بررسی نقش علما در برخورد با مساله بابیت و بهائیت

چکیده فارسی:
در پیدایش فرقه ضاله بهائیت، علل گوناگونی دخیل بود. در این راستا می توان به بسترهای دینی همچون درک نادرست از آموزه مهدویت و انتظار منجی، ظهور فرقه شیخیه، و بسترهای فرهنگی و اجتماعی نظیر فقر، جهل، بی سوادی و خرافه پرستی اشاره کرد.

از میان دلایل سیاسی نیز می توان از سویی به ضعف حکومت و تسلط همه جانبه اجانب بر دربار و منابع ملی، و از سوی دیگر به حمایت بیگانگان از هر حرکت ساختار شکن در راستای تضعیف اقتدار حکومت و علما اشاره کرد. اشتباه برخی از مورخان و دعاوی کذب برخی از پیروان فرقه ضاله بهائیت موجب شده است برخی گمان کنند علمایی همچون شیخ اعظم انصاری، در برخورد با سران بابیت و بهائیت برخورد قاطع و درخوری نداشته اند. در این نوشتار، به دنبال بررسی ادعاهای مطرح شده و سپس نقد و بررسی آنها با توجه به قرائن و شواهد موجود هستیم.

چکیده عربی:
هناک العدید من الأسباب التی أدت إلی ظهور الفرقه البهائیه الضاله، بما فی ذلک الفهم الخاطئ لما یتعلق بالفکر المهدوی وانتظار المنقذ وظهور الفرقه الشیخیه، وکذلک وجود بعض الخلفیات الثقافیه والاجتماعیه کالفقر والجهل والأمیه والاعتقاد بالأساطیر.

ومن الأسباب السیاسیه التی أدت إلی ذلک ضعف الحکومه وسیطره الأجانب علی البلاط والمصادر الوطنیه سیطره تامه ودعمهم لکل نشاط یتعارض مع المبادئ بغیه إضعاف الحکومه والعلماء. والخطأ الذی وقع فیه بعض المؤرخین والمزاعم الواهیه لبعض أتباع الفرقه البهائیه الضاله، کلها أمور قد أدت إلی الاعتقاد بأن بعض العلماء کالشیخ الأنصاری الأعظم لم یصدر منهم أی تعامل حازم مع أرباب البابویه والبهائیه یناسب شأنهم. قام الباحثان فی هذه المقاله بدراسه ونقد المزاعم التی طرحت فی هذا الصدد استنادا إلی القرائن والشواهد الموجوده.
 
کلید واژه: کلیدواژه فارسی: علما، بابیت، بهائیت، قاجاریه، شیخ انصاری (کلیدواژه عربی: العلماء، البابویه، البهائیه، القاجاریه، الشیخ الأنصاری)