درآمدی بر الهیّات عملیِ امامیّه

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی طالقانی در دهمین پیش نشست کنفرانس بین المللی الهیات عملی که در بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، به تبیین موضوع «درآمدی بر الهیّات عملیِ امامیّه» پرداخت. چکیده مقاله ارائه شده به شرح زیر است:

الهیات عملی بخشی از الهیات مسیحی است که درباره چیستی و حدود و ثغور آن میان الاهیدانان مسیحی اختلاف نظر بسیار بوده و هست؛ اکنون سوال این است که آیا می توان در سنت الهیاتی / کلامی اسلامی به ویژه الهیات و کلام شیعه معادلی برای آن یافت؟ اگر بله، آن چیست، جه سرگذشتی داشته و در حال حاضر چه وضیعیت دارد؟ آیا نیازمند بازسازی و روزآمدی است؟ و اگر نه، اولا چرا؟ چرا در سنت بلند و فربه الهیات و کلام اسلامی، نمی توان چیزی معادل الهیات عملی در مسیحیت یافت؟

آیا مسلمانان به چنین چیزی نیازمند نبودهاند یا آنکه آن نیاز را در پس قرون متمادی درک نکردهاند؟ چگونه چنین چیزی ممکن است؟ مهمتر آنکه آیا در زمانه ما به آن نیازمند هستند؟ چرا؟ اگر اسلام معاصر به ویژه شیعه امامیِ دوران ما به الهیّات عملی نیاز دارد، با توجه به سنت الهیّاتی و کلامیاش و وضعیت کنونیِ این سنت، الهیّات عملیِ امامیّه چه چیزی میتواند باشد و بلکه سزاوار است که چه باشد؟ این شاخه از الهیّات در اسلام شیعی چه نسبتی با فقه دارد یا باید داشته باشد؟

با آموزشهای دینی چه نسبتی دارد یا شایسته است داشته باشد؟ با تبلیغ دینی چه نسبتی دارد یا شایسته است داشته باشد؟ آیا مشتمل بر مطالعاتی تجربی (empirical studies) و یا پدیدارشناختی (phenomenological) نیز هست؟ آسیب شناسی مناسک دینی به ویژه مناسکِ جمعی بسیار بزرگ همچون حج و اربعین هم بخشی از الهیّات عملیِ امامیّه هست یا باید باشد؟

آیا الهیّات عملیِ امامیّه به بررسیِ ابعادِ مختلفِ حیات فردی و جمعیِ انسان معاصر غیر مسلمان/ غیر شیعه و حتی نامؤمن نیز میپردازد یا لازم است بپردازد و برای زندگیِ نیکوتر و پربارتر آنها نیز پیشنهاداتی داشته باشد؟ این گفتار کوتاه، فتح بابِ طرح این دست پرسشها و مرور بس گذرایِ تأملاتی دربارۀ آنها است.