جنجال بر سر ابعاد دینی طرح مالی اردوغان

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، پس از بروز عجیب‌ترین بحران ارزی در ترکیه و رسیدن هر ۱ دلار آمریکا به نرخ رکوردشکن ۱۸ و نیم لیره، اردوغان راهکارهایی به کار بست و توانست این نرخ را به ۱۱ لیره برساند.

منتقدین می‌گویند: این یک کلک است؛ چرا که اردوغان به مردم وعده داد که به سپرده‌های لیره نیز، سود دلاری می‌دهد! در نتیجه عطش برای تبدیل لیره به دلار فروکش کرد. منتقدانی که نگرش‌های اعتقادی و دینی دارند معتقدند دولت اردوغان، همچنان در حال ترویج مدل ربا دادن و نزول‌خواری است و تنها کاری که صورت گرفته، این است که لقمه دور سر چرخانده شده و نام آن را تغییر داده‌اند.

در نتیجه آن فضای روانی و اجتماعی که اردوغان و حزب عدالت و توسعه از آن هراس دارد، به شدت به قوت خود باقی است. یعنی فضایی که در آن، ده‌ها میلیون شهروند اسلام‌گرای ترکیه، به شکل جدی، خواهان حذف سود بانکی هستند و از اردوغان انتظار چنین اقدامی دارند. اما وقتی که او سود را پایین می‌کشد، دلار بالا می‌رود و بحران اقتصادی همه جا را فرامی‌گیرد. در هر حال، اردوغان باید این گروه بزرگ جامعه را راضی کند تا موفق به حفظ بقای حزب خود شود. در نتیجه گروهی از علما را به میدان آورده است.

یکی از علمای دینی طرفدار اردوغان، تلاش کرده تا راهکاری برای توجیه پرداخت سود علاوه به سپرده‌های بانکی پیدا کند و این موضوع، واکنش‌های منفی به دنبال داشته است.

پروفسور خیرالدین کارامان ۸۷ ساله، نام یکی از مهم‌ترین علمای دینی ترکیه است. البته او یک عالم دینی صاحب جُبه و خرقه نیست. او یک پروفسور کت و شلواری بدون کراوات است که در چند روزنامه مهم طرفدار حزب عدالت و توسعه قلم می‌زند.

ظاهراً، اردوغان برای توجیه طرح مالی جدید خود، به کارامان پناه برده و از او کمک خواسته است. او نیز خطاب به مردم گفته است: «باید حُسن نیت دولت را قبول کنیم و مبلغی را که به عنوان سود علاوه به مردم داده می‌شود، همچون هبه تلقی کنیم.»

کارامان، عامدانه به جای لفظ عادی هدیه، از لفظ دینی هبه استفاده کرده تا به زعم خود، این موضوع را توجیه کند.

احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده، اولین سیاستمداری بود که به کارامان پاسخ داد و با تشرها و کنایات خود، خشم خود را ابراز کرد.

وی گفته است: «کشور ما سومین بحران ارزی ۵۰ سال اخیر را تجربه می‌کند. این به دلیل سیاست‌های جاهلانه‌ای است که در نهایت لجاجت از سوی دولت اجرا می‌شود. این حکومتی است که با سوء استفاده از ارزش‌های دینی ما، سعی در سرپوش گذاشتن بر فاجعه ناشی از سیاست‌های غلط دارد. اسم این پول، ربا و نزول است و نه هبه. تعریف هبه چیزی است که با تمایل و اشتیاق نثار کسی می‌شود. وقتی که شما از پول و بودجه مردم، از جیب خزانه دولت سود می‌دهید، این هبه نیست. همان سود و نزول است. ما در دین مبین اسلام، قرض الحسنه داریم. هبه داریم. اما اگر به سپرده بانکی سود می‌دهید، جرات داشته باشید و اسم آن را تغییر ندهید.»

پروفسور احمد یمان از متخصصین حوزه فقه حنفی نیز سخنان کارامان را رد کرده و معتقد است، پولی که در جریان طرح جدید به عنوان سود علاوه داده می‌شود، همان سود مذموم شده است و ارتباطی با هبه ندارد.

پروفسور اورهان چکر متخصص و استاد دانشکده الهیات نیز گفته است: «دولت، در مواردی جایز است هبه دهد. اما وقتی که مبلغ بر اساس یک سپرده و نرخ خاص ارزی تعیین می‌شود، این نامش هبه نیست. سود است.»

بسیاری از سیاستمداران، تحلیل گران و فعالان فضای مجازی، سخنان کارامان را به عنوان مصداقی از سوءاستفاده از باورهای دینی و فقهی به نفع حزب حاکم، قلمداد کرده‌اند. البته این نخستین بار نیست که برخی از علمای دینی برای توجیه تصمیمات و اقدامات اردوغان، نکاتی بیان می‌کنند که با واکنش گسترده مخالفین روبرو می‌شود.