حوزه بی‌هویت، کلیسای قرون وسطی است / خطر جریانات جمودگرا برای حوزه
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدفرید موالی‌زاده، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه تأکید کرد: امام وقتی فلسفه درس می‌داد، برخی او را تخطئه کردند. وقتی دم از مبارزه با شاه می‌زد، برخی گفتند چرا با شاه شیعه مبارزه می‌کنید، مگر چند شاه شیعه در جهان داریم؟ امروز هم این تفکر در قالب جدید وجود دارد و اگر این جریان در حوزه ادامه داشت، حوزه شبیه کلیسای قرون وسطی می‌شد.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدفرید موالی‌زاده، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه، ۱۵ آذر ماه در نشست «بازخوانی هویت اجتماعی حوزه و روحانیت بر اساس منشور روحانیت امام خمینی(ره)» گفت: یکی از حساسیت‌ها و برنامه‌ریزی دشمنان از قدیم بر روی حوزه بوده و هست. برنامه‌ریزی آنها در دوره رضاخان در ایران و صدام در عراق از بین بردن حوزه و تعطیلی آن بود، اما روش بسیار خطرناک‌تر مسئله نفوذ است، زیرا نفوذ فکری سبب می‌شود تا هویت حوزه از بین برود. لذا احیای برخی جریانات و نفوذ برخی افکار از درون خود حوزه مورد تعقیب دشمنان است و برای آن برنامه‌ریزی دارند.
وی افزود: امام به جریان کیفیت برخورد دشمن با حوزه علمیه پرداختند و فرمودند: اینها دنبال احیای جریانات جمودگرا در حوزه هستند؛ امام در اینجا گلایه و درددل کرده و تعابیر عجیبی هم فرمودند؛ حال سؤال این است که حوزه چگونه هویت خود را از دست می‌دهد؟ امام پاسخ فرموده‌اند وقتی که اسلام را پیاده نکنیم و پیاده کردن اسلام با حکومت است. به همین دلیل از نظر ایشان، حکومت تجلی عملی فقه است.
موالی‌زاده با بیان اینکه امام نفوذ در حوزه را باعث رواج جمودگرایی می‌دانند، تصریح کرد: جریانی که با مبارزه با طاغوت مخالفت داشت و دارد و جریانی که با دخالت حوزه در امور سیاسی و اجتماعی مخالف است، از منظر ایشان دارای جمود فکری است؛ از دید امام، کار حوزه فقط فلسفه و کلام و اندیشه نیست، بلکه حوزه باید دژ و حصن استوار اسلام باشد، لذا امام، فقها را دژ مستحکم اسلام می‌دانند، از دید ایشان فقها فقط مبلغ اسلام نیستند، فقط وظیفه بیان ندارند، بلکه دژ اسلام هستند و باید آن را حفظ کنند، آن هم با جاری شدن و اقامه اسلام در جامعه ممکن است.
در چه صورتی حوزه کلیسای قرون وسطی می‌شود
استاد حوزه علمیه بیان کرد: امام وقتی فلسفه درس می‌دادند، برخی او را تخطئه کردند. وقتی دم از مبارزه با شاه می‌زدند، برخی گفتند چرا با شاه شیعه مبارزه می‌کنید، مگر چند شاه شیعه در جهان داریم؟ امروز هم این تفکر در قالب جدید وجود دارد؛ از نگاه امام، اگر این جریان در حوزه ادامه داشت، حوزه شبیه کلیسای قرون وسطی می‌شد. امام به همین دلیل در منشور روحانیت بر پیاده شدن الگوی قرون وسطی از سوی برخی در حوزه هشدار دادند.
وی اضافه کرد: از منظر امام، جریانی جمودگرا و خشن و متصلب با شعار جدایی دین از سیاست، قصد بی‌هویت کردن حوزه را دارند و وقتی حوزه نسبت به نظام اسلامی از جهت فکری، علمی واجرایی بی تفاوت شود هویت خود را از دست خواهد داد.
موالی‌زاده بیان کرد: از دید امام، جریان متعصب، فقه را در امور فردی خلاصه کرده است و اینکه فقیه هم حق ندارد از درون حوزه بیرون برود، ایشان فرمودند: تردیدی ندارم اگر این روند ادامه می‌یافت، وضع حوزه و روحانیت شبیه کلیسای قرون وسطی می‌شد.
پرداختن به مسائل روز بر مبنای فقه جواهری
وی با بیان اینکه قسمتی از منشور روحانیت به نحوه مطالعه و درس خواندن حوزویان اشاره دارد، اظهار کرد: اینکه آیا در درس خواندن سراغ مباحث روز و جدید و مباحثی که مشکلات جامعه را حل می‌کند برویم کافی است؟ یا اینکه باید به فقه و اصول و کفایه و درس خارج و تفسیر و … بچسبیم و کاری با اقتصاد و سیاست و … نداشته باشیم؟. امام معتقد بودند که ما نباید به میراث گذشته پشت پا بزنیم و بر مبنای فقه جواهری مسائل را حل کنیم و این در حالی است که در اینجا دو دیدگاه با هم درگیر هستند و همدیگر را نفی و متهم می‌کنند، یکی دیگری را به بی‌سوادی و ناکارآمدی و آن هم دیگری را به بی هویتی و … متهم می‌کند.
این پژوهشگر تصریح کرد: امام معتقد بود که حوزه باید بر مبنای فقه جواهری، پویا باشد و به همین دلیل تأثیر زمان و مکان را مطرح کردند. زیرا فقه قبل از حکومت اسلامی با فقه بعد از استقرار نظام اسلامی تفاوت زیادی دارد و باید در موضوع‌شناسی بازنگری اساسی صورت بگیرد. امام فرموده‌اند شناخت سیاست‌ها و حتی سیاسون و درک موقعیت و نقاط ضعف و قوت دو قطب سرمایه‌داری و کمونیست از ویژگی‌های یک مجتهد جامع است.
مجتهد حوزه باید به مسائل روز آشنا باشد
وی افزود: اگر فردی مجتهد شد، اما از سیاست بین‌الملل و مباحث علمی در عرصه روابط اجتماعی و تربیتی و فرهنگی و علوم انسانی آگاه نباشد، مجتهد جامعی نیست و اگر کسی مجتهد نباشد و بخواهد وارد این عرصه‌ها شود، ورودش جامع و کامل نیست.
موالی‌زاده، اظهار کرد: برخی می‌‌گویند شما فقط دنبال عبادت و درس حوزوی بروید و چه کار با تحولات جهانی و سند ۲۰۳۰ و … دارید؛ الان شاهدیم که برخی طلاب خوب ما دنبال مسائل روز هستند و آنها را تشویق هم می‌کنیم، ولی امام فرمودند این کار باید از کانال فقه سنتی و جواهری و علوم پایه حوزه انجام شود و گرنه به جایی نمی‌رسد. کسی که بدون اجتهاد در حوزه بخواهد به موضوعات روزآمد وارد شود، مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.