هویت بخشی، هدیه اسلام به دختران
جایگاه دختران در جامعه همواره دستخوش تغییرات مختلفی بوده است. نگاه ابزاری برخی انگاره ها به این عنصر ارزشمند حرمت آنان را درهم شکسته و جایگاه رفیع آنان را مکدر کرده است، ایده اسلام برای مبارزه با این تفکر غلط، مهندسی نظام فکری افراد بود.
ردنا (ادیان نیوز) – اسلام را دین عزت و مایه افتخار دختران عنوان کرده و به چند ویژگی که به دختران در دین مبین اسلام هدیه شده است اشاره کرده که در ادامه با هم می‌خوانیم:
از دیرباز تا کنون یکی از نقش‌های مهمی که دستخوش تغییرات فراوانی شده است، جایگاه دختران در جامعه می‌باشد. قبل از ظهور اسلام و در دوره جاهلیت، دختران از حقوق و مزایای بسیارکمی برخوردار بودند به گونه‌ای که جامعه عرب برای زن استقلالی در زندگی قائل نبود و حرمت و شرافتی برای او نمی‌شناخت تا جایی که در مشکلات و سختی‌های زندگی، اولین نفری که قربانی می‌شد زنان و دختران بودند. یکی از دردناک‌ترین صحنه‌های عصر جاهلیت، قضیه زنده به گور کردن دختران است که قرآن کریم نیز از این حادثه ناگوار سخن گفته است .[۱] با گذشت زمان، شرایط و وضعیت دختران در دوران جاهلیت اندکی تغییر کرد اما نگاه ابزاری به آنان هم چنان باقی بود. با ظهور اسلام، ورق به طور کامل برگشت و این آئین آسمانی بستری را فراهم کرد تا نگاه به زن از یک عنصر بی اختیار به یک عنصر پرارزش و نقش آفرین بدل شود.
آنچه اسلام به دختران هدیه کرده است:
۱) شأن و منزلت اجتماعی:
قضیه تحقیر زنان در عصر کهن و حتی در دوران مدرن امروزی یکی از دغدغه‌های مهم بشریت است. نگاه ابزاری غرب به این عنصر ارزشمند حرمت آنان را درهم شکسته و جایگاه رفیع آنان را مکدر کرده است. ایده اسلام برای مبارزه با این تفکر غلط، مهندسی نظام فکری افراد بود. این آئین هدفمند الهی، در ابتدا با بیانی محبت آمیز و رسا، استعداد و نبوغ ذاتی زنان و دختران را در جهات و ابعاد متعدد به جامعه معرفی نمود تا از این طریق مقام و شأن واقعی آنان را به تصویر کشد. سپس با تکریم، احترام و اعطای مسئولیت‌های مهم و سرنوشت ساز، شأن و منزلت و جایگاه واقعی آنان را که تا آن روز شناخته نشده بود به آنان اعطا کرد.
۲) مربی نسل‌های پیش رو:
یکی دیگر از برنامه‌های دقیق و هوشمندانه اسلام، تغییر نوع نگاه مردم به جایگاه دختر در خانواده بود. اسلام با معرفی جایگاه والای دختران در جامعه و نقش کلیدی و مهمی که آنان در خانواده و جامعه ایفا می‌کنند، فرزندآوری و زاد و ولد را که عده‌ای وظیفه قهری آنان می‌دانستند به عنوان یک ارزش و فضیلت معرفی نمود و با اعطای نقش مربی گری به مادران نه تنها جایگاه رفیع آنان را مشخص کرد بلکه مسئولیت مهم تربیت نسل آینده را به آنان واگذار کرد. اعطای این نقش خطیر و مهم، نشان دهنده ارزشمندی زنان و دختران در شکل‌گیری آینده جامعه است.
۳) امنیت و احترام:
هویّت بخشی و ایجاد امنیّت اجتماعی یکی از دیگر از هدیه‌های اسلام به بانوان بوده است. اسلام، با معرفی حجاب که یکی از مصادیق مهمّ تحقق امنیّت اجتماعی در جامعه می‌باشد، ضمن حفاظت از ارزش والای زنان و دختران در برابر آسیب‌های خطرناک جامعه، هویتی خاص و منحصر به فرد را به آنان هدیه کرد. زن با استفاده از عنصر حجاب اسلامی، نه تنها فرصت بیشتری برای تهذیب، تزکیه نفس و ساماندهی ملکات نفسانی خود دارد بلکه مسیر رسیدن به قرب الهی برای او فراهم تر است.
خداوند، خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «یَأَیهَُّا النَّبیُِّ قُل لّأَِزْوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیهِْنَّ مِن جَلَبِیبِهِنَّ ذَالِکَ أَدْنیَ أَن یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَ کاَنَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا؛ [۲] ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: روسری‌های بلند بر خود بیفکنند، این (عمل) مناسب‌تر است، تا (به عفّت و پاکدامنی) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند، و خداوند آمرزنده مهربان است.»
بنابراین اگر با رویکرد روانشناسی و جامعه شناختی به قضیه حجاب و پوشش اسلامی برای مردان و زنان بنگریم متوجه خواهیم شد که این مسئله، تنها از کارکرد فردی برخوردار نیست و فقط برای ساماندهی اخلاق و رفتار تک تک انسان‌ها نمی‌باشد، بلکه از کارکرد اجتماعی نیز برخوردار است و کنترل غرایز نفسانی و جلوگیری از معاشرت‌های بی بند و بار از جمله آن هاست. ثمره این هدیه‌ی ارزشمند اسلام به دختران، جلوگیری از انحلال کانون مستحکم و پایدار زناشویی و تحکیم نظام خانواده و امنیّت اجتماعی است. امید است دختران ما با شناخت جایگاه ارزنده خود، همواره موجب رشد و ترقی جامعه شده و در بزنگاه‌های مهم با حضور پررنگ و تاثیرگذارخود، آینده را به بهترین شکل رقم بزنند.
پی نوشت:
[۱] سوره نحل، آیه ۵۸ و۵۹
[۲] سوره احزاب، آیه ۵۹
یادداشتی از سید محمدجواد سایبان