آیین‌های ملی به باورهای دینی پیوند خورده‌اند + صوت

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، جواد انصافی، بازیگر سینما و تئاتر و پژوهشگر آیین‌های ملی و دینی پیرامون آیین‌های ملی و دینی اظهار کرد: کتابی تحت عنوان «آیین‌های شب یلدا» نوشته‌ام که در آن پژوهش کاملی پیرامون آیین‌های ملی به ویژه شب یلدا صورت گرفته است. مهمترین امری که در یلدا رخ می‌دهد این است هر کدام از نمادها و خوراکی‌ها معنایی خاص دارد. حتی برخی از دستورات پزشکی که پزشکان امروز روی آن تاکید دارند در آیین‌های ما مورد تاکید قرار گرفته است. برای مثال در یلدا گفته بیشتر تنقلات یا میوه‌های خشک خورده می‌شود تا شام سبک‌تر خورده شود.

وی افزود: در اطراف اردبیل رسمی وجود دارد که کاسه‌ای ماست همراه با یک چاقو وسط جمع گذاشته می‌شود. بزرگ خانواده برای تمام اعضای کاسه‌ای ماست ریخته و می‌گوید این را بخورید تا بلا از ما دور شود. این سنت نیز برای خود فلسفه خاصی دارد که سلامتی را مد نظر قرار می‌دهد، چون فردی که با خوردن یک کاسه ماست می‌خوابد مطمئناً به لحاظ گوارشی بدن سالمتری دارد. جالب است برای این برنامه‌ها سرودهای خاصی هم در نظر گرفته شده که اعضای خانواده آن را می‌خوانند.

این بازیگر آیین‌های سنتی ادامه داد: آیین‌ها نموداریست برای زندگی ما تا به واسطه آن راه‌های انسان بودن را بهتر بیاموزیم. یکی دیگر از رسوم یلدایی، روشن کردن آتش یا شمع در منزل است. این اتفاق به نور اشاره دارد که برای همه انسان‌ها نماد از رستگاری است. در ضمن استفاده از آتش به مردم می‌گوید که مانند آتش که به مردم گرما و نور می‌دهد ما نیز به هم‌نوعان خود نیکی کرده و هر کاری که از دستمان بر می‌آید برای آنها انجام دهیم. یکی دیگر از رسم‌های زیبای شب چله که دیگر کمتر دیده می‌شود آب آوردن دختران از چشمه است. این رسم برگرفته از آیین میترایی است. در آیین میترایی الهه آب، آناهیتا است. وقتی دختر، آب را از چشمه آورد آن را تحویل مادر یا مادربزرگ می‌دهد. مادر به صورت نمادین صورت یکی از فرزندان را به همراه لباس می‌شوید. این رسم می‌گوید که کل خانواده به واسطه این آب پاک شسته می‌شوند.

انصافی ادامه داد: جالب است آبی که به واسطه آن شست‌وشو انجام شده، دور ریخته نمی‌شود، بلکه آن را به رودخانه می‌ریزند تا در دل آب جاری پاک شده و برای کشاورزان مورد استفاده قرار گیرد. این امر نشان می‌دهد که ایرانیان از چندین هزار سال قبل به فکر استفاده صحیح از آب بودند و مصرف بهینه برای آنها اهمیت ویژه داشته است؛ نکته‌ای که اروپایی‌ها در قرن اخیر به آن پی برده‌اند. برای مثال امروز آب فاضلاب‌ها در غرب تصفیه می‌شود تا در کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.

این پژوهشگر آیینی‌های سنتی با بیان اینکه قومیت‌های مختلف هر کدام مناسک خاص خود را دارند، بیان کرد: در لرستان اسامی دختر بچه‌های خود را روی کاغذ نوشته و به قرعه یکی را انتخاب می‌کنند. دختری که انتخاب می‌شود را «چله زری» می‌نامند. این دختر سمبل سرما می‌شود اما فلسفه این رسم چیست؟ آنها می‌گویند قرار است از اول زمستان سرما شروع شود. سرما برای آنها حکم دشمن را دارد با این تفاوت که با مردم آن منطقه با دشمن خود نمی‌جنگند، بلکه لباسی زیبا بر تن وی کرده و سرود می‌خوانند تا دشمن تبدیل به دوست شود. این درسی بزرگ است که امروز می‌توان از آن بهره برد.

این پژوهشگر آیین‌ها ادامه داد: یکی دیگر از تبعات مثبت آیین یلدا، رواج ساده‌زیستی است. مادر با دستان خود شیرینی درست می‌کند و دیگر اعضای خانواده نیز هر کدام در این آیین حضور دارند. این اتفاق یک رسم پسندیده است که باید در زندگی امروز ما مورد استفاده قرار گیرد. جالب است بسیاری از آیین‌های ملی ما همخوانی کامل با آموزه‌های اسلامی دارد. وقتی این همخوانی را می‌بینیم متوجه می‌شویم چرا ایرانیان با آغوش باز از اسلام استقبال کردند.

انصافی در پاسخ به این سوال که چرا از این آیین‌های زیبا در کارهای نمایشی بهره برده نمی‌شود تا جوانان و نوجوانان ما به جای گرایش به کریسمس و هالووین جذب این رویدادهای زیبا شوند؟ چنین توضیح داد: متاسفانه نه تنها در این رابطه حمایتی وجود ندارد، بلکه از کارهایی که در این حوزه پیشنهاد داده شده استقبالی صورت نمی‌گیرد. بارها گفته‌ام نمایش‌های بسیار زیبایی در حوزه یلدا و نوروز دارم که می‌توانم آنها را جلوی دوربین ببرم اما نمی‌دانم چه دلیلی وجود دارد که آنها نمی‌خواهند پیرامون این موضوعات کاری انجام دهند.

وی تاکید کرد: کسانی که حمایت لازم را در این رابطه انجام نمی‌دهند به تصور خود می‌خواهند این آیین‌ها را فراموش کنند! این فراموشی تنها یک بخش از آسیب‌هایی است که وجود دارد ولی معضل جدی‌تر این است که به جای آیین‌ها مردم با روی آوردن به مناسبت‌های غربی سعی می‌کنند خلاهایشان را پر کنند. برای همین هم می‌بینیم که کریسمس یا هالووین در این چند سال اخیر به شدت رایج شده است. حالا سوال من این است که آیا رواج سنت‌های غربی برای فرهنگ ما خطری ندارد که مسئولان چشمان خود را روی آن بسته‌اند؟

این سینماگر در پایان تاکید کرد: رواج کریسمس یا هالووین در شرایطی است که بسیاری از این رسوم غربیان الهام گرفته از فرهنگ باستانی ایرانیان است. برای مثال درخت کاج که غربیان برای کریسمس از آن استفاده می‌کنند در ایران باستان وجود داشته با این تفاوت که به جای کاج، ایرانیان سرو را استفاده می‌کردند. الگو‌برداری دیگر آنها بابانوئل است که از روی عمو نوروز الهام گرفته شده است. حتی هالووین به نوعی از روی مراسم چهارشنبه سوری ایرانیان است.