مسئله شر از زبان مردم کوچه و خیابان: چرا شرور رخ می‌دهند؟

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، بیماری کرونا در دو سال اخیر جان میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان گرفته و معاش انسان‌های زیادی را مختل کرده است. تغییرات اقلیمی باعث تندباد‌های شدید و آتش‌سوزی‌های مهیب در جنگل‌ها شده است. علاوه بر این بلایا، میلیون‌ها انسان روزانه به خاطر مشکلات ریز و درشت شخصی و اجتماعی در مخمصه قرار می‌گیرند. اینجاست که سؤالی قدیمی ولی بی‌پاسخ به ذهن اغلب ما خطور می‌کند: چرا چنین رنج‌ها و شروری در عالم وجود دارد؟ پرسش دشواری است، مخصوصاً برای باورمندان به ادیان ابراهیمی (یهودیت، مسیحیت و اسلام) چون به خدایی اعتقاد دارند که قادر مطلق است. در تاریخ تفکر نیز قرن‌هاست فلاسفه و متألهان با “مسئله شر” دست و پنجه نرم می‌کنند.

مرکز تحقیقات پیو اخیراً در یک نظرسنجی از آمریکایی‌ها این سؤال را پرسیده: “به نظر شما چرا اتفاقات ناگوار برای افراد رخ می‌دهد در حالی که از شواهد امر پیداست که خودشان تقصیری ندارند؟” نمونه آماری شامل ۶ هزار و ۴۸۵ آمریکایی است که ۵ هزار و ۲۸۰ نفر از آنها به این پرسش پاسخ مکتوب داده‌اند، بعضی ساده و بعضی پیچیده، بعضی کوتاه و بعضی بلند. در اینجا پاسخ‌ها به چند گروه دسته‌بندی شده‌اند که از این قرار است. ۳۵ درصد شرکت‌کنندگان پیشامدهای تلخ را تصادفی و تقریباً ناگزیر و اجتناب‌ناپذیر دانسته‌اند؛ از نظر آنها این مصیبت‌ها برای انسان‌ها پیش می‌آیند. همین. ۱۳ درصد عامل آن را خواست خدا ذکر کرده‌اند. ۸ درصد به اختیار و اراده انسان‌ها و ۸ درصد به نقش شیطان و گناه اولیه اشاره کردند و درصد کمتری سرنوشت/قضا و قدر/کارما را عامل اصلی دانسته‌اند. ۶ درصد تقصیر را به گردن ناکارامدی سیستم‌های اجتماعی انداخته‌اند و ۴ درصد نیز بلایا را فرصتی برای رشد و شکرگزاری برشمرده‌اند. در بعضی از پاسخ‌ها نیز به چند دلیل در کنار هم اشاره شده است. در زیر چند نمونه از پاسخ‌های هر دسته را مرور می‌کنیم.

حاصل اتفاق و گریزناپذیر:
“زندگی همین است” “همه چیز قرعه‌کشی است” “چون گاهی وقت‌ها اتفاقات وحشتناکی می‌افتد و وقتی رخ می‌دهند لاجرم باید برای یک انسانی اتفاق بیفتند وگرنه دیگر وحشتناک نخواهند بود”

خواست خدا
“خدا خواسته که ایمان ما را امتحان کند” “خدا همیشه مهربان است. و درکش سخت است، اما همیشه در رنج کشیدن معنایی نهفته است”

اختیار و اراده انسان
“چون انسان‌های دیگری وجود دارند که به اراده خود انتخاب می‌کنند دست به کارهایی مثل قتل و تجاوز بزنند” “نود درصد مواقع انسان‌ها مسئول اتفاقاتی هستند که برایشان رخ می‌دهد”

شیطان و گناه اولیه
“ما هبوط کردیم و در جهانی سقوط‌کرده زندگی می‌کنیم. گناه پس از آفرینش جهان وارد آن شد و از آن زمان همه چیز را آلوده کرد و تحت تأثیر خود قرار داد.” “همه ما گناهکاریم و تمام اتفاقات خوب نیز نعمتی از جانب خداست. ما در جهانی گناه‌آلود زندگی می‌کنیم و بنابراین اتفاقات بدی رخ می‌دهد مثل بیماری، جنایت، قتل و غیره.”

قضا و قدر/کارما
“[به دلیل] سرنوشتی که به وسیله موجود ناشناسی نوشته شده” “زندگی در مسیری پیش می‌رود که فراتر از دانسته‌های ماست”

ناکارامدی سیستم‌های اجتماعی
“علت آن بی‌عدالتی سیستماتیک مانند نژادپرستی و زن‌ستیزی است” “من اعتقادی به اراده و اختیار ندارم. فقط علت و معلول جبری وجود دارد.”

فرصتی برای رشد و شکرگزاری
“به نظر من هر اتفاقی به دلیلی رخ می‌دهد. اینها درسی است به خاطر اشتباهاتی که [آن] انسان‌ها مرتکب شده‌اند. شاید هم به آنها یاد می‌دهد که در آینده از چه کارهایی دوری کنند” “به نظرم زندگی هر فرد تا حدی از پیش تعیین شده است تا به او درس‌هایی بدهد”