محمد غفوری نژاد: حسن معاشرت با مخالفان نشانه شیعه است

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، به همت معاونت فرهنگی اجتماعی دانشگاه ادیان و مذاهب چهارمین جلسه وبینار «تقریب مذاهب: ازنظر تا عمل» با سخنرانی حجت‌الاسلام‌ والمسلمین دکتر محمد غفوری نژاد رئیس واحد مشهد دانشگاه ادیان و مذاهب با موضوع «تعامل با دیگری مذهبی در سیره اهل‌بیت(علیهم‌السلام)» برگزار شد.

دکتر غفوری نژاد ضمن تبریک هفته وحدت بیان کرد: از امام صادق (ع) نقل‌شده که حضرت علی (ع) فرمود: خَالِطُوا الناسَ مُخالَطهً اِن مِتُّم مَعَها بَکَوا علیکم، ‌و اِن عِشتُم حَنُّوا اِلیکُم. با مردم چنان رفتار و معاشرت کنید که اگر در آن حال از دنیا رفتید، بر شما بگریند،‌ اگر زنده ماندید،‌ خواهان معاشرت با شما باشند. نمونه دیگری هم از امام حسن عسکری (ع) آمده است که می‌فرمایند: امام حسن عسکرى (ع) در روایتی، شیعیان را به تقوای الهی توصیه می‌کنند و می‌فرمایند: «تقوای الهی داشته باشید و زینت ما باشید نه مایه ملامت ما؛ دوستی‌ها را به‌سوی ما جذب کنید و دشمنی‌ها را از ما دورنمایید». سفارش اهل‌بیت علیها السلام به نشر محبت و دوستی از طرف شیعیان نسبت به مخالفان و اهل سنت، نه‌تنها خط‌مشی روابط اجتماعی را ترسیم نموده بلکه سیره اهل‌بیت علیها سلام نیز بوده و برای تبلیغ دین بهترین و ثمربخش‌ترین مسیر را، مسیر دوستی، رفاقت و ابراز محبت معرفی می‌کنند. عاملین به این مهم در اندیشه ایشان مبلغان اصلی مکتب اهل‌بیت علیها السلام و مایه زینتشان می‌باشند.

وی با تأکید بر لزوم شناخت انتظارات ائمه از شیعیان ادامه داد: امام حسن عسکری علیه‌السلام دریکی از احادیث، انتظارات خویش را از شیعیان بیان می‌دارند و می‌فرمایند: «أُوصِیکُمْ بِتَقْوَى اَللَّهِ وَ اَلْوَرَعِ فِی دِینِکُمْ وَ اَلاِجْتِهَادِ لِلَّهِ وَ صِدْقِ اَلْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ اَلْأَمَانَهِ إِلَى مَنِ اِئْتَمَنَکُمْ مِنْ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ وَ طُولِ اَلسُّجُودِ وَ حُسْنِ اَلْجِوَارِ فَبِهَذَا جَاءَ مُحَمَّدٌ ص صَلُّوا فِی عَشَائِرِهِمْ وَ اِشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُمْ فَإِنَّ اَلرَّجُلَ مِنْکُمْ إِذَا وَرِعَ فِی دِینِهِ وَ صَدَقَ فِی حَدِیثِهِ وَ أَدَّى اَلْأَمَانَهَ وَ حَسَّنَ خُلُقَهُ مَعَ اَلنَّاسِ قِیلَ هَذَا شِیعِی فَیسُرُّنِی ذَلِکَ اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ کُونُوا زَیناً وَ لاَ تَکُونُوا شَیناً جُرُّوا إِلَینَا کُلَّ مَوَدَّهٍ وَ اِدْفَعُوا عَنَّا کُلَّ قَبِیحٍ فَإِنَّهُ مَا قِیلَ فِینَا مِنْ حُسْنٍ فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَ مَا قِیلَ فِینَا مِنْ سُوءٍ فَمَا نَحْنُ کَذَلِکَ لَنَا حَقٌّ فِی کِتَابِ اَللَّهِ وَ قَرَابَهٌ مِنْ رسول‌الله وَ تَطْهِیرٌ مِنَ اَللَّهِ لاَ یدَّعِیهِ أَحَدٌ غَیرُنَا إِلاَّ کَذَّابٌ أَکْثِرُوا ذِکْرَ اَللَّهِ وَ ذِکْرَ اَلْمَوْتِ وَ تِلاَوَهَ اَلْقُرْآنِ وَ اَلصَّلاَهَ عَلَى اَلنَّبِی ص فَإِنَّ اَلصَّلاَهَ عَلَى رسول‌الله عَشْرُ حَسَنَاتٍ اِحْفَظُوا مَا وَصَّیتُکُمْ بِهِ وَ أَسْتَوْدِعُکُمُ اَللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیکُمُ اَلسَّلاَمَ»؛

در تفسیر و معنای این روایات باید گفت: شما را سفارش می‌کنم به رعایت تقوای الهی، پیشه کردن پارسایی در دین خود، کوشش بسیار برای خدا، راست‌گویی، امانت پردازی به کسی که چیزی به شما سپرده خواه نیکوکار باشد و خواه بدکار، انجام سجده‌های طولانی و خوش همسایگی که محمد صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بدین روش آمده؛ بازهم سفارش می‌کنم به اینکه: در میان قبیله و عشیره‌هایشان نمازگزارید، در تشییع‌جنازه‌هایشان حضور یابید، از بیمارانشان عیادت نمایید و حقوقشان را بپردازید؛ زیرا هر یک از شما که در دینش پارسا و در گفتارش راست‌گو باشد وامانت مردم را بپردازد و با آنان خوش‌اخلاقی نماید، در این صورت گویند: این یک شیعه است من از شنیدن آن جمله شادمان می‌شوم. از خدا پروا نمایید و زینت و مایه سرافرازی ما باشید نه مایه زشتی و سرافکندگی، همه دوستی را به‌سوی ما بکشانید و هر زشتی را از ما دورنمایید؛ زیرا هر خوبی که در حق ما گفته آید ما شایستگی آن راداریم و هر بدی که درباره ما بر زبان آید ما چنان نیستم. ما را در کتاب خدا حقی است و با رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم خویشاوندی است و خداوند ما را پاک شمرده و هیچ‌کس غیر از ما نمی‌تواند ادعای چنین مقامی را نماید مگر اینکه دروغ‌پرداز باشد. بسیار یاد خدا و یاد مرگ نمایید و بسیار به تلاوت قرآن پردازید و صلوات بر پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرستید؛ زیرا صلوات بر رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ۱۰ حسنه دارد. آنچه را به شما سفارش کردم در حفظ آن بکوشید، شمارا به خدا می‌سپارم و به شما درود می‌گویم» (تحف العقول عن آل الرسول صلی ال، ج ۲، ص ۴۸۷).

حضرت در این منشور اخلاقی مهم خویش ضمن توصیه به تقوا وامانت داری و خوش‌رفتاری با مردم، دستور فرموده‌اند که در مساجد اهل سنت نماز بگذارید و مریض‌های آن‌ها را عیادت کنید. وامانات را به صاحبان خود چه هم دین و آیین شما باشند و چه مخالف و حتی بدکار باشند بازگردانید، اماناتی که گاه اموال ایشان بوده و گاهی اسراری که به شما گفته‌اند می‌باشد و نباید افشا شود وظایف شما پاسداشت از حقوق آن‌ها و ایجاد اخوت و روابط حسنه می‌باشد.

وی ادامه داد: از امام باقر (ع) نیز نقل‌شده است که به اینکه همیشه جزو تراز اول‌ها باشید، اگر مؤذنی هست تلاش کنید از محبان اهل‌بیت (علیهم‌السلام) باشد و بعد می‌فرمایند از مریض‌های اهل سنت عیادت شود و در تشییع‌جنازه آن‌ها شرکت شود. آن حضرت در روایتی که در کتاب شریف کافی و همچنین تحف العقول آمده، فرمودند: به عیادت مریض‌های اهل تسنن بروید. امانت آن‌ها را ادا کنید. به نفع آنان در دادگاه شهادت دهید. در تشییع‌جنازه مردگان آن‌ها حضور پیدا کنید. در مساجد آن‌ها نماز بگذارید، تا بگویند که فلانی جعفری است بگویند فلانی شیعی است که این‌گونه عمل می‌کند و این من را خوشنود می‌سازد.

در این حدیث مهم حضرت روابط اجتماعی حسنه با مخالفان را نشانه معرفی شیعه به جهانیان معرفی می‌نماید. و ناگفته پیداست اگر شیعه به ابراز محبت و مدارا به عالم معرفی گردد موجب گرایش بیشتر دیگران به این مکتب می‌گردد.

رئیس واحد مشهد دانشگاه ادیان و مذاهب ضمن بیان حدیث دیگری از امام صادق (ع) که درجایی دیگر فرمودند: «کسی که با همراهانش خوش‌رفتار نباشد از ما نیست». گفت: باید توجه داشت که شیعه همیشه در اقلیت بوده است و مخاطب فرمایشات ایشان کسانی هستند که با اهل تسنن در ارتباط بوده‌اند. بسیاری از این فرمایشات برای توجه به حسن صحبت و رفتار شیعه با اهل تسنن است. ائمه معصومین مورد سرزنش قرار می‌گیرند.

وی در پایان گفت: امام صادق تعبیری دارد به این مضمون که پرهیز کنید از کاری که ما به‌واسطه کار شما مورد سرزنش قرار بگیریم. ما همچون پدران شما هستیم. شیعه نباید کاری کند که پدرش مورد سرزنش واقع شود. این تعبیرات به معنای این است که در رفتارهای خود حسن معاشرت داشته باشید. همان‌طور که ذکر شد امام عسکری (ع) در این رابطه می‌گوید که با عمل خود به‌گونه‌ای رفتار کنید که محبت دیگر پیروان مذاهب هم به شما جلب شود. به جهت اینکه رابطه میان امام و شیعه شبیه به رابطه پدر و فرزند است. سردی روابط مدنی باعث بروز ناامنی در جامعه می‌شود ایشان در پایان بابیان تأکید اهل‌بیت علیها السلام به حسن معاشرت و معاضدت با مخالفان و دیگر افراد جامعه خاطر نشان کرد: در روایت دیگری داریم کسی که پشت سر اهل سنت در صف اول نماز بخواند مانند آن است که پشت سر رسول‌الله (ص) در صف اول نماز خوانده باشد. پس اگر دونماز جماعت در یک مسجد باشد و دریکی یک عالم شیعی و در دیگری عالم اهل سنت اقامه نماز کند، نماز پشت سر اهل سنت افضل است. قطعاً به دلیل همین راهبرد بوده که تابه‌حال شیعه حفظ‌شده است. در جامعه‌ای که پیونده‌ای دوستی و اخوت بین اعضا بگسلد مردم آمادگی دارند تا بر اساس منافع شخصی خویش و فردگرایی رفتار کرده و حقوق یکدیگر را ضایع کنند، در این جامعه خیر همگانی و منافع عمومی تضعیف‌شده و با بحران سردی روابط کم‌کم ناامنی شیوع پیدا می‌کند چراکه اعضای جامعه که باید به‌مثابه برادران هم در امت اسلامی باشند رقبای هم بوده و درصدد تضعیف هم خواهند بود . و این سفارش‌ها امامان شیعه برای گرمی روابط مدنی مهم‌ترین عامل حفظ امت اسلامی بوده.

خبرنگار: اکرم ایمانی