لحاظ تاریخ و آموزه های دینی مشترک هستند؛ اسلام و یهود به هم نزدیک تر بوده، یهود و مسیحیت از لحاظ مکانی و متون مشترکی دارند.

اسلام و مسیحیت خودشان را ادامه ادیان قبل می دانند و مسیحیت خود را ادامه یهود می پندارد و نگاه آنها به عقب است، مجموعه عهد عتیق انجیل را تشکیل می دهد.

سیر شکل گیری فقه و شریعت در یهود است و اگر کسی بخواهد بداند فقه چطور به وجود آمده و دچار تغییر و تحول شده است؛ یهودیت بستر مناسب برای این تحقیق است.

قبل از حضرت موسی احکامی ذکر شده که به عنوان سنت در یهودیت اجرا می شده است، احکام اساسی یهود ابلاغ شده و در طول دوران که بعدها به تلمود می رسیم این فقه دچار تغییر و تحول شده و کامل تر شده است و در مواردی ناگزیر به تغییر و جایگزینی حکمی به حکمی دیگر شده که علت آن شرایط جغرافیایی بوده است و بطور مثال ممکن است یک آیه از تورات به یک رساله تبدیل شده باشد.

نحوه استخراج احکام از دیگر موارد مورد توجه علاقه مندان به فقه است که با چه روش های استدلالی می شود احکام را از قرآن استخراج و یا تبیین کرد، این از جمله مواردی است که در یهودیت مطرح است و می توان به خوبی بررسی کرد که در این مورد تشابه زیادی بین اسلام و یهود وجود دارد.

نحوه مواجه فقه یهود با مسائل جدید یا محدودیت ها؛ از مباحث دیگری است که آن آزادی فقه، شریعت و مراجع دینی در یک بازده زمانی و یا حکومت دینی دچار مشکل می شده با ابداعات و تدابیری که می اندیشیدند چطور احکام را زنده نگه می داشتند.

این مورد برای یک فقیه مسلمان می تواند جالب باشد، در مورد تقویم عبری یهودیت تا حدود دو هزار سال پیش ماه های قمری و مناسبت های دینی مانند امروز مسلمانان با رویت هلال ماه شکل می گرفته است و از آن زمان به بعد براساس محاسبات تقویمی پیش می روند و هلال ماه رویت نمی شود.

اسلام و یهود در برخی مسائل در یک جبهه قرار می گیرند مثلا هر دو قائل به ذبح شرعی هستند ولی در اروپا و جهان مدرن این ذبح را ممکن است نپذیرند.

فقه یهودی با اسلام تشابه فراوان دارد و مسئولانی که می خواهند تصمیمات مشترک بگیرند باید شناسایی از دو دین داشته باشند.

زبان دینی از دیگر ظرفیت ها برای شناخت یهود است، زبان دینی به دو منظور بیان می شود یکی الفاظ دین و یا زبان مجازی دینی است که در هر دو کتاب مقدس مسلمانان و یهودیان صفاتی به خدا نسبت داده شده است که گاهی ممکن است انسان وار باشد؛ این دو دین می توانند به هم یاری برسانند و نگاه مفسر یهودی به این الفاظ و صفات الهی قابل توجه است.

نگاه دیگر دو زبان عبری و آرامی است، عبری زبان تورات و بخش های زیادی از عهد عتیق است و زبان آرام زبان تلمود و بخش های دیگری از دیگر کتب می باشد، باید توجه داشت که برخی کلمات فقط در آن زبان قابل تعبیر بوده و وقتی در زبان دیگر تعبیر می شود منظور و خاصیت معنایی را از دست می دهد.

فراگیری زبان دینی کمک می کند دقیق و ملموس به مقصود متون دینی برسیم، تفاسیری که در متون دینی یهود وجود دارد متن و آیه را با استدلال یا روایات شفاعی تفسیر می کنند.

شناخت همه اقوام، مذاهب و ادیان بومی سبب هم زیستی و تعامل بهتر می شود

هم زیستی ادیان از دیگر موارد برای آشنایی با یهودیت است؛ ادیان در مواقعی از تاریخ در مناطقی از کشورها در کنار هم بودند و ما رفته رفته به این ایده نزدیک می شویم که اگر همه اقوام، مذاهب و ادیان موجود در یک منطقه را بهتر بشناسیم بهتر می شود با آنها تعامل و همزیستی داشت.

شناخت ادیان سبب می شود که دیدگاه ما نسبت به دین خودمان عمیق تر شود و مراجعه به تاریخ ادیان، شکل گیری، فقه و الهیات آنان سبب شناخت بیشتر نسبت به دین خود می شود.

در ۵۰ یا ۱۰۰ سال گذشته و پیش از آن افراد اگر شناختی از مردم خودشان داشتند، کافی بود اما در دنیای مروز که با جهان در تعامل هستیم و گاهی باید تصمیم منطقه ای و جهانی گرفته شود؛ شناخت دین، خطوط قرمز، شباهت و تفاوت ها برای تعامل بهتر کمک می کند.

تبادلات بین ادیانی، تبادلات فرهنگی الهیاتی بین اسلام و یهود از دیگر مواردی است که در شناخت یهودیت باید مورد توجه قرار گیرد، در راستای این تبادلات باید ادیان دیگر را مورد شناسایی قرار داد.

دسترسی به منبع دسته اول برای شناخت یهودیت الزامی است و اینکه امروزه محققان ما بخاطرعدم آشنایی با دین از منابع دسته دوم دیگر محققان استفاده می کنند و با توجه به فیلترهای آن منابع به منبع خالص دسترسی پیدا نمی کنند این یک معضل بوده، برای شناخت یهودیت باید اصل مطلب از منابع اصلی و به دور از جانب داری دریافت شود.

وجود تحریفات در بیان آموزه های دینی جلوی شناخت دین یهودیت را می گیرد

بخاطر بدبینی و یا داوری نادرست تحریفات زیادی در بیان آموزه های ادیان دیگر رخ می دهد بخاطر اینکه خصلت بشری است آنچه متعلق به خود بوده را خوب می پندارد و آنچه متعلق به دیگری است به بدی قضاوت می شود و در حوزه یهودیت اینطور می باشد و به دور از واقعیت است، فرد اگر فضای یهودیت را به خوبی درک کند می تواند با قیاس منطقی قضاوت نماید.

وجود ابهامات در مورد مسائل مذهبی و سیاسی از دیگر موانع در شناخت یهودیت است، کسی که دین یهودیت را شناخته تحت تاثیر این تبلیغات قرار نمی گیرد و قضاوت اشتباه نمی کند، فرد اگر متون و آموزه های دین یهود را بشناسد می داند اگر خطایی نیز رخ دهد از فضای دینی جدا است.

اشتراک یهود با ادیان دیگر

دو دیدگاه در مورد دین یهود وجود دارد، یکی دیدگاه درون دینی و مؤمنانه داریم این دیدگاه ایمان وار است، به لحاظ ایمان و اعتقاد همه چیز را می پذیرد الهی می دارند و ممکن است وارد فضایی شود که عقلانی نباشد ولی براساس اعتقاد وارد می شود.

دیگری دیدگاه برون دینی است که گاه بر هم منطبق نخواهند بود و تاریخ صحت آموزه های دینی با دیدگاه درون دیدی و برون دینی ممکن است متفاوت باشد.

اولین حوزه کلیات است؛ کلیات تورات و عهد عتیق را شامل می شود، عهد عتیق ۲۴ کتاب است و مسیحیان همین مجموعه را قبول دارند و کاتالیتیک ها ممکن است یکی دو کتاب کمتر و یا بیشتر را بپذیرند اما تعداد مهم نیست چراکه متون یکی است و گاهی ۱۲ کتاب را در یک کتاب جای دادند.

دیگری مطالعه تورات و عهد عتیق است؛ جلد اول تورات تاریخی و روایی است و جلد دوم نیمی تاریخ بنی اسرائیل و نیمی احکام بوده و سه کتاب دیگر احکام است، باید توجه داشت که کل احکام یهود فقط از تورات استخراج می شود و احکامی از کتب عهد عتیق استخراج نمی شود.

بخشی از آن به مطالعه تورات، تفاسیر، فهم و زمانه ای که تورات در مورد آن صحبت می کند و  بخش دوم به فقه و شریعت یهود می پردازد که ریشه در تلمود است و باید گفت که احکام تورات همه قابل اجرا نیست؛ تفسیر فقهی تورات تلمود بوده و کسی که بخواهد فقه بخواند به تلمود می رسد.

بخش دیگر الهیات است؛ از مواردی است که در ابتدا وجود نداشته است یهود دین تکلیف محور بوده و بعدا در مواجهه با یونانیان، مسیحیان و اقوام دیگر الهیات خود را از تورات عهد عتیق استخراج کرده است.

عرفان در یهود از دیگر موارد است، عرفان در یهود عرفان شریعت محور است و از طریق احکام است، انسان اگر بخواهد به خدا نزدیک شود نگاه عرفانی می خواهد که فقه را به حرکت سریع تری دربیارود و عرفان یهودی وارد شریعت یهودی کند.

کسی که بخواهد یهودیت را بشناسد نمی تواند با عرفان کار نداشته باشد باید در کنار وقایع فقهی به عرفان توجه داشت.

توجه به اخلاق یهود

اخلاق بخش خاص است و این اخلاقیات در کنار فقه یهود گسترش پیدا کرده و فلسفه دینی است از مقطعی به بعد شروع می شود فیلون اسکندرانی در سال صفر میلادی تفاسیری نوشته این تفاسیر فیلسوفانه بوده و نگاه توجیه گر عقلانی داشته است.

موسی بن میمون نیز به فلسفه پرداخته است و سعی کرده که مباحث دینی تورات را به نوعی از طریق عقلانیت توجیه کند.

باید به این مساله نیز توجه داشت که در یهودیت فرقه یا مذهب نداریم اما دو نوع تقسیم بندی داریم یکی ناگزیر جبر جغرافیایی بوده و دیگری ناشی از فضای روشنگری در اروپای دو تا سه قرن اخیر بوده است.

در انجام این تقسیم بندی به دو بخش سبب می شود که در مسائل ثانوی نیز یهودیت دو سلیقه فقهی داشته باشند، در اصول نگاهشان یکی است ولی در فروع دین سختگیری متفاوتی اعمال کرده اند.

خبرنگار ملیحه ترزفان
گفت‌وگو درباره مطلبی که خواندید

آدرس ایمیل شما منتشر نمی‌شود.