هفت اثر قرآنی در حوزه تفسیر، شناخت و فهم قرآن کریم

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام محمدرضا زائری گفت: در طول سال به مناسبت‌ها و بهانه‌های مختلف کتاب‌های متنوعی را معرفی و ترویج می‌کنیم، اما اکنون که ماه مبارک رمضان آغاز شده و بهار قرآن است ترجیح می‌دهم درباره برخی کتاب‌های مهم و خواندنی در حوزه قرآن کریم صحبت کنیم.

اولویت مطالعه و قرائت در این ماه مهمانی نور و رحمت به‌نظر من ترجمه قرآن است و بهترین ترجمه‌ای که برای فهم بهتر آیات قرآن به مخاطب عمومی می‌شود توصیه کرد ترجمه علی ملکی است که با عنوان ترجمه تفسیری قرآن منتشر شده است. گرچه این ترجمه معمولا بیشتر به عنوان ترجمه‌ای جهت مخاطبان جوان و نوجوان معرفی شده ولی فکر می‌کنم همه مخاطبان و بزرگسالان حتى کسانی که مطالعات و دانش خوب و قابل قبولی دارند هم می‌توانند خیلی از آن استفاده کنند.

بعد از این ترجمه خواندنی و خوب هم هفت اثر قرآنی دیگر در حوزه تفسیر و شناخت و فهم قرآن کریم معرفی می‌کنم که برای مطالعه عمومی خیلی مناسب هستند. طبیعتا در تفسیر قرآن آثار ارزشمند و قابل معرفی زیاد است که چه مانند تفسیر المیزان علامه طباطبایی برای مخاطب تخصصی و جدی مناسب است و چه مانند تفسیر نمونه (آیت‌الله مکارم) یا تفسیر نور (قرائتی) یا تفسیر راهنمای مرحوم هاشمی رفسنجانی به عنوان یک کتاب مرجع قابل معرفی هستند که من اکنون قصدم معرفی تفاسیر قرآن نیست و بیشتر می‌خواهم کتاب‌هایی کم‌حجم و عمومی‌تر را برای فهم بهتر قرآن کریم برای مخاطب عمومی فارسی زبان معرفی کنم که بدین ترتیب این ده کتاب به نظرم می‌رسد:

١-کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» از رهبر انقلاب. این کتاب جامعیت و شمولی دارد که بسیار راهگشا و مهم است و در سال‌های اخیر با تفصیل و تکمیل به صورت بسیار خوبی تجدید چاپ شده و البته به نظر من همان نسخه قدیم که کم حجم‌تر و ساده‌تر بود مخاطب پسندتر است.

٢-تفسیر «پرتویی از قرآن» از مرحوم آیت الله سید محمود طالقانی که هر چند همه سوره‌های قرآن کریم را در بر نمی‌گیرد اما خیلی قابل استفاده و خواندنی است. خوشبختانه در سال‌های اخیر استاد دکتر سید محمد مهدی جعفری که خود با مرحوم طالقانی انس و ارتباط نزدیک داشتند و چاپ اولیه این اثر هم با همت ایشان بود به بازنشر این کتاب با تجدید نظر و تکمیل همت کردند. خوشبختانه اخیرا نسخه‌ای خلاصه‌تر از آن هم برای جوانان منتشر شده است.

٣-کتاب «جامعه‌سازی قرآنی» از مرحوم استاد علامه محمدرضا حکیمی که طبعا با احاطه گسترده شان به قرآن و روایات چنان که در اثر گرانسنگ الحیاه مشاهده کرده‌ایم صلاحیت لازم برای تبیین رویکرد اجتماعی قرآن کریم را داشته‌اند و کتاب کم حجم و خوشخوانی است.

۴-کتاب «سنت‌های تاریخی در قرآن کریم» از شهید سید محمد باقر صدر که هم موضوع آن و هم رویکرد متفاوت و خاص شهید صدر بر اهمیت این کتاب افزوده است. اصولا نوع نگاه شهید سید محمد باقر صدر که دانشمند نابغه و بی‌نظیر معاصر مسلمان بود در حوزه برداشت‌های قرآنی به‌نظر من خیلی اهمیت دارد.

۵-کتاب «آشنایی با قرآن» از شهید مرتضى مطهری که برای ورود ابتدایی به مطالعات قرآنی خیلی مناسب است. البته از شهید مطهری کتاب‌های دیگری در تفسیر قرآن کریم موجود است که علاقمندان می‌توانند مطالعه و استفاده کنند.

۶-کتاب «حدیث سحرگاهان» از امام موسى صدر که شامل برخی از مباحث تفسیری ایشان است و از زبان عربی ترجمه شده و با شکل و کیفیت بسیار خوبی به زبان فارسی به چاپ رسیده است. اساسا نوع برداشت‌های دینی امام موسى صدر به دلایل گوناگون از اهمیت و تازگی و جذابیت فوق العاده‌ای برخوردار است و مهمترین خصوصیت آن تطبیق دنیایی و مادی ملموس و محسوس مفاهیم قرآن است. شاید ما به سختی بتوانیم نمونه‌ای مثل ایشان پیدا کنیم که توانسته باشد معارف دینی را برای مخاطب جهانی به زبان روز بیان کند، زیرا کمتر کسی از علمای مسلمان فرصت حضور در عرصه‌های بین‌المللی و ارتباط با مخاطب گسترده جهانی را مثل ایشان یافته است. از طرف دیگر ذوق سلیم و فهم عمیق ایشان از هدف رسالت و غایت دین نتیجه‌ای بسیار متفاوت و خاص به همراه داشته است.

٧- کتاب «حق و باطل از دیدگاه قرآن» از شهید آیت الله دکتر بهشتی که به مهمترین و محوری‌ترین مساله دین یعنی معیار «حق» پرداخته است. شهید بهشتی هم مثل امام موسى صدر از حلقه شاگردان مرحوم علامه طباطبایی و فارغ التحصیل مکتب تربیتی آن بزرگوار بودند و فهم قرآنی و دینی ایشان بسیار ممتاز و قابل توجه است.

٨-کتاب «رشد» از مرحوم آیت الله شیخ علی صفایی حائری معروف به عین، صاد که با عنوان فرعی «دیداری تازه با سوره عصر» منتشر شده است. مرحوم صفایی حائری از نفایس حوزه علمیه و دارای بینش عمیق دینی و دستگاه منظم و منسجم معرفتی بود که آثار متنوع او چه به صورت صوتی و تصویری و چه آنچه به شکل کتاب در دسترس عموم قرار گرفته همه قابل استفاده است و شاگردان فراوانی در مکتب او تربیت شده‌اند که همه در عرصه‌های گوناگون فرهنگی و اجتماعی مصدر خیر هستند.

٩-کتاب «قرآن شناخت» از استاد بهاء الدین خرمشاهی که با عنوان فرعی «مباحثی در فرهنگ و فرهنگ آفرینی قرآن» منتشر شده است. ویژگی این کتاب علاوه بر تنوع و جذابیت عناوینش این است که احاطه عمومی برای شناخت کلی قرآن و علوم قرآنی برای مخاطب به وجود می‌آورد و بسیار خوشخوان و شیرین است و اصلا خسته کننده و ملال آور نیست.

١٠-کتاب «آشنایی با سوره‌ها» از حجت الاسلام والمسلمین جواد محدثی که هرچند کتابی ساده و کم‌حجم است اما به خوبی مخاطب را با سوره‌های مختلف قرآن کریم و خصوصیات هر کدام آشنا می‌سازد.