کتاب «جامعیت قرآن» به پیشخان آمد

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، کتاب «جامعیت قرآن (۱)؛ مبانی، مفاهیم، دیدگاه‌ها و ملاک‌ها در پاسخ‌گویی به نیازهای فردی، اخلاقی و اجتماعی» اثر سید عبدالله اصفهانی از سوی سازمان سمت و با همکاری علوم و معارف قرآن کریم در ۲۲۹ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۳۷ هزار تومان منتشر شد.

نویسنده در مقدمه آورده است: «سه وی‍ژگی خاتمیت پیامبر (ص)، آخرین کتاب آسمانی بودن قرآن و معجزه جاودانه بودن قرآن، موجب برخورداری این کتاب آسمانی از ویژگی «جامعیت و گستردگی آموزه‌ها» شده است.

در جایی دیگر با استاد به قرآن کریم ویژگی جامعیت را برمی‌شمارد. چنان‌که در آیه ۸۹ نحل می‌خوانیم: « وَیَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّهٍ شَهِیدًا عَلَیْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ۖ وَجِئْنَا بِکَ شَهِیدًا عَلَىٰ هَٰؤُلَاءِ ۚ وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَهً وَبُشْرَىٰ لِلْمُسْلِمِینَ : و این کتاب را که روشنگر هر چیزی است و برای مسلمانان رهنمود و رحمت و بشارتگری است، بر تو نازل کردیم»؛ همچنین روایات اسلامی به عنوان منبعی که شارح و مبیّن قرآن است، مزین به همین توصیف است. ازجمله پیامبر (ص) فرمودند: «اُوتِیتُ‌ جَوَامِعَ‌ الْکَلِم: به من جوامع دانش (=گنجینه‌های معرفت) داده شد».

در جایی دیگر یادآوری می‌کند: «هرچند کاربرد واژه جامعیت برای قرآن کریم از واژگان نوپدید در حوزه علوم قرآن است، لیکن مفهوم گستردگی آموزه‌های قرآنی از صدر اسلام و از سوی برخی صحابه مانند ابن مسعود تا عصر حاضر، طول و عرض گسترده‌ای را در سخن، دلایل و قائلان به خود اختصاص داده و آیات و روایات متعددی در این زمینه وارد شده و به مناسبت‌های مختلف در علوم اسلامی و ذیل مباحث مرتبط، مانند اعجاز محتوایی و اعجاز بیانی و بالندگی قرآن و نیز مبانی و قواعد تفسیر مطرح شده است.»

در پشت جلد این اثر نیز تاکید شده: «تمسّک و استناد دائمی به قرآن در طول نسل‌ها و عصرها و حضورش در متن زندگی فردی و اجتماعی جوامع انسانی، مشروط به دو شرط اثبات اعتبار و حجّیت قرآن برای همه زمان‌ها و مکان‌ها و تبیین روش‌ها و چگونگی پاسخگویی قرآن و دین به نیازهای متنوع، متغیّر، سیّال و پایان‌ناپذیر آدمی است، لذا بحث از جامعیت قرآن، مبانی، مفاهیم، دیدگاه‌ها و ملاک‌های آن ضرورتی تام دارد.»

نویسنده متذکر شده است: «از سویی توسعه و تکامل خارق‌العاده تفکر، فرهنگ، علوم، فناوری و تمدن بشری، تطوّرات زمان، تحولات در حوزه ارتباطات و روند انتقال اطلاعات در جهان معاصر، تحول موضوعات در قالب تغییر در مصالح و مفاسد پاره‌ای از موضوعات و پیدایش موضوعات جدید در حیات بشری و مانند این‌ها پرسش‌های نوینی را پیش روی اندیشمندان حوزه دین و قرآن‌پژوهان قرار داده است، به طوری که خلأ معرفتی و غفلت از پاسخگویی عمیق و پویا به نیازهای تازه بشری در این عرصه، بی‌تردید سیر کاروان علوم دینی را متوقف یا با تأخیر فرساینده روبه‌رو می‌سازد، و چنان‌که بر فرهیختگان دین‌پژوه پوشیده نیست، کنکاش در مسئله جامعیت قرآن و دین و ابعاد نظری آن از مباحث بنیادین در پاسخ به همین نیاز است.

فقدان درسنامه جامعیت قرآن، فراز و فرود کمّی و کیفی مطالب در منابع علمی و پژوهشی موجود در باب جامعیت قرآن و فقدان برخی سرفصل‌ها در برخی منابع موجود، همگی تألیف درسنامه جامعیت قرآن با رویکرد مبانی، مفاهیم، دیدگاه‌ها و ملاک‌ها را ضروری می‌نمود. تألیف حاضر به شکل نظام‌مند و در چهارچوب فصل‌ها تدوین شده است.

به طوری که ضمن رعایت ترتیب منطقی مطالب فصول، هر فصل با هدف‌های آموزشی درس در آغاز فصل و گزیده مطالب و زمینه‌های مطالعاتی و پژوهشی در پایان هر فصل همراه شده است.»

کتاب حاضر در پانزده درس طراحی شده است: نویسنده در درس نخست به موارد؛ تشریح موضوع، اساسی‌ترین پرسش‌ها در باب جامعیت قرآن، اهمیت مسئله جاودانگی و جامعیت قرآن، پیشینه تاریخی مسئله جامعیت قرآن و تبیین نسبت قلمرو قرآن با قلمرو دین اسلام پرداخته است. درس‌های دوم و سوم را به بیان پیش‌فرض‌های جامعیت قرآن اختصاص داده است.

همچنبن درس چهارم به تبیین ارتباط جامعیت قرآن با سایر علوم اسلامی اختصاص یافته است. در درس‌های پنجم، ششم، هفتم و هشتم دلایل قرآنی، روایی و عقلی جامعیت قرآن بیان شده است.

در درس نهم کتاب روش‌شناسی کشف قلمرو موضوعی قرآن بررسی شده است. در درس‌های دهم، یازدهم و دوازدهم دیدگاه‌ها در باب جامعیت قرآن تبیین و نقد و بررسی شده است. درس‌های سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ملاک‌های جامعیت قرآن و دین را تشریح می‌کنند.

کتاب حاضر برای دانشجویان رشته‌های علوم قرآنی و تفسیر در مقطع تحصیلات تکمیلی تهیه و تدوین شده است.