صادق نیا: تفاسیر یهودی مدرن رویکرد عقلانی – اجتماعی دارند
حجت الاسلام صادق نیا با اشاره به اینکه در دوره مدرن تفاسیر یهودی رویکردهای عقلانی اجتماعی گرفتند، گفت: در دوره مدرن شاهد رگه هایی از تفسیر اجتماعی، فرهنگی و اجتهادی نیز در تفسیر یهودی هستیم، این تفسیر نیز از دانش هرمنوتیک نیز بی نصیب نمانده است.
به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام مهراب صادق نیا، مدیر گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم در دهمین جلسه دوره پیشرفته جریان شناسی ادیان ابراهیمی اظهار کرد: در یهودیت تفسیر و سنت تفسیری اهمیت بسیار بالایی دارد به گونه ای که برای یهودیان مفسران کتاب مقدس از نویسندگان کتاب مقدس مهم تر هستند.
وی افزود: دلیل این اهمیت این است که کتاب مقدس به دلیل دشواری که در فهم دارد نیازمند تفسیر است و این نیازمندی سبب توجه به جایگاه مهم تفسیر کتاب مقدس و مفسران یهودی شده است.
حجت الاسلام صادق نیا با بیان اینکه از همان آغاز شکل گیری کتاب مقدس سنت تفسیر یا روند تفسیر در سنت یهودی آغاز شده است، اظهار کرد: در تاریخ تفسیر یهودی اولین تفسیر یا تفاسیر اولیه در خود کتاب مقدس وجود دارد، یعنی تفسیر و بکار گیری دوباره داستان ها که مثلا در یک کتاب آمده و در کتاب دیگری باز همان داستان و یا روایت با حاشیه ها و توضیحات بیشتر تکرار می شود.
تلاش فیلون برای آشتی بین متون کتاب مقدس و فلسفه یونان
وی خاطرنشان کرد: این بازنگری ها و خلاصه نویسی ها کتاب مقدس اولین صورت از تفسیر در میان یهودیان است که در این بازنویسی ها سعی شده نکات مبهم روشن تر شود.
حجت الاسلام صادق نیا به ترجمه ها در کتاب مقدس اشاره کرد و ادامه داد: برای نخستین بار بخش هایی از کتاب مقدس یا بخش هایی از ادبیات ملی بنی اسرائیل به زبان آرامی ترجمه و بازنویسی شدند که این ترجمه ها نوعی تفسیر از کتاب مقدس هستند.
مدیر گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم اظهار کرد: از حدود ۱۵ قبل میلاد تا پنج میلادی شخصی به نام فیلون اسکندرانی که یک عالم یهودی اهل اسکندریه است، نوع دیگری از تفسیر را ارائه می دهد که رویکرد او فلسفی است و هدفش از این تفسیر این هست که بین محتوای کتاب مقدس و فلسفه یونان نوعی آشتی بدهد و سازگاری بین متن کتاب مقدس و فلسفه یونان برقرار کند، در این کار او دست به تحویل می زند و به همین دلیل فیلون را نخستین پایه گذار تحویل دینی می دانند.
اهمیت تفسیر و اعتبار سخن مفسر در تفسیر
حجت الاسلام صادق نیا به ادامه داشتن سنت تفسیری در یهودیت اشاره و عنوان کرد: این سنت تفسیری بعدها صورت های دیگری پیدا کرد و اما مهم اصول و مبانی که تفسیر کلاسیک یهود یا تفسیر اولیه یهود داشته است مورد توجه بوده است.
وی به اعتبار و اهمیت تفسیر بین یهودیت اشاره و عنوان کرد: درستی سخن مفسر در تفسیر امری مهم بوده و در این راستا به دنبال قوانینی بودند برای اینکه تفسیر کتاب مقدس را به درستی ارائه دهند که تفسیر صرفا به عنوان نظر شخصی قلمداد نشود.
حجت الاسلام صادق نیا بیان کرد: یهودیان در زمینه تفسیر قوانینی می گذاشتند و اگر مفسری براساس آن تفسیر می کرد نوع تفسیر او قابل قبول بود.
مدیر گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم ادامه داد: در این راستا ربی های یهود و خاخامی میدراشی سعی کردند قانون هایی بر تفسیر ارائه دهند که تفسیر را در تفسیر یهودی ها نظام مند کنند.
حجت الاسلام صادق نیا به تغییر ناپذیری متن کتاب مقدس اشاره و ادامه داد: در اصل دیگر اشاره شده که کتاب مقدس برای همیشه مفید است و محال است کهنه شود یا منسوخ شود از نگاه ربی یهودی نسخ پذیرفته شده نیست.
وی اظهار کرد: هیچ مفسری نیست که در کتاب مقدس تابع محض یک مفسر دیگر باشد و این آزادی به این نیست که اصول تفسیر را زیر پا بگذارند.
حجت الاسلام صادق نیا با اشاره به اینکه اصل بعدی تورات سخن خدا با انسان است و خدا با زبان انسان ها صحبت می کند و کلام او کلامی معمولی است، گفت: باید متن کتاب مقدس را عرفی دید و آن را تفسیر کرد.
وی به اصول تفسیر خاخامی ها اشاره و خاطرنشان کرد: اصول تفسیر خاخامی در تفاسیر اولیه برای استخراج احکام فقهی معتبر بودند، می شود گفت که در غیر سنت میدراشی و تفسیر غیر خاخامی نیز تا اندازه ای این اصول معتبر بوده و غیر خاخام های میدراشی نیز از آنها استفاده می کردند.
چند ظرفیتی بودن کتاب مقدس مورد توجه تفاسیر خاخامی است
حجت الاسلام صادق نیا با بیان اینکه تفاوت هایی بین مفسران خاخامی و غیرخاخامی وجود دارد، ادامه داد: چند ظرفیتی بودن کتاب مقدس در متون خاخامی مورد توجه هست ولی در سنت غیرخاخامی کمتر روی آن سنت چند ظرفیتی تمرکز شده و می کوشیدند تا قرائت واحدی از کتاب مقدس در تفاسیر غیر خاخامی ارائه دهند.
وی اظهار کرد: تفاوت دوم این است که به نظر می آید تفاسیر غیر خاخامی در مقایسه با تفسیر خاخامی کمتر پایند به اصل تغییر ناپذیری کتاب مقدس هستند و گاهی در این تفاسیرشان فهمیده می شود که گویی کتاب مقدس ماهیت پویایی دارد و معتقد هستند متن های جدیدی به این متن اضافه شده و حتی نسبت به برخی از این کتاب ها تا زمان های زیادی این مشاجره ها وجود داشته که آیا این کتب را می توان کتاب مقدس دانست یا نه.
حجت الاسلام صادق نیا در پایان با بیان اینکه پس از این دوران، در قرون وسطی اهداف و شیوه های اصلی تفسیر خاخامی مبتنی به سنت تلمودی بود و تا دوره مدرن نیز باقی بود، خاطرنشان کرد: تفسیر راشی، مهم ترین تفسیر یهودی قرون وسطی است که سنت تلمودی در این متن مشاهده می شود و مفسر قصد نوآوری ندارد، سعی می کند سنت تلمودی را ادامه دهد و به معنای ظاهری و سنجیده و معقول تفسیر کردن، یعنی سازگار با سنت تلمودی تفسیر کردن اهمیت می دهد.
وی یادآور شد: در دوره مدرن تفسیر یهودی رویکردهای عقلانی اجتماعی گرفتند، در دوره مدرن شاهد رگه هایی از تفسیر اجتماعی، فرهنگی و اجتهادی نیز در تفسیر یهودی هستیم، این تفسیر نیز از دانش هرمنوتیک بی نصیب نمانده است.
گفتنی است، دوره پیشرفته «جریان شناسی ادیان ابراهیمی» از سوی هیئت اندیشه ورز اسلام، ادیان و ارتباطات میان فرهنگی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان برگزار می شود.