اندیشه «تربیت توحیدی آحاد جامعه» نقطه مرکزی عرفان اجتماعی امام خمینی (ره) است

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، دومین نشست «نقش اندیشه‌های عرفانی امام خمینی (ره) در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران» ۱۱ خردادماه ۱۴۰۱ همزمان با ایام ارتحال حضرت امام خمینی (ره) معمار کبیر انقلاب اسلامی ایران، در دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد. در این نشست ابتدا حجت الاسلام و المسلمین دکتر فرهودی «رئیس دانشکده عرفان»، با توجه به تألیفات و تقریرات و شخصیت عرفانی امام خمینی(ره) و نقش بی بدیل ایشان در رهبری انقلاب اسلامی، بیان کردند: ضرورت پرداختن به آراء و اندیشه های امام خمینی در این زمان بیش از پیش احساس می شود. چرا که با قائل بودن دخالت حوزه و روحانیت در امر سیاست و مقدرات کشور، ما نیازمند فهم اندیشه امام بزرگوار هستیم.

حجت‌الاسلام فرهودی با اشاره به تبار خانوادگی حضرت امام خمینی(ره) تاکید کرد: امام راحل یک استعداد نابی در حوزه گرایشات سیاسی داشتند. شکل گیری اندیشه های امام خمینی در جوار اساتید بزرگوار ایشان و تحصیل و شور و علاقه وافری که داشتند، مراحل مختلفی را طی کرده است.

«آزادی جامعه» و «تبلیغ دین راستین» دو هدف اصلی امام رضوان‌الله بود

«رئیس دانشکده عرفان» با تبیین هدف و چشم انداز سیاسی امام خمینی(ره) در پرتو منش عرفانی ایشان، مطرح کرد: «آزادی رعیت و جامعه از یوغ استعمار» و «تبلیغ صحیح دین اسلام برای جامعه» و به طور کلی اهتمام به امور جمیع مسلمین از اهداف اصلی و راستین امام رضوان الله به شمار می آید. در واقع حرکت امام ناظر بر سیره عملی ایشان و با تاکید بر سامان دهی وضعیت جامعه است.

وی ادامه داد: وجه غالب وجود امام خمینی، سلوک و بندگی ایشان و به تبع آن، شأن هدایتگری امام از منظر عشق به مخلوق و بندگی خالق است. امام خمینی در کسب معرفت و گام زدن در عرصه سیاست برای به کمال رساندن جامعه و تلاش برای تشکیل حکومت و برپایی دولت با اتکاء به قدرت الهی و اخلاص و با تأسی جستن به قرآن و مکتب حضرت رسول اکرم(ص) و اهل بیت ایشان(ع) بر این وجه حرکت کردند و وقتی هدف معرفت الله باشد بی شک اندیشه عرفانی امام در حوزه سیاست و رهبری ایشان بیشترین نقش را می‌‌تواند ایفا کند.

امام خمینی به پشتوانه معرفت عرفانی و حق‌الیقینی از احدی نمی‌ترسیدند

در ادامه نشست دکتر رضا الهی منش «عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب» به نقش نظام عرفانی امام خمینی(ره) درارتباط با دوستان و دشمنان پرداخت و بیان کرد: اساس هستی بر اسماء الله بنا شده است و آیاتی در قرآن به این موضوع اشاره کرده اند.

وی ادامه داد: ویژگی راستین و کانونی در زندگی امام خمینی(ره) که توانسته ایشان را نسبت به باقی اشخاص متمایز نماید، وجود تفکر عرفانی و دستیابی به کمال عرفان است. مرحوم امام(ره) از احدی نمی ترسیدند. ایشان به چنین حقیقت الهی پی برده بود. این دیدگاه ناشی از آموزه‌های عرفانی که وحی آسمانی است و همچنین یافته‌های شهودی خود ایشان است. صلابت و ایستادگی امام راحل در برابر ابرقدرت های جهانی برآمده از عرفان ایشان است.

نشست حاضر با سخنرانی دکتر محمد جواد رودگر با عنوان «عرفان اجتماعی در اندیشه امام خمینی(ره)» ادامه پیدا کرد.

عرفان اجتماعی زائیده و مولود عرفان اسلامی است

حجت الاسلام و المسلمین رودگر با اشاره بر جایگاه عرفان اجتماعی در نظام فکری و دیگر ساحات ایشان، مطرح کرد: در تمام گفتارها و نگرش های امام خمینی نمی توان به طور مشخص به استخدام واژگانی عرفان اجتماعی دست یافت. چرا که اهمیت این موضوع آن هنگام بروز می نماید که در زیست و مناسبات و کلام و کردار روزمره امام بزرگوار قابل ردیابی است. درواقع، عرفان اسلامی در درون و ذات وجودی خویش دارای عرفان اجتماعی است. عرفان اجتماعی مولود طبیبعی عرفان اسلامی محسوب می شود.

مولف کتاب «فیلسوف فطرت» با تشریح مسئله ورود عارفان به حوزه عمومی تصریح کرد: خدمات اجتماعی حداکثری عارف در میدان اجتماع و حضور در جامعه برای ساخت انسان کامل مطلق معنی پیدا می کند و عرفان اجتماعی حضرت امام خمینی(ره) در مرتبه وجودی خویش اینگونه صورت بندی می شود.

ارتقاء جامعه به نگرش توحیدی و عمومی‌سازی عرفان

وی ادامه داد: برخی از اهالی سیر و سلوک در سفر دوم باقی می مانند و ظرفیت عبور از چنین سرمنزل مقصودی  را ندارند. درمورد امام بزرگوار ما در می یابیم که حضرت امام نسبت عبد به رب را در مقام سیر و سلوک و عبودیت تا مرحلۀ فنا تبیین می کند و در حقیقت، راه وصول به مقام ولایت ـ که «فناء فی الله و بقاء بالله» است را طی می‌کند. لذا در خصوص موضوع عرفان اجتماعی، عالم سازی و عاقل سازی جامعه یکی از مکانیزم های ایشان محسوب می شود. گزاره ای که می فرماید: «خرمشهر را خدا آزاد کرد» ذیل نگرش توحیدبینشی امام بزرگوار عظیم الشان محسوب می شود.

«تربیت توحیدی آحاد جامعه» دغدغه اصلی امام خمینی(ره) بود

امام در بحث مارکسیسم و کمونیزم و نامه به گورباچوف نشان داد که به لحاظ غایت شناختی تمایل شدیدی در تربیت توحیدی آحاد جامعه داشته است. عرفان عملی امام خمینی در تمام کنش و واکنش های اجتماعی و فردی ایشان نشانگر این هدف می باشد که جامعه به غایت خداخویی دست یابد. ظهور جامعه خداجو از نقاط کانونی عرفان اجتماعی امام خمینی محسوب می شود.

امام خمینی مبعوث بود و حس بعثت درون آن متجلی بود

در ادامه نشست آیت‌الله حسن رمضانی از شاگردان علامه حسن‌زاده آملی و از اساتید عرفان و حکمت حوزه علمیه قم با تبیین ظرفیت عرفان در تحولات اجتماعی بیان کرد: عرفان هیچگاه به معنای سر در گریبان فروبردند و عزلت گزینی و دوری از اجتماع نبوده و نیست. عارف حقیقی هیچگاه با جامعه قهر نمی کند بلکه همواره احساس وظیفه می کند تا در کنار مردم بوده و دستگیر آنان باشد.

آیت الله رمضانی ادامه داد: ظرفیت عرفان اسلامی اقتضاء می کند که عارف ایجاد تحول نماید. این ویژگی بارز عرفان است. همانا امام خمینی(ره) تعلق خاطری برای خویش قائل نبود و خود را فانی در حق می‌دانست جز به انجام وظیفه، فکر نمی‌کرد و احدی نمی‌توانست ایشان را از انجام وظیفه باز بدارد. شخصیت امام با تمرکز بر فقه اکبر پرورش یافت. اییشان فقیه صرف نبود. به بیانی دیگر حضرت امام خمینی عارفی بود که بر فقه هم تسلط داشت. عارفی بود که بر تمامی علوم مسلط بود و فصل نهایی امام راحل «عرفان» بود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: امام خمینی بر اساس شعور و درک عرفانی به این ویژگی و شخصیت بارز دست یافته بود که به اذعان بسیاری، تمامی چهار سفر را طی کرده بود. امام خمینی(ره) احساس بعثت داشت و مبعوث بود و بر همین اساس گام در این مسیر گذاشت.

گزارش‌ و خبرنگار : محمد پناه زاده