کربلا؛ راهی که هنوز هم “سبک زندگی اسلامی” در آن نمود عینی می یابد

به گزارش ادیان نیوز، مبحث سبک زندگی در کشور ما نیز به ویژه با
تاکیدات رهبر انقلاب، در سال های اخیر مورد توجه خاص قرار گرفته است. سبک
زندگی معنایی است که از به هم تنیدگی و پیوند و نظام وارگی و شبکه ای
بودن عوامل متعددی که در شیوه های زندگی یا اقلیم های زیستن انسان تأثیر
می گذارند، به وجود آمده است. تقریباً در اکثر تعریفهای سبک زندگی می توان
دو مفهوم را یافت که در تعریف سبک زندگی در نظر گرفته شده است؛ و در واقع
هر دو مفهوم هم، به واژه «سبک» باز می گردد: اول، مفهوم وحدت وجامعیت و
دوم، مفهوم تمایز و تفارق. به این معنی که سبک زندگی حاکی از مجموعه عوامل
و عناصری است که کم و بیش به طور نظام مند با هم ارتباط داشته و یک شاکله
کلی فرهنگی و اجتماعی را پدید می آورند. همین پیوستگی، اتحاد و نظام مندی
این کُل را ازکُل های دیگر متمایز می کند.*

در جهان امروز که به واسطه توسعه صنعت
گردشگری مباحث فرهنگ جهانی و فرهنگ محلی مورد توجه خاص افراد و رسانه ها
قرار گرفته است، سبک زندگی گفتمانی جدی را در عرصه فرهنگی و رسانه ای پدید
آورده است. این گفتمان گرچه گاه تا سطح سرگرمی تنزل می یابد اما اهمیت آن
به اندازه ایست که با تاثیر مستقیمی که بر فرهنگ عامه دارد می تواند
گفتمان سیاسی ملت ها را در جهان آینده تحت تاثیر خود قرار دهد.

گرچه می توان به تعداد جوامع مختلف فرهنگی
در جهان سبک زندگی برشمرد، اما در این حوزه آنچه برای ما اهمیت دارد
تقابل و تمایزی است که مابین سبک زندگی غربی و سبک زندگی اسلامی وجود
دارد. سبک زندگی اسلامی با واژگانی همچون  سبک زندگی شیعی، ارزشی،
ایدئولوژیک، جهادی، انقلابی، دینی تعریف می گردد و تعابیر معادل سبک زندگی
غرب، سبک زندگی اروپایی، مسیحی، آمریکایی و وسترنیزه می باشد. آنچه در
تعریف های سبک زندگی، جلوه گر می شود آن است که این تعریف قرابت بسیاری با
مفهوم هویت پیدا می کند اما با این تفاوت که علاوه برهویت، مناسبات و
رفتارهای عینی و واقعی زندگی را نیز شامل می شود.

در حوزه سبک زندگی دنیای غرب به واسطه
ابزارها و صنایع پرزرق و برقی که در مباحثی همچون مد، غذا، عشق و سرگرمی
دارد تا حد زیادی عرصه ی رسانه ای را به نفع خود مصادره کرده است. البته
مباحث مرتبط با سلامت، سفر و تکنولوژی در این حوزه در سبک زندگی غربی بسیار
جذاب و مفید است.

اما سبک زندگی اسلامی عناصری دارد که چنان
قدرت پرزرق و برقی را اغلب در پشتوانه خود ندارد. عناصر سبک زندگی اسلامی
به همان اندازه که وابسته به آموزه های دین مبین اسلام است، عناصری
معنوی، خاموش، نادیدنی و به عبارتی ناملموس هستند. اما سبک زندگی اسلامی
اغلب در گردهمایی های امت اسلام تجلی می یابد. این مساله در طول تاریخ
همواره وجود داشته است و شاید تاکیدی که اسلام بر سنت های اجتماعی خود
دارد همچون نماز جمعه، آیین حج و … نیز در این مساله قابل واکاوی باشد.

پیاده روی اربعین نیز یکی از همین مصادیق
است. با این تفاوت که حتی همان دستور وجوب و استحباب دینی را نیز ندارد.
اگر حج با شرایطی واجب می شود، سنت پیاده روی اربعین هیچ وجوب و حتی تاکیدی
ندارد. پیاده روی اربعین کار دل است. در این راه پای دل به راه می افتد و
آن تنها با یک هدف؛ با هدف تعقیب “سبک زندگی اهل بیت (ع)”!

اما این راه تنها یک هدف مذهبی و حقیقی
“زیارت” که بخشی مهم و برجسته از سبک زندگی اسلامی است را تعقیب نمی کند.
سنت پیاده روی اربعین برنامه های متفاوتی را در دل خود جای داده که هر یک
نمودی از سبک زندگی اسلامی است. این برنامه ها هر یک نمودی از انسان دوستی،
برادری، کمک به هم نوع و سنت وقف است. این دسته از سنن اسلامی به واسطه
معنوی و ناملموس بودن امکان بروز و نمود بیرونی ندارند به ویژه آنکه اینها
سنت هایی هستند که توصیه بر پنهانی بودن آنها شده است. بنابراین چنین سنت
هایی هنگامی امکان بروز می یابند که در یک جمع و کلیت قرار گیرند.

نذورات و وقوفی که در مسیر کربلا برای
زائران اربعین امام حسین (ع) صورت می گیرند از آنجا که حرکاتی کاملا خودجوش
و مردمی هستند، لاجرم در سیاهه “سبک زندگی” قرار می گیرند. بنابراین لازم
است که تمامی جنبه ها و وجوهی که در راهپیمایی اربعین حضور دارند مورد
مطالعه و بررسی علمی و رسانه ای قرار گیرند چرا که در معرفی جنبه های معنوی
و ناملموس سبک زندگی اسلامی نیازمند بسترهایی برای ظهور و بروز ارزش های
اسلامی هستیم که پیاده روی اربعین، سنن عاشورایی، مناسک حج و دیگر
گردهمایی های نمادین و مردمی بهترین فرصت برای بازخوانی، شناسایی و معرفی
این سنت ها هستند.

منبع : شفقنا