ضرورت‌هایی برای ترویج واجب فراموش شده
به گزارش ادیان نیوز، امام حسین(ع) هنگام حرکت از مدینه به سوی مکه وصیت نامه ای را مکتوب و با مهر خویش ممهور ساختند و به برادرشان محمد حنفیه تحویل دادند. در این وصیت نامه حضرت بعد از حمد و شهادت به وحدانیت خدا و رسالت پیامبرش هدف خویش از سفر را این گونه بیان می فرمایند: «من نه از روی خودخواهی و یا برای خوشگذرانی و نه برای فساد از شهر خود بیرون آمدم؛ بلکه هدف من از این سفر، امر به معروف و نهی از منکر و خواسته ام از این حرکت، اصلاح مفاسد امت و احیای سنت و قانون جدم، رسول خدا(ص) و راه و رسم پدرم، علی(ع) است.» به راستی نقش امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از فروع دین تا چه اندازه است که امام اباعبدالله(ع) آن را سبب ساز اصلاح مفاسد امت می داند و در این مسیر از فدا کردن جان، مال، آبرو و هر آن چه خود و خانواده اش دارند دریغ نمی فرماید؟ بدیهی است اهمیت امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از واجبات دینی که همچون نماز، روزه و سایر فرایض است بر کسی پوشیده نیست. اما به راستی در جامعه ی اسلامی چه اتفاقی می افتد که این مهم تا آنجا مورد غفلت واقع می شود که از آن به عنوان «واجب فراموش شده» یاد می کنند؟ در این راستا برخی از مهمترین ضرورت های ترویجامر به معروف و نهی از منکر به شرح زیر بیان می گردد:
آگاهی عمومی مردم: اهمیت فریضه ی امر به معروف و نهی از منکر تا آنجاست که قوام سایرفرائض به اقامه این مهم ممکن بوده و اعتقاد به این مسئله از ضروریات دین است. اما متأسفانه بسیاری مردم از اهمیت این مسأله غافل هستند. تا جایی که کمابیش مشاهده می شود افرادی که در عمل به واجبات دینی خود و یا حتی انجام مستحبات جدی هستند در مقام عمل به این واجب دینی در بسیاری از اوقات بی تفاوت هستند!
پرهیز از نگاه سطحی در امر به معروف و نهی از منکر: یکی از اساسی ترین دلایل عدم اجرای مطلوب این واجب دینی در جامعه نگاه سطحی و ظاهری به آن است. متأسفانه عمق معنای این مهم در جامعه به خوبی درک نشده است. به صورتی که اولاً بسیاری از مصادیق معروف و یا منکر هنوز در جامعه تبیین نشده و ثانیاً این امر تنها محدود به چند مورد خاص همچون حجاب گردیده است. و سایر عرصه های موجود در جامعه، سازمان ها، رسانه ها، شبکه های اجتماعی، سلامت اداری و … نادیده گرفته می شود.
حمایت قانونی کافی از آمران و ناهیان: آمر به معروف و یا ناهی از منکر ممکن است در هنگام انجام وظیفه ی شرعی خود با مشکلاتی مواجه شده که نیاز به حمایت قانونی داشته است. حتی عده ای از افراد جان خود را در این راه از دست داده و به شهادت رسیده اند، اما متأسفانه قانون حمایت کاملی در این راستا انجام نداده است. هر چند اخیراً مجلس با درک این خلأ در حال بررسی طرحی به منظور حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر است اما باید به این نکته اشاره کرد که در نظر گرفتن ضمانت های اجرایی قوانین، از تصویب آن اهمیت بیشتری دارد.
بهره گیری از ساختار و کادر اجرایی مناسب:در اصل هشتم قانون اساسی؛«امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‌ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت که شرایط، حدود و کیفیت آن در قانون مشخص می گردد.» بر این اساس دولت موظف است با تخصیص اعتبارات لازم زمینه ترویج و توسعه این فریضه ی دینی را فراهم سازد. اما متأسفانه مشاهده می شود که همواره به این مهم به چشم یک مسأله جانبی نگاه شده است. تا آنجا که بسیاری از متولیان ترویج امر به معروف و نهی از منکر در کشور کسانی هستند که مشاغل اجرایی مهمی داشته که یا برای انجام وظیفه در این راستا زمان کافی در اختیار ندارند و یا اینکه این مسأله برایشان اولویت پیدا نمی کند. البته مسلماً این امر به معنای دولتی کردن این وظیفه ی دینی نیست. بلکه منظور بیان بخشی از وظایف دولت در این راستاست.
احساس مسئولیت همگانی و پرهیز از قرار دادن این وظیفه در انحصار افراد خاص: برخی از اقدامات ناصواب سبب شده است که به غلط این ذهنیت برای گروهی از افراد جامعه حاصل شود که امر به معروف و نهی از منکر تنها در انحصار افرادی خاص می باشد. این مسأله باعث شده ضمن غیر مسئوول جلوه دادن ضمنی عموم مردم، این ذهنیت ایجاد گردد که گروه خاصی متولیانجام این وظیفه اند و سایر افراد جامعه در تشخیص منکر و معروف از صلاحیت لازم برخوردار نیستند!
توجه به ویژگی های آمران به معروف و ناهیان از منکر: براساس حدیث علوی فردی که به انجام این واجب دینی می پردازد باید سه ویژگی داشته باشد: اول از آن آگاهی داشته باشد، دوم خود بدان عامل باشد و سوم اینکه در حین انجام وفق و مدارا(عدالت) را از نظر دور نداشته باشد. متأسفانه چون برخی از افراد که به این مهم مبادرت کرده برخی از اصول ذکر شده را رعایت ننموده اند، ضمن این که دیگران را نسبت به این امر بدبین و بی اعتماد نموده اثر گذاری این مهم را نیز در جامعه را کاهش داده اند.
سخن پایانی این که اول تاهفتم ماه محرم را هفته احیاى امر به معروف و نهى از منکر نامیده اند. این فرصت با توجه به فضای معنوی که رهاورد مجالس عزاداری می باشد زمان مناسبی جهت بازبینی، آسیب شناسی این واجب دینی در کشور فراهم می آورد.حمایت همه جانبه از آمرین به معروف در کشور از طریق وضع و اجرای قوانین حمایتی، ترویج و تبلیغ این مهم در رسانه ها(خصوصاً رسانه ی ملی) به عنوان«اصل نظارت عمومی» و تعامل دستگاه های ذیربط در خصوص نهادینه کردن فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر می تواند در راستای ترویج این فرهنگ ارزشی در جامعه موثر واقع شود.
مهدی یاراحمدی خراسانی
منبع: فرهنگ