اختلال در فرآیند صلح میان دولت ترکیه و کردهای این کشور تحلیلی ازالجزیره

ادیـان نیوز : چرا که به دلیل عوامل اضطراری و تغییرات روزانه ناشی از تحولات کنونی منطقه
خاور میانه و به ویژه بحران سوریه، تاخیر در حل و فصل مسئله کردها باعث
افزایش پیچیدگی و گرفتاری شده و این در حالی است که موانع و چالش های پیش
روی فرآیند صلح، دولت ترکیه و حزب کارگران کردستان را نسبت به یکدیگر بی
اعتماد ساخته و هر دو طرف را نیز وادار کرده که به دنبال ساز و کارهای
جدیدی برای پشتیبانی، گسترش و تضمین این فرآیند باشند، چرا که برقراری صلح
میان آنها دیگر تنها برای توقف خشونت و خونریزی ضروری نبوده، بلکه برای
انتقال به ترکیه نوین مورد نظر همگان نیز یک ضرورت به شمار می آید و این
مسئله لزوم دستیابی به راه حلی بر اساس تقسیم اختیارات در مناطق کردنشین را
ایجاب می کند.”

“خورشید دلی”،
تحلیلگر سیاسی کرد سوریه در مقاله ای تحلیلی که تحت عنوان “اختلال در
فرآیند صلح میان دولت ترکیه و کردهای این کشور” روی پایگاه اینترنتی شبکه
خبری “الجزیره” قرار گرفته، با اشاره به مشکلات و چالش های پیش روی فرآیند
صلح میان دولت ترکیه و حزب کارگران کردستان این کشور (PKK) و تاثیرپذیری آن
از تحولات کنونی منطقه به ویژه اوضاع نابسامان سوریه که باعث شده این
فرآیند به نقطه عطف خطرناکی برسد و به شدت نیازمند یک نقشه سیاسی باشد،
تاکید کرده که هر چند دولتمردان ترکیه و رهبران “پ ک ک” نسبت به یکدیگر بی
اعتماد هستند اما هر دو طرف به دنبال ساز و کارهای جدیدی برای پشتیبانی،
گسترش و تضمین فرآیند صلح می باشند، چرا که برقراری صلح میان آنها دیگر
تنها برای توقف خشونت و خونریزی ضروری نبوده، بلکه برای انتقال به ترکیه
نوین نیز یک ضرورت به شمار می آید، جایی که در مقاله خود آورده است:

«به
نظر می رسد که فرآیند صلح میان دولت ترکیه و حزب کارگران کردستان (PKK) به
شدت نیازمند یک نقشه سیاسی است تا آن را از چالش های پیش رو نجات دهد، چرا
که به دلیل عوامل اضطراری و تغییرات روزانه ناشی از تحولات کنونی در منطقه
خاور میانه و به ویژه بحران سوریه، تاخیر در حل و فصل مسئله کردها باعث
افزایش پیچیدگی و گرفتاری می شود.

در واقع، چیزی نمانده بود که
تظاهرات کردهای ترکیه در اعتراض به تحولات شهر “عین العرب” (کوبانی) پایان
فرآیند صلح میان دولت “آنکارا” و حزب کارگران کردستان را رقم بزند و تنها
درخواست “عبدالله اوجالان” از کردها برای حفظ آرامش بود که مانع از این کار
شد، این مسئله نیز به نوبه خود باعث شد که دولت ترکیه به اهمیت رهبر دربند
“پ ک ک” برای تضمین ثبات این کشور پی ببرد و در نتیجه، “هاکان فیدان”،
رئیس سازمان اطلاعات ترکیه بار دیگر با “عبدالله اوجالان” دیدار کرده و
مسئله ایجاد فرمولی برای نجات فرآیند صلح را با وی مورد بررسی قرار داد،
چرا که دو طرف به این باور رسیده اند که هر گزینه ای به جز صلح، دور دیگری
از خشونت و ویرانی را به دنبال خواهد داشت.

“نگرانی ها و چالش ها”

این
اعتقاد در میان کردها وجود دارد که جنگ ائتلاف بین المللی بر علیه گروه 
تروریستی داعش باعث شده مسئله کردها در معرض تعامل های منطقه ای و بین
المللی قرار بگیرد و این مسئله نیز به نوبه خود افزایش نقش کردها و اهمیت
آنها در منطقه ای و بین المللی در خاور میانه را در پی داشته است.

بر
همین اساس حزب کارگران کردستان از هر سو به دولت ترکیه فشار می آورد تا
برای به پیش بردن فرآیند صلح، گام های عملی بردارد و در همین راستا نیز کار
به جایی رسید که این حزب تهدید کرد در صورت برنداشتن چنین گام هایی طی یک
مدت زمان مشخص، به فرآیند صلح پایان خواهد داد.

این در حالی است که
دولت ترکیه با محاسبات ویژه خود نمی خواهد به گونه ای رفتار کند که گویی
تحت فشار بوده و یا اینکه مسئله کردها را همچون یک معامله خارجی مورد بررسی
قرار دهد، بلکه می خواهد فرآیند صلح را به داخل ترکیه محدود کند که در آن
برخی پیچیدگی های قانونی، سیاسی و فرهنگی مرتبط با ساختار سیاسی کشور وجود
دارد، ساختاری که در اصل از همان زمان تاسیس جمهوری ترکیه بر پایه انکار
هویت ملی کردها بنیان نهاده شد.

در واقع، این موضع دولت ترکیه باعث
افزایش این باور نزد کردها شده که دولتمردان “آنکارا” جدی نبوده و به عمد
در حال به تاخیر انداختن راه حل مسئله کردها تا زمان برگزاری انتخابات
پارلمانی در تابستان سال آینده میلادی هستند تا از بهره گرفتن حزب کارگران
کردستان از طریق شاخه سیاسی خود یعنی حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) از فرآیند
صلح به عنوان یک دستاورد جهت گسترش مشارکت خود در صحنه سیاسی ترکیه
جلوگیری کنند.

در سوی مقابل نیز، دولت ترکیه بر این باور است که حزب
کارگران کردستان در فرآیند سیاسی جدی نبوده و می خواهد از ائتلاف های
منطقه ای خود و تحولات چشمگیر منطقه جهت افزایش خواسته هایش استفاده کند و
در نهایت نوعی جدایی را بار دیگر مطرح کند.

این بدان معنی است که
دولت ترکیه و حزب کارگران کردستان به یکدیگر اعتماد ندارند و شاید همین
مسئله باشد که دولت “آنکارا” را وادار کرد طرف مقابل را نسبت به لغو فرآیند
صلح تهدید کند و باعث شد که گروه بین المللی بحران (ICG) در گزارش سه هفته
پیش خود ضمن درخواست از هر دو طرف برای متوقف ساختن تنش زایی، تاکید کند
که: فرآیند صلح میان ترکیه و کردها در حال گذر از یک نقطه عطف واقعی می
باشد، یا فرو ریخته و سال ها تلاش و فعالیت بر باد خواهد رفت و یا اینکه دو
طرف هر چه زودتر برای نزدیک شدن تلاش خواهند کرد.

شاید آنچه ذکر شد
نشان دهنده اهمیت دستیابی دولت ترکیه و حزب کارگران کردستان به یک نقشه
سیاسی برای حل و فصل مسئله کردها به صورت تعهدات متقابل باشد که بر اساس
آن، گام های عملی جهت ایجاد اعتماد، تحکیم فرآیند صلح و برقراری ثبات با
هدف دستیابی به راه حل مطلوب برداشته شوند.

“شرایط تازه برای گفت و گو”

در
واقع، پیچیدگی ها و چالش های پیش روی فرآیند صلح میان دولت ترکیه و کردهای
این کشور هر دو طرف را وادار کرده که به دنبال ساز و کارهای جدیدی برای
پشتیبانی از این فرآیند و گسترش آن باشند و برای ایجاد تضمین های لازم تلاش
کنند.

در همین راستا، “عبدالله اوجالان” رسما از دولت ترکیه خواسته
برخی رهبران حزب کارگران کردستان در کوهستان مرزی “قندیل” را در گفت و
گوها شرکت دهد و “جمیل بایک”، عضو شورای رهبری “پ ک ک” نیز مشارکت آمریکا
در این گفت و گوها به عنوان ناظر را خواستار شده به گونه ای که سناریویی
شبیه مذاکرات میان سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) و اسرائیل در یک رویداد و
شرایط متفاوت تکرار شود.

در برابر خواسته های مذکور کردها نیز، دولت
ترکیه این مسئله را مطرح کرده که نباید حزب کارگران کردستان تنها مذاکره
کننده در مذاکرات صلح باشد، جایی که “احمد داوود اوغلو”، نخست وزیر این
کشور اعلام کرد که دولت تحت رهبری وی گفت و گو را تنها به یک طرف یعنی “پ ک
ک” محدود نخواهد کرد.

در موازات مطرح شدن این شرایط و خواسته های
جدید برای گفت و گوی میان دولت ترکیه و حزب کارگران کردستان، هر دو طرف
تمایل دارند مباحث نقشه راه حل مسئله کردها را بر اساس منافع خود مشخص کنند
و بر همین اساس نیز، “هاکان فیدان” طی بازدید از زندان “امرالی” به اطلاع
“عبدالله اوجالان” رساند که پس از تحولات اخیر ترکیه به دنبال حوادث
“کوبانی”، پیش نویس نقشه راه مطرح شده از سوی وی در گذشته دیگر از اعتبار
ساقط شده است.

این در حالی است که رهبر دربند حزب کارگران کردستان
بر این باور بوده که تحولات اخیر “کوبانی” باعث افزایش نقش کردها در منطقه
شده و در نتیجه موضع وی در مذاکرات تقویت و موضع دولت ترکیه تضعیف شده است.

در
همین راستا نیز، به دنبال اعزام نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان عراق به شهر
“کوبانی”، نقش دولت اقلیم در میان کردها افزایش یافته و این مسئله در مورد
نقش کردهای سوریه نیز صدق می کند، چرا که آنها به هم پیمان ائتلاف بین
المللی در جنگ بر علیه گروه “داعش” تبدیل شده و کار به جایی رسیده که
آمریکا برای نخستین بار تسلیحات در اختیار کردهای سوریه قرار داده و بر
خلاف اصرار دولت ترکیه، از تروریست خواندن حزب اتحادیه دمکراتیک (PYD) که
شاخه سوری حزب کارگران کردستان به شمار می آید، خودداری می کند.

در
واقع، مطرح شدن شرایط جدید برای گفت و گوی میان دولت ترکیه و کردهای این
کشور نشان دهنده آن است که فرآیند صلح به یک نقطه عطف خطرناک رسیده، دو طرف
مذاکره کننده به یکدیگر اعتماد ندارند و اینکه ساز و کارهای در پیش گرفته
شده تاکنون، برای دستیابی به یک فرمول عملی که قطار فرآیند صلح را روی ریل
حل و فصل قرار دهد، تاثیر چندانی نداشته اند.

تمامی مسائل مذکور از
یک طرف باعث افزایش چالش های پیش روی دو طرف مذاکره کننده شده و از طرف
دیگر نیز ضرورت دستیابی به تدوین یک الگوی حل و فصل بر اساس تقسیم اختیارات
در مناطق کردنشین ترکیه میان دولت مرکزی و دولت های محلی را ایجاب می کند و
در همین راستا نیز حزب کارگران کردستان در تلاش است تا خود را به عنوان
نماینده قانونی و رسمی دولت های محلی در این مناطق معرفی کند.

این
در حالی است که احتمال دارد همین مسئله بزرگ ترین چالش پیش روی دولت ترکیه
باشد که تاکنون حزب کارگران کردستان را به رسمیت نمی شناسد و آن را یک
سازمان تروریستی قلمداد می کند، حال پرسشی که مطرح می شود این است که چگونه
“آنکارا” می خواهد به همراه “پ ک ک” وارد یک فرآیند صلح شود در حالی که
همزمان بر تروریست خواندن این حزب تاکید می کند؟

“جایگزینی برای صلح وجود ندارد”

با
این حال، چالش ها و موانع مذکور از اهمیت و ضرورت صلح برای دولت ترکیه و
حزب کارگران کردستان نمی کاهد و آنهایی که اظهارات “رجب طیب اردوغان”، نخست
وزیر این کشور و “عبدالله اوجالان” در این باره را دنبال می کنند، خواهند
دید که این اظهارات همانند پیام های متقابلی هستند که بر پایبندی به فرآیند
صلح و ادامه راه تا دستیابی به آن تاکید می کنند.

در همین راستا،
“رجب طیب اردوغان” در هر نوبت بر پایبندی خود به صلح تاکید کرده و در سوی
مقابل نیز زبان حال “عبدالله اوجالان” می گوید که این فرآیند به دستیابی به
راه حل نزدیک شده است، این اظهارات و پیام ها نیز در اصل بازتاب دهنده گفت
و گوهای جاری زیر میز میان رهبر دربند “پ ک ک” و رئیس سازمان اطلاعات
ترکیه می باشد که با هدف دستیابی به نقشه راه حل مسئله کردها، به طور منظم
از زندان “امرالی” بازدید می کند.

در واقع، دولتمردان “آنکارا” به
خوبی می دانند که “عبدالله اوجالان” زندانی در جزیره “امرالی” طی ۱۵ سال
گذشته هم گره و هم راه حل مسئله کردها در ترکیه به شمار می آید، چرا که
همچنان در تعیین سرنوشت این مسئله و تعیین سیاست حزب کارگران کردستان حرف
اول و آخر را می زند و تنها وی می تواند هزاران جنگجوی کرد موجود در کوه ها
را جهت ادغام دوباره در زندگی عمومی بازگرداند.

همه این مسائل در
حالی است که دولتمردان ترکیه نسبت به اهمیت مسئله کردها و موقعیت جغرافیایی
آنها در منطقه بیش از پیش آگاهی یافته و به خوبی می دانند که در ترافیک
تحولات جاری و درگیری های منطقه ای، چنین مسئله ای منافع و نقش های زیادی
به دنبال دارد، چرا که کردها به بازیگر منطقه ای مهمی در تمامی تحولات
کنونی تبدیل شده اند.

در طرف مقابل نیز، “عبدالله اوجالان” و حزب
کارگران کردستان به خوبی می دانند که تنها شخص دارای توانایی دستیابی به
راه حل برای مسئله کردها در ترکیه همان “رجب طیب اردوغان” و حزب تحت رهبری
وی یعنی حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) می باشد، چرا که با وجود تمامی مسائل
نمی توان میزان گشودگی ترکیه بر روی مسئله کردها در دوران حکمرانی این حزب
و آگاهی رهبر آن نسبت به اهمیت دستیابی به راه حل سیاسی برای این مسئله را
نادیده گرفت، جایی که نزد آنها این اعتقاد راسخ وجود دارد که بدون حل و
فصل مسئله کردها از طریق مرتب سازی دوباره وضعیت داخلی ترکیه، نمی توان به
برقراری امنیت، ثبات و صلح داخلی در این کشور دست یافت.

در واقع،
“رجب طیب اردوغان” به دنبال انتقال از نظام پارلمانی به نظام ریاست جمهوری
بوده و به خوبی می داند که به دنبال تبدیل موضع “فتح الله گولن”، روحانی
برجسته مقیم آمریکا و رهبر “جنبش خدمت” از هم پیمانی قدیمی به رقیبی سرسخت،
ائتلافش با اسلام گرایان دچار شکاف شده، اپوزیسیون سکولار متجلی در حزب
جمهوری خواه خلق (CHP) به صورت همه جانبه برای سرنگونی اش تلاش کرده و حزب
حرکت ملی (MHP) افراط گرا نیز منسوخ شده، در نتیجه راه پیش روی وی برای
رسیدن به آرای نمایندگان کرد جهت تصویب طرح ها و قوانین مورد نظر در
پارلمان آینده ترکیه و همچنین انتقال به نظام ریاست جمهوری، از فرد زندانی
در جزیره “امرالی” یعنی “عبدالله اوجالان” می گذرد.

در سوی دیگر
نیز، رهبر دربند حزب کارگران کردستان نیز به خوبی می داند که تنها راه برای
تبدیل شدن به “نلسون ماندلا”ی کردها، ورود به تاریخ و بازیابی آزادی خود
همان صلح بوده و بازگشت به گزینه مبارزه نیز تنها یک نوع خودکشی سیاسی می
باشد که باعث هدر رفتن خون و زندگی افراد بیشری می شود.

بر همین
اساس نیز می توان گفت که “رجب طیب اردوغان” و “عبدالله اوجالان” آرمان های
متقابلی دارند که اعتقاد راسخ هر دو طرف به بیهودگی رویکرد نظامی نیز باعث
تحکیم این آرمان ها می شود، چرا که چنین رویکردی تنها راه را بر روی بازگشت
نهاد نظامی ترکیه به صحنه سیاسی و کنترل دوباره امور کشور می گشاید و این
مسئله نیز به نوبه خود شکستی برای صلح، ثبات و دمکراسی به شمار می آید.

بنابراین
در پایان باید گفت که صلح میان دولت ترکیه و حزب کارگران کردستان دیگر
تنها یک ضرورت برای توقف خشونت و خونریزی در این کشور نمی باشد، بلکه برای
انتقال به ترکیه نوین مورد نظر همگان نیز یک ضرورت به شمار می آید.»

منبع : شفقنا