تحقق گفتمان وحدت اسلامی به معنای هژمونی فکری و دینی نیست
رئیس مرکز گفتوگوی ادیان لبنان گفت: وحدت اسلامی به عقیده ما، نه حاصل یک ایده ایدئولوژیک است که به دنبال گسترش جغرافیایی یک مذهب باشد و نه آنچه به عنوان هژمونی فکری و دینی شناخته می‌شود، بلکه مبدأ آن ایده امت واحده و مدینه فاضله‌ای است که برخی فلاسفه مطرح کرده‌اند.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، سیدعلی سید قاسم، رئیس مرکز گفتوگوی ادیان لبنان و عضو آکادمی بین‌المللی گفتوگوی اسلام و مسیحیت «المریمیه» در شهر بعلبک واقع در استان البقاع لبنان در خصوص وحدت جهان اسلام اظهار کرد: برای ایجاد یک گفتمان جدید اسلامی نیازمند وجود شخصیت‌های تقریبی در دنیای معاصر هستیم که بر پایه قرآن و روایات معتبر نزد شیعه و اهل سنت این امر را میسر کنند.
رئیس مرکز گفتوگوی ادیان لبنان اظهار کرد: امام خمینی(ره) از ۱۲ تا ۱۷ ربیع‌الاول را هفته وحدت نامگذاری کردند و این ایام را تا امت اسلامی را متحد کرده و یک نظام ارزشی مشترک ایجاد کنند که مسلمانان بر اساس آن، در برابر چالش‌های بزرگ اتحاد داشته باشند.
حجت‌الاسلام سید قاسم با اشاره به آیه ۹۲ سوره مبارکه انبیاء که خداوند متعال می‌فرماید: «إِنَّ هَٰذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّهً وَاحِدَهً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ»، ادامه داد: مفهوم وحدت اسلامی محصول یک فرآیند تاریخی است که از زوال تا نهضت و سپس اصلاحات برای رسیدن به کمال اجتماعی ادامه می‌یابد. کمالی که ناشی از یک فلسفه موفق سیاسی است و بر پایه قوانین آسمانی که ادیان و رسالت‌های الهی آورده‌اند، با هدف تنظیم جوامع بشری استوار است و این همان چیزی است که فیلسوفان و اندیشمندان در قالب ایده امت واحده و مدینه فاضله و سایر تئوری‌های ارائه شده در طول تاریخ مطرح کرده‌اند.
رئیس مرکز گفتوگوی ادیان لبنان افزود: وحدت اسلامی به عقیده ما، نه حاصل یک ایده ایدئولوژیک که به دنبال گسترش جغرافیایی یک مذهب باشد است و نه آنچه به عنوان هژمونی فکری و دینی شناخته می‌شود، بلکه مبدأ آن ایده امت واحده و مدینه فاضله‌ای است که برخی فلاسفه آن را مطرح کرده‌اند.
این روحانی لبنانی تأکید کرد: وحدت در مقابل سرکشی، طغیان، ظلم، هرج و مرج، تکفیر و سایر اشکال شرّ در این دنیا دارای قدرت است. اگر از منظر تاریخ و به شرایطی که بر وحدت اسلامی گذشته است دقت کنیم در می‌یابیم که انقلاب اسلامی ایران تکیه‌گاهی را تشکیل داده که بر اساس آن مجموعه‌ای از ارتباطات تقریبی و وحدت‌گرا برپا شده است.
وی این ارتباطات را به سه مرحله تقسیم کرد و گفت: نخست، مرحله قبل از تشکیل اسلام سیاسی به معنای متعارف آن در ادبیات و اصطلاحات معاصر ما است یعنی آنچه از آن به مرحله صفوی و عثمانی تعبیر می‌شود. در این مرحله روابط متأثر از مناصب در دولت‌ها وجود دارد.
مرحله دوم، مرحله تشکیل اسلام سیاسی است. یعنی مرحله مبادلات فرهنگی بین شخصیت‌های دو طرف یا اطراف متعدد و مؤسسات مذهبی به‌طور یکسان. مرحله سوم به مرحله پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران مربوط می‌شود. در این دوره، روابط در جهان اسلام در سطح ساختاری و سازمانی تقویت شد.
سید قاسم افزود: از جمله مثال‌های بارزی که در مرحله حساس و مهم تاریخ معاصر می‌بینیم، فعال بودن دارالتقریب مصر بوده است، زمانی که روابط مستحکمی بین این کشور و مرجعیت بزرگوار در قم مقدس پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد شد.
وی به ذکر نمونه‌های دیگری پرداخت و گفت: نشست علمای هند پس از انقلاب اسلامی ایران و برپایی مجمع فقه اسلامی در جده که بعدها سازمان کنفرانس اسلامی یا همان سازمان همکاری اسلامی را به وجود آورد، نیز از آن جمله است. این مجمع فقهی ارتباط گسترده و عمیقی با جمهوری اسلامی ایران به‌ویژه مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی داشت.
این روحانی لبنانی با اشاره به ایجاد همکاری گسترده میان نهادهای جهان اسلام چون روابط میان مؤسسات علمی و فرهنگی با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اظهار کرد: به همین دلیل شماری از شخصیت‌هایی را می‌بینیم که در آن برهه زمانی حضور داشته و در زمینه تقریب مذاهب اسلامی فعالیت داشتند؛ از جمله آیت‌الله کاشانی، نواب صفوی و میرزا خلیل کمره‌ای.
قدس؛ محور اصلی فعالیت شخصیت‌های تقریبی
وی با بیان اینکه در آن زمان قدس محور اصلی اقدامات این شخصیت‌ها و ارتباطشان با علمای اهل سنت بود، تصریح کرد: این علما در تلاش برای ایجاد جنبش جهانی ضدصهیونیستی بودند به‌گونه‌ای که مثلا آیت‌الله بروجردی و شیخ محمد تقی قمی عنوان تقریب را مسیر اصلی خود در زمینه تقریب مذاهب اسلامی قرار داده بودند و هدف محوری آنها در ارتباط با دیگران بود.
حجت‌الاسلام سید قاسم به اقدامات وحدت‌گرایانه امام خمینی(ره) اشاره کرد و گفت: امام خمینی(ره) در پی ایجاد یک اسلام انقلابی و اصیل بود و به همین دلیل در جهت تقویت وحدت اسلامی بین کشورهای جهان اسلام در کنار وحدت همه مسلمانان تلاش می‌کرد. پس از ایشان نیز آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای(مد ظله العالی) هستند که از گذشته تا کنون بر موضوع مقاومت و مبارزه با استکبار جهانی تأکید داشته و دارند.
امام خمینی(ره) در پی ایجاد یک اسلام انقلابی و اصیل بود و به همین دلیل در جهت تقویت وحدت اسلامی بین کشورهای جهان اسلام در کنار وحدت همه مسلمانان تلاش می‌کرد
وی به افراد دیگر در همین رابطه پرداخت و اظهار کرد: دکتر شریعتی و ملی‌گراهای متعددی نیز در آن دوران حضور داشتند که توجه ویژه‌ای به مسئله فرهنگ دینی، عدالت اجتماعی و احیای اندیشه دینی و اصلاح‌گرا داشتند.
سید قاسم درباره اقدامات وحدت‌گرایانه آیت‌الله طالقانی نیز تصریح کرد: آیت‌الله طالقانی ارتباط محکمی با عبدالفتاح عبدالمقصود، اندیشمند مشهور مصری داشت. عبدالمقصود کتابی ۶ جلدی با عنوان «امام علی بن ابی‌طالب» نوشته است که آیت‌الله طالقانی جلد اول این کتاب را در زندان به زبان فارسی ترجمه کرد.
در همین زمینه، عبدالفتاح عبدالمقصود نامه‌ای به محمد تقی قمی نگاشته و از این مسئله ابراز خوشحالی کرده که کتابش به دست آیت‌الله طالقانی ترجمه شده و به چاپ رسیده است.
عضو آکادمی بین‌المللی گفتوگوی اسلام و مسیحیت «المریمیه» لبنان اضافه کرد: مرحوم آیت‌الله طالقانی به مدت ۲ هفته در مصر، الجزایر و مراکش به‌سر برد و خطبه‌هایی درباره وحدت با هدف فتح باب گفت‌وگو بین حوزه‌های علمیه شیعی و مجامع دینی اهل سنت ایراد کرد.
اقدامات وحدت‌گرایانه مقام معظم رهبری
وی در خصوص اقدامات حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای نیز گفت: حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران سه کتاب از سید قطب را ترجمه کرده‌اند. کتاب‌های «المستقبل لهذا الدین»، «الاسلام و مشکلات الحضاره» و «فی ضلال القرآن» که ایشان ۲ جلد این کتاب را ترجمه کردند. همچنین کتاب دیگری از سید عبدالمنعم النمر، از اساتید دانشگاه الازهر با عنوان «کفاح المسلمین فی تحریر الهند» را نیز ترجمه کرده‌اند.
سید قاسم ادامه داد: ترجمه‌های متعددی از کتاب‌های سید قطب وجود دارد، همچون «معالم فی الطریق» که پیش از انقلاب تأثیر زیادی بر انقلابیون گذاشت. همچنین می‌توان به کتاب «ماذا خسر العالم بانحطاط المسلمین» اثر ابی الحسن الندوی اشاره کرد که شیخ مصطفی زمانی آن را ترجمه کرده است و تأثیر زیادی بر انقلاب اسلامی در ایران داشت.
وی در ادامه به فعالیت‌های تقریبی امام موسی صدر، رهبر و مؤسس جنبش‌های مقاومت در لبنان، اشاره کرد که برای نخستین‌بار اندیشه گفتوگوی ادیان را مطرح کرد و در سال ۱۹۶۷ میلادی با پاپ واتیکان در رم نیز دیدار داشت.
رئیس مرکز گفتوگوی ادیان لبنان با بیان اینکه شخصیت‌های برجسته دیگری نیز وجود داشتند که نقش مهمی در زمینه تقریب مذاهب و وحدت بین مسلمانان ایفا کرده‌اند، تأکید کرد که امروز شدیداً نیازمند این شخصیت‌های استثنایی در امت اسلامی هستیم؛ کسانی که نقش برجسته‌ای در طول تاریخ ایفا کرده‌اند.
حجت‌الاسلام سید قاسم بیان کرد: ما نیازمند وجود این شخصیت‌ها در دنیای معاصر برای ایجاد یک گفتمان جدید اسلامی هستیم که بر پایه قرآن و روایات معتبر نزد شیعه و اهل سنت استوار باشد. ما شدیداً نیازمند بازگرداندن این طرح اسلامی در جامعه هستیم تا قرآن کریم و روایات شریفه که رسول خدا(ص) و اهل بیت ایشان(ع) فرموده‌اند، فهمیده شود. زیرا بسیاری از روایاتی که به دست ما رسیده، اسرائیلیاتی است که اندیشه اسلامی را تخریب کرده است.
وی با اشاره به رسالت کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی اظهار کرد: کنفرانس وحدت اسلامی به ضرورت ایجاد این گفتمان اسلامی در پرتو قواعد صحیح و تصحیح شده دعوت می‌کند تا اهداف امت اسلامی تحقق یافته و این امت سدی محکم در برابر چالش‌های آینده باشد. ما در شرایط بحرانی منطقه و جهان برای حل این چالش‌ها اقدام می‌کنیم تا وحدت عملی حقیقی را بین فرقه‌ها و مذاهب اسلامی شاهد باشیم.
این فعال حوزه وحدت ادیان در ادامه این گفت‌وگو به طرح ننگین معامله قرن پرداخت و گفت: معامله قرن که مورد توجه همه جهان اسلام از جمله کشور مقاومت و پایداری پیروزمندانه در برابر صهیونیسم و جریانات تکفیری یعنی لبنان است، دارای بندی است درباره اسکان پناهندگان فلسطینی در هرجایی که باشند است. اما این بند با قانون اساسی لبنان در تضاد است چرا که این قانون اساسی اسکان پناهندگان را نمی‌پذیرد. در نتیجه وظیفه دولت لبنان و احزاب ملی این کشور آن است که با طرح معامله قرن مخالفت قطعی و با آن مبارزه کنند و این جز با حمایت کشورهای اسلامی و عربی و ایستادگی در برابر این معامله ننگین امکان‌پذیر نخواهد بود.
رئیس مرکز گفتوگوی ادیان لبنان ادامه داد: ما از ورود لبنان به یک بحران اقتصادی بزرگ هشدار می‌دهیم و می‌ترسیم که بحران کنونی یعنی بالا رفتن نرخ دلار در لبنان و همچنین بحران امنیتی در لبنان، مقدمه‌ای برای ارائه رشوه بزرگی از سوی قدرت‌ها باشد تا ما را در قبال موافقت با اسکان پناهندگان از این بحران خارج کنند؛ به همین دلیل اعلام می‌کنیم که باید برای مقابله با این امر در بیداری کامل باشیم.
ما به جمهوری اسلامی ایران و رهبر فرزانه آن و ولی امر مسلمین، امام خامنه‌ای و همچنین به مراجع عظام تقلید، سلام و درود می‌فرستیم و رهبری خردمندانه رهبر انقلاب را که هرساله از طریق کنفرانس وحدت اسلامی، پروژه امت واحده را به منظور ایجاد یک نظام ارزشی حاکم بر امت اسلامی و تحقق پیروزی بر دشمنان جهان اسلام و همچنین اختصاص ابزارهای ارتباطی از طریق گفت‌وگو و شناخت یکدیگر مطرح می‌کنند، ارج می‌نهیم
وی در ادامه از مقامات فلسطینی خواست که عقب‌نشینی خود را از تمامی توافقنامه‌ها اعلام کنند و به مبارزه مسلحانه بازگردند و سازمان آزادی‌بخش فلسطین را بار دیگر تشکیل دهند تا با کمک احزاب و تمامی گروه‌های فلسطینی قادر به مقابله با بحران آینده باشد.
حجت‌الاسلام سید قاسم تأکید کرد: وحدت اسلامی عنوانی است که امام خمینی(ره) آن را مطرح کردند تا امروز یک مجموعه کامل و یکپارچه را تشکیل داده و محوری مقاوم در برابر چالش‌های بزرگ جهان اسلام ایجاد کند. ما به جمهوری اسلامی ایران و رهبر فرزانه آن و ولی امر مسلمین، امام خامنه‌ای و همچنین به مراجع عظام تقلید، سلام و درود می‌فرستیم و رهبری خردمندانه رهبر انقلاب را که هرساله از طریق کنفرانس وحدت اسلامی، پروژه امت واحده را به منظور ایجاد یک نظام ارزشی حاکم بر امت اسلامی و تحقق پیروزی بر دشمنان جهان اسلام و همچنین اختصاص ابزارهای ارتباطی از طریق گفت‌وگو و شناخت یکدیگر مطرح می‌کنند، ارج می‌نهیم. امیدواریم جمهوری اسلامی ایران هرسال به پیروزی و سربلندی بیشتری دست یابد.