چرا دعوت به صبر و مقاومت توأمان؟

امام خمینی (ره) در ۵ آبان ۱۳۵۸، در فرمانی تاریخی، دستور تشکیل بسیج را صادر نمود و اعلام داشت که بسیج امری جدید نیست و حتی در صدر اسلام نیز وجود داشته است و فلسفه‌ی تشکیل آن را تجمیع تمام قدرت کشور برای نجات کشور و مقابله با دشمنان اسلام اعلام داشت.[۱]

در واقع بعد از تسخیر لانه‌ی جاسوسی و هم‌زمان با اوج گرفتن توطئه‌های دشمنان و در رأس آن آمریکا، امام خمینی (ره) برای بی‌تأثیر کردن این توطئه‌ها دست به بسیج مردم و اتحاد ملی زد، زیرا می­دانست در صورتی که همه‌ی قوای یک ملت در راستای رسیدن به هدفی متحد گردد، هیچ‌چیز توان و یارای مقابله با آن را ندارد. تاریخ سی‌ساله‌ی این انقلاب به‌خوبی نشان‌دهنده‌ی تحقق این اتحاد و همبستگی و به تبع آن، خنثی نمودن انواع مختلف توطئه‌های دشمنان است.

در عصر حاضر، جهاد و مبارزه از عرصه‌ی سخت و نظامی به عرصه نرم تغییر یافته و فرهنگ، هدف اصلی تهاجمات غرب قرار گرفته است، ضرورت اشاعه‌ی فرهنگ اسلامی که اخلاق و معنویت بنیان آن محسوب می­شود، از ضروریات اصلی به‌شمار می‌رود.

ضرورت گسترش اخلاق در بسیج و در میان بسیجیان را می‌توان از ابعاد و وجوه مختلف بررسی کرد که به‌طور کلی در سه محور قابل بررسی است:

رهبر معظم انقلاب در تعریف بسیج، بر خصوصیات اخلاقی بسیجیان تأکید می نماید و می فرماید: «بسیج، عبارت است از مجموعه‌ای که در آن، پاک‌ترین انسان‌ها، فداکارترین و آماده ‌به ‌کارترین جوانان کشور، در راه اهداف عالی این ملت و برای به کمال رساندن و به خوشبختی نائل کردنِ این کشور، جمع شده‌اند.»[۲]

همان‌گونه که می‌بینیم، هدف اصلی بسیج به کمال رساندن جامعه و تحقق خوشبختی افراد جامعه بیان شده است. زمانی که بسیج مأموریت هدایت جامعه به‌سوی کمال را برعهده دارد، ابتدا باید بسیجیان به خودسازی اخلاقی و معنوی بپردازند، زیرا در صورتی که نیروهای بسیج، خودسازی اخلاقی و معنوی نداشته باشند، نمی­توانند این مهم را در جامعه محقق نمایند. باید روحیه و فرهنگ اخلاقی و معنوی در بسیج و میان بسیجیان وجود داشته باشد تا سرایت آن به جامعه رخ بدهد. در صورتی که بسیج خود نمونه‌ی اخلاق نباشد، تسری آن به جامعه نیز غیرممکن خواهد بود.

در همین راستا، رهبر معظم انقلاب بسیجیان را به خودسازی فراخوانده است: «جوانی که در نیروی مقاومت بسیج به‌عنوان یک نیروی بسیجی، خود را خدمتگزار اهداف انقلاب و آرمان‌های اسلامی می‌داند، باید چنان خود را بسازد که مثل شمعی پروانه‌ها را به دور خود جمع کند و سازندگی علمی، اخلاقی، معنوی، فکری و سیاسی داشته باشد.»[۳]

بسیج به‌عنوان نهادی اسلامی و با هدف گسترش اسلام به‌عنوان الگو در جامعه مطرح می‌‌‌گردد و بسیجیان به‌عنوان الگوی اسلامی و اخلاقی برای نسل جوان در جامعه نمایان می‌‌‌شوند. در حقیقت آن‌ها در جامعه نماد و سخن‌گوی تفکر اخلاقی-اسلامی‌اند. لذا این نقش الگو بودن، این ضرورت را ایجاب می‌‌‌کند که در مرحله‌ی اول، خود بسیجیان به زینت اخلاق اسلامی مزین گردند تا این اخلاق در جامعه نیز گسترش یابد.

این نقش الگو و نمونه بودن بسیجیان در کلام رهبر معظم انقلاب نیز بسیار دیده می‌‌‌شود: «شما بسیجی‌ها باید به‌گونه‌ای رفتار کنید که احترام و محبت مردم جلب شود. شما باید نمونه‌ی اخلاق و تواضع و مهربانی و رعایت مقررات باشید. آن کسی بسیجی‌تر است که مقررات را بیشتر رعایت می‌کند، به خاطر آنکه این فرد بیشتر از همه برای نظام دل می‌سوزاند و مقررات، لوازم قطعی اداره‌ی درست نظام است.»[۴]

امروزه دشمنان در جریان هجمه‌های فراوان فرهنگی به اخلاق و معنویت و همچنین فرهنگ اصیل اسلامی، اقدام به قهرمان‌سازی و الگوسازی می‌‌‌کنند تا به‌وسیله‌ی الگوپذیری نسل آینده، فرهنگ مادی‌گرایی غرب را جایگزین فرهنگ اسلامی نمایند. در نتیجه، بسیجی وظیفه دارد تا با خودسازی اخلاقی و معنوی، به الگویی صحیح برای نسل آینده تبدیل گردد.

در شرایط خطیر امروزی و با توطئه‌های فراوانی که دشمن، چه در حوزه‌ی نظامی و چه در حوزه‌ی فرهنگی، برای کشور تدارک دیده است، ضرورت گسترش تفکر بسیجی بیشتر از هر زمان دیگر احساس می‌‌‌شود. اساس تفکر بسیجی هم چیزی جز مکارم اخلاقی نیست. لذا بسیج برای اشاعه‌ی این فرهنگ، باید خود به نهادی تبدیل گردد که نماد اخلاق اسلامی است و هر بسیجی، خود الگوی اخلاقی جامعه باشد.

مقام معظم رهبری نیز راه‌حل تمام دغدغه‌ها و مشکلات دنیای امروز بشر را در کسب مکارم اخلاقی می‌‌‌داند و بیان می‌‌‌دارد: «امروز گرفتاری‌های دنیای بشر، گرفتاری‌های ناشی از طغیان‌های سیاسی در عالم و طواغیت، به ریشه‌های اخلاقی برمی‌گردد.[۵] اگر خلقیات اسلامی (همان چیزهایی که در اسلام برای یک انسان فضیلت است، همان چیزهایی که به تعبیر روایات، جنود عقل است) رواج پیدا کند، مردم اهل صبر و استقامت باشند، اهل توکل و تواضع و حلم باشند… این جامعه به بهشت و گلستان تبدیل می‌شود.»[۶]

پس همان‌گونه که بیان شد، راه‌حل تمام مشکلات بشری، اشاعه‌ی فرهنگ اخلاق‌گراست؛ فرهنگی که از زمان تشکیل بسیج به‌عنوان رکن اصلی و اساسی آن مطرح شد و در طول عمر سی‌ساله‌ی نظام جمهوری اسلامی در بسیاری از برهه‌ها، تفکر بسیجی سبب خنثی شدن بسیاری از تهدیدات دشمن شده است. لذا امروزه تفکر بسیجی بیش از هرچیز مورد تحریف و تهدید قرار گرفته و دشمن سعی در از بین بردن این فرهنگ دارد. بنابراین توجه به اصول اساسی این فرهنگ از سوی بسیجیان، از ضروریات اصلی است.

اصول اساسی تفکر و فرهنگ بسیجی چیزی جز مکارم اخلاقی چون فداکاری، صبر، بردباری، توجه به معنویت، مجاهدت، ایثار، عدم دلبستگی به دنیا، خدمت به خلق و… نیست. همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با بسیجیان فرمودند:

«من دعوت می‌کنم بسیجیان عزیز را به اخلاق.اخلاق یعنى چه؟ یعنى حلم و بردبارى، صبر و مقاومت، صدق و صفا، شجاعت و فداکارى، طهارت و پاک‌دامنى. بسیجى‌ها براى اینکه اجزاى این بناى استوار همچنان مستحکم بماند، به این احتیاج دارند. اگر بخواهید این بناى رفیع همین‌طور مستحکم مثل دژِ پایدار و استوارى در مقابل دشمنان قرار بگیرد، باید این رعایت‌ها را بکنید؛ بردبارى نشان بدهید، صبر نشان بدهید، اخلاق نشان بدهید، طهارت نشان بدهید، الگوهاى بزرگ صدر اسلام را در نظر بیاورید.»

لذا نجات جامعه‌‌ی ایران از هرگونه تهدید و خطر هم جز از طریق اشاعه‌ی این فرهنگ و اخلاق ممکن نیست و این امر بیش از هر گروهی به‌عهده‌ی بسیجیان است که خود نماد و تبلور این اخلاق اسلامی هستند. گسترش تفکر و فرهنگ بسیجی در شرایط امروزه که این فرهنگ مورد تحریف و حمله قرار گرفته است، جز با صبر و فداکاری محقق نخواهد شد.

همان‌طور که بیان شد، از جمله مکارم اخلاقی صبر است. صبر از اصلی‌ترین و بنیانی‌ترین اصول اخلاقی به‌شمار می‌‌‌رود که خود زمینه‌ساز بسیاری از اخلاقیات است. صبر در لغت به معنای شکیبایی و شکیبایی کردن و در اصطلاح به معنای نگاهداشت خویش از بی‌تابی، گلایه، شِکوه و شکایت است.

امام علی (ع) در کلامی صبر را این‌گونه تعریف می‌‌‌نمایند: «صبر آن است که انسان گرفتارى و مصیبتى را که به او مى‌رسد، تحمل کند و خشم خود را فرو خورد.»[۷]

دین اسلام صبر را عامل تحقق بسیاری از اهداف عالیه‌ی انسان معرفی می نماید که اهمیت این فضیلت اخلاقی در شرایط امروز و پیچیدگی‌های عصر مدرن، آشکارتر شده است.

در شرایط کنونی، به دلایل مشکلات اقتصادی و اجتماعی و همچنین به دلیل تهاجمات فرهنگی و اقتصادی غرب و برخی اصطکاک‌های سیاسی در داخل، ما شاهد مورد هجمه قرار گرفتن فرهنگ و تفکر بسیجی و اسلامی هستیم که این امر سبب می ‌گردد بسیجی و تفکر او در بسیاری از مسائل مورد انتقاد و حمله قرار بگیرد. به‌گونه‌ای که دیده می شود در مسائل مختلف گروهی با اتهامات مختلفی چون تندرو خواندن بسیجیان و عدم کارآمد بودن این اصول و همچنین نسبت دادن دروغ و بسیاری از اعمال غیراخلاقی در جامعه به بسیجیان، سعی در تحریف و حذف این تفکر دارند که البته این عمل در راستای تأمین منافع شخصی و یا گروهی خاص است.

لذا در این شرایط است که توصیه‌ی مقام معظم رهبری اهمیت خود را نشان می‌دهد. ایشان مبتنی بر همین درک از شرایط، اولین توصیه‌ی اخلاقی خود به بسیجیان را بردباری و داشتن روحیه‌ی صبر و مقاومت توأمان بیان کردند. در شرایط پیچیده‌ی حاضر، برای عمل بهنگام و به‌اندازه جهت پیشبرد آرمان‌های انقلاب، نیاز به صبر و تحمل سختی‌هاست. این راهی است که پیش‌تر انبیا و ائمه‌ی اطهار آن را پیموده‌اند.

یکی از بارزترین وجوه تمایز انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلاب‌های جهان، وجه معنوی و اخلاقی آن بود که پایداری آن نیز در گرو تحقق و ماندگاری همین فرهنگ معنویت‌گرا و اخلاق‌گراست. لذا بزرگ‌ترین رسالت بسیجیان برای پایدار نگه داشتن انقلاب اسلامی، زنده نگه داشتن فرهنگ اخلاقی و معنوی است. بنابراین لازم است که بسیج به‌عنوان موتور متحرکه‌ی انقلاب اسلامی وظیفه‌ی اشاعه‌ی اخلاق در جامعه را به‌عهده داشته باشد. لذا توجه به اخلاق و سلوک اخلاقی از اساسی‌ترین کارهای بسیجیان محسوب می‌‌‌شود. وجود این ضرورت سبب شد تا مقام معظم رهبری در توصیه‌ای خطاب به بسیجیان بیان دارند:

«پس، در محیط کار و زندگی، حتماً اخلاق و مقررات و نظم و انضباط را رعایت کنید و بدانید که وجود شما برای انقلاب، یک ذخیره‌ی تمام‌نشدنی است. تا وقتی که انقلاب و نظام جمهوری اسلامی متکی به این احساسات و ایمان‌ها و اخلاص‌هاست، هیچ دشمنی در هیچ سطحی قادر نیست به انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ضربه وارد کند.»[۸]

همین جایگاه عظیم بسیج در نظام جمهوری اسلامی ایران سبب می‌‌‌شود تا ضرورت پایبندی بسیج به اخلاقیات و معنویات و تحقق و ترویج آن‌ها در جامعه آشکار گردد و در این صورت است که پایداری نظام با همت بسیجیان محقق خواهد شد و همین نقش و جایگاه سبب شد که معمار نظام جمهوری اسلامی عنوان کنند: «خلاصه‌ی کلام، اگر بر کشورى نواى دلنشین تفکر بسیجى طنین‏انداز شد، چشم طمع دشمنان و جهان‌خواران از آن دور خواهد گردید، والّا هر لحظه باید منتظر حادثه ماند.»[۹]

[۱]. فرمان تاریخی تشکیل بسیج، ۵ آبان ۱۳۵۸.

[۲]. ۵ آذر ۱۳۷۶.

[۳]. ۲۱ آبان ۱۳۸۰.

[۴]. ۵ آذر ۱۳۷۶.

[۵]. دیدار با مقامات کشوری و لشکری به مناسبت بعثت پیامبر (ص)، ۷ آذر ۱۳۷۶.

[۶]. ره‌توشه‌ای از بیانات مقام معظم رهبری، فیض هدایت.

[۷]. غررالحکم، ج ۲، ص ۶۹.

[۸]. حدیث ولایت (۱)، ص ۱۵۶.

[۹]. صحیفه‌ی امام، ج ‏۲۱، ص ۱۹۵.

منبع: برهان