فیلم | شیخ «محمد غزالی» طلایه دار تقریب

ردنا (ادیان نیوز)- محمد غزالی ۵ ذی‌الحجه ۱۳۳۵ قمری برابر با ۱۹۱۷ م در استان «بحیره» مصر چشم به جهان گشود. پدرش «شیخ احمد السقا» مردى تاجر و بادیانت بود.

محمد پس از گذراندن دوران کودکى، براى فراگیرى ادبیات عرب و مقدمات علوم اسلامى، وارد مکتب‌خانه روستا شد و پس از مدتى توانست تمام قرآن را حفظ کند سپس وارد دانشکده اسکندریه وابسته به الازهر شد و به تحصیل علوم دینى پرداخت.

وى در ادامه تحصیلاتش وارد دانشگاه الازهر شد و پس از چهار سال تحصیل، در سال ۱۳۶۰ق، در سن ۲۶ سالگى از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. وى در آنجا درس استادانى چون، «شیخ محمود شلتوت» و «حسن البناء» را درک کرد. حسن البناء، بیشترین تأثیر را بر ذهن و فکر غزالى گذاشت.

غزالى پس از اینکه از دانشگاه الازهر فارغ‌التحصیل شد، در دانشکده اصول دین و مرکز بررسى‌هاى عربى و اسلامى دانشگاه الازهر مشغول تدریس و فعالیت علمى شد.

نگاهی به سیره تقریبی شیخ محمد غزالی

وى در سال ۱۳۶۲ق، از طرف وزارت اوقاف و امور خیریه مصر به سمت امام جماعت و خطیب جمعه در قاهره منصوب شد و پس از مدتى به استخدام وزارت اوقاف مصر درآمد و به‌عنوان وکیل وزارت اوقاف در امور تبلیغى اسلامى منصوب شد. یکى از وظایف غزالى در این مقام، نظارت بر امور مساجد کشور بود. در همین ایام، از طرف وزارت اوقاف مصر به کشورهاى عربستان سعودى و قطر سفر کرد و در آنجا ضمن انجام مأموریت تبلیغى، در دانشگاه‌هاى وابسته به الازهر به تدریس پرداخت.

غزالى که از اعضاى فعال جمعیت «اخوان المسلمین» به‌شمار مى‌آمد، در سال ۱۳۶۸ق به جرم همکارى با اخوان المسلمین، بازداشت شد. وى همراه عده‌اى از اعضاى دیگر جمعیت، به زندان «الحذاء» در شهر طور منتقل شدند.

نخستین سفر خارجى غزالى را مى‌توان سفر او به فلسطین برشمرد. غزالى در آنجا با زندگى و رنج مردم فلسطین آشنا شد و در این مدت به اردوگاه‌هاى غزه، خان یونس و رفح رفت و از نزدیک شاهد مشکلات فلسطینى‌ها بود.

پس از بروز اختلاف بین غزالى و دولت انور سادات، وى به عربستان سفر کرد و از آنجا به قطر عزیمت نمود و مدت پنج سال در این کشور در یکى از دانشگاه‌هاى وابسته به الازهر مشغول تدریس شد سپس به پیشنهاد رئیس دانشگاه قطر، راهى کشور الجزایر شد.

ده‌ها سال تجربه و تدریس در مصر، سعودی، الجزایر، قطر و… غزالی را به این نتیجه رساند که راه نجات امت اسلامی از گمراهی و عقب‌افتادگی در بازگشت به قرآن و ترک خرافات ضد قرآنی است.

از شیخ محمد غزالی کتب ارزشمندی به یادگار مانده که مهم‌ترین آن‌ها «السنه النبویه بین اهل الفقه و اهل الحدیث» شامل نقدهای جدی بر احادیث جعلی وارد شده در صحیح بخاری و صحیح مسلم و نیز کتاب «تراثنا الفکری فی میزان الشرع و العقل» است که در آن از لزوم بازگشت به قرآن و تطبیق هرچیزی با معیارهای قطعی قرآن سخن می‌گوید.

غزالى یک بار پس از پیروزى انقلاب اسلامى در سال ۱۳۶۴هجری شمسی، به ایران سفر کرد و به دعوت آیت‌الله جنتى(دبیر وقت شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی) در کنفرانس اندیشه اسلامى شرکت کرد و با ارائه مقاله‌اى با عنوان «رسالت بهترین امت»، به بیان طرح کلى اندیشه‌هاى اصلاح‌گرایانه خود پرداخت.

سرانجام شیخ محمد غزالى پس از یک عمر زندگى پربرکت در راه اعتلاى اسلام، وحدت مسلمانان و مبارزه با استعمار، در حالى‌ که براى سخنرانى در همایش اسلام و غرب به ریاض سفر کرده بود، در تاریخ ۲۰ شوال ۱۴۱۶ برابر با ۹ مارس ۱۹۹۶م در سن ۷۹ سالگى دچار سکته قلبى شد و دعوت حق را لبیک گفت. پیکر او در قبرستان بقیع در مدینه منوره به خاک سپرده شده است.