نظام‌سازی اسلامی با دانش سکولار ممکن نیست
رئیس مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره):
رئیس مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه برای نظام‌سازی به علوم انسانی ـ اسلامی نیاز داریم، گفت: نمی‌شود علوم و نظام دانشی ما سکولار باشد و ما بر اساس آن نظامات اسلامی ایجاد کنیم.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، آیت‌الله محمود رجبی، رئیس مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره)، ۹ بهمن ماه در پیش همایش گارگروه نظام سازی همایش انقلاب اسلامی و افق تمدنی آینده با عنوان «نظام‌سازی انقلاب اسلامی، آسیب‌ها و راه‌کارها» که از سوی پژوهشکده شهید صدر با همکاری دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد، گفت: انقلاب اسلامی و مبانی آن و نظام‌سازی، نیازمند شفاف‌سازی است زیرا یکی از مشکلات کنونی، ابهام واژگان است.
رئیس مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: همین ابهام موجب مشاجرات و اختلافات بی حاصل می‌شود، علامه مصباح در هر بحثی که وارد می‌شدند، ابتدا به شفاف‌سازی واژه‌ها می‌پرداختند زیرا همین ابهامات منشأ بسیاری از اختلافات هستند.
وی با اشاره به مفهوم انقلاب اسلامی، افزود: گاهی منظور از انقلاب اسلامی، همین نظام مستقر کنونی است و گاهی نیز بحث از شکل‌گیری نظام مطلوب و شناسایی آسیب‌های فراروی این مسیر است؛ کما اینکه یک موقع نظام کلان انقلاب مدنظر است و گاهی خرده‌نظامات. به هر حال وقتی این واژه‌ها شفاف نباشد، دو مدیر اجرایی و سیاسی و دو اندیشمند، دیگری را تخطئه کرده و باعث اختلاف و خنثی‌کردن نتایج و تلاش‌های یکدیگر می‌شوند.
رجبی با بیان اینکه گاهی ابهام در مفهوم سبب می‌شود برخی منکر رابطه دین و نظام‌سازی شوند، اظهار کرد: نکته مهم آسیب‌زا این است که در عمل، نظامات خرد از متون دینی استخراج نشده است و صرفا به سمت کلیات رفته و حتی نظام کلی را اجرایی کرده‌ایم. در دوره ریاست جمهوری نهم یا دهم، متولیان آموزش و پرورش خدمت مقام معظم رهبری رسیدند که ما می‌خواهیم نظام آموزش و پرورش اسلامی را ایجاد کنیم و رهبری پرسیدند آیا شما فلسفه آموزش و پرورش اسلامی را نوشته‌اید؟
وی با بیان اینکه یکی از آسیب‌ها در جامعه فکری و علمی ما شتاب‌زدگی است،، گفت: مسئولان آموزش و پرورش، چند سؤال با عنوان فلسفه تعلیم و تربیت از چند کارشناس پرسیده و خواستند از آن فلسفه تعلیم و تربیت بیرون بیاورند که خود این هم آسیب است. زیرا از عناصر ناهماهنگ در یک نظام فکری نمی‌توان نظام مطلوب استخراج کرد.
عضو شورای عالی حوزه علمیه با بیان اینکه حتی وقتی سخن از نظام اسلامی است، باید «اسلامی بودن» تبیین شود زیرا همین الان هم اختلاف در معنای اسلامی وجود دارد، اظهار کرد: یک نظام باید یک مجموعه منسجم، بهم پیوسته و هماهنگ باشد که دستیابی به فلسفه نظامات کلی و خرد، نمی‌توانیم نظام‌سازی کنیم.
نظام‌سازی با دانش سکولار ممکن نیست
رجبی با بیان اینکه همه آموزه‌های دینی، نظام‌واره است، تصریح کرد: فراتر از فلسفه، باید نظام تفکر دینی و اندیشه اسلامی را شناخته باشیم که برای تحقق این مسئله، علوم انسانی اسلامی لازم داریم و نمی‌شود علوم و نظام دانشی ما سکولار باشد و ما براساس آن، نظامات اسلامی را ایجاد کنیم. البته اسلامی‌بودن به معنای نفی تجارب بشری نیست و ما دیدگاهی را که می‌گوید باید از صفر شروع کنیم، قبول نداریم. نکته مهم در اینجا، به‌گزینی از تجارب درست و سازگار با فرهنگ اسلامی است.
رئیس مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) تصریح کرد: علامه مصباح در مباحث اخلاق اسلامی می‌فرمودند ما نباید صرفا به آیات و روایات بسنده کنیم بلکه باید از علوم روز مانند روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و … استفاده کرده و از آنها کمک بگیریم و از تجارب بشر هم بهره ببریم. در سند علوم انسانی ـ اسلامی که زیر نظر علاامه مصباح یجاد شد، یک دیدگاه این بود که ما فقط به آیات و روایات بسنده کنیم و کاری به علوم غربی نداریم ولی ایشان به شدت مخالف بود و می‌فرمود همانطور که عقل و وحی، منبع است، تجارب مسلم بشری هم منبع است.
عضو شورای عالی حوزه علمیه گفت: در هر نظامی، باید جایگاه عناصر و وزن آن مشخص شود، نظامات اقتصادی و سیاسی جوامع مختلف جهت‌گیری‌های مختلفی دارند، ولی ما باید ببینیم که هدف نظام اقتصادی و سیاسی اسلام چیست. در بین خرده نظامات هم این موضوع مطرح است، اینکه آیا خرده نظامات جایگاه مساوی دارند و آیا وزن آنها یکسان است؟ تعابیر رهبری نشان می‌دهد جایگاه برخی نظامات، محوری و اساسی بوده و فقدان هر کدام هم مشکل‌آفرین است.
توحید محور نظام‌سازی اسلامی است
وی با بیان اینکه باید ببینیم محور در نظام کلی اسلامی چیست؟ اظهار کرد: اولین ویژگی و عنصر این نظام اسلامی، توحیدمحوری و ولایت‌محوری است لذا اگر همه نظامات درونی درست باشد ولی این محور اصلی نادیده گرفته شود، باز ما به هدف نرسیده‌ایم، تاکیدی که در آیات و روایات بر خدامحوری و ولایت‌محوری شده است، دال بر این است که عنصر محوری در نظام‌سازی ما، خدامحوری است و بدون این عنصر، موفقیتی حاصل نمی‌شود.
رجبی با بیان اینکه خدامحوری و ولایت‌محوری صرفا بعد معرفتی نیست بلکه بعد معرفتی و انگیزشی است، اظهار کرد: در آیات و روایات معرفت خدا و امام و حتی ولایت فقیه لازم است و هر نظامی بدون این معرفت، اسلامی نیست و هدف محقق نخواهد شد؛ البته در کنار این معرفت، عنصر انگیزشی هم لازم است، یعنی حب خدا عنصر قلبی صرف نیست، بلکه در کل جامعه باید جریان یابد و نظامات جامعه تقویت‌کننده این عنصر باشد.
وی تاکید کرد: آنچه در نظام اسلامی وجود دارد، برای حرکت به سوی خداوند و عبادت است؛ امام(ره) فرمودند که عبادت در صورتی عبادت است که بعد عاطفی هم در کنار آن باشد و انسان را به قرب برساند. روایت صریحا فرموده که عبادت فقط با رابطه قلبی و انس قلبی میسر می‌شود. در مورد ائمه(ع) هم مودت فی القربی مطرح است، گرچه سود آن برای خود مردم است.
رئیس مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه یکی از مهمترین وجوه تمایز انقلاب اسلامی، بعد عاطفی آن و ضمانت‌های اجرایی درونی مبتنی بر واقعیات است، اظهار کرد: صرف تبلیغ نمی‌تواند موجب ایجاد ارتباط عاطفی بین مردم و نظام و رهبر و حتی خالق شود، بلکه باید نظام‌سازی بر محور توحید و ولایت صورت بگیرد.