آیین زرتشتی و ممنوعیت گریستن در عزای عزیزان

در سنت زرتشتی آمده است که هم بدکاران و هم درستکاران در هنگام گذر از پل با مانعی روبرو می‌شوند و آن رودی است خروشان که از اشک‌های سوگواران درست شده است. زاری و گریه‌ هر چه بیشتر شود، رود را بیشتر به طغیان می‌آورد و عبور از پل را برای روان دشوارتر می‌کند.[۲] ریشه‌ی این تفکر در این است که بنابر باورهای زرتشتیگری، شیون و زاری، کرداری اهریمنی است، برخلاف شادی که بخشایشی ایزدی است. از همین روی گریه و اشک ریختن بر میّت روا نیست.[۳] در اوستا بارها و بارها شیون و مویه نکوهش شده است.[۴] گذشته از اینکه در متون پهلوی و پازند نیز با جدیت از این عمل بازداشته شده و آن را کرداری زشت شمرده است.[۵] موبد جهانگیر اوشیدری (رئیس اسبق انجمن موبدان تهران)، در این‌باره می‌گوید: «در آئین مزدیسنا شیون و زاری و سوگواری برای درگذشتگان روا نیست و آن را از کرده‌های اهریمنی می‌دانند».[۶]

از نظر اسلام، گریه بر اموات جایز است. اما از زیاده‌روی در آن و از خودزنی، خراش انداختن برصورت و امثال این کارها نهی شده است.[۷] اما این کارها آسیبی به روانِ میّت نمی‌زند. سوگواری و اشک ریختن برای عزیزانی که از دنیا رفته‌اند، جزء طبیعت و سرشت انسان است. مگر می‌توان مانع اشک ریختنِ مادری که فرزندش را از دست داده، شد؟ اگر اشک نریزد و سوگواری نکند، مشکلات روحی و جسمی عدیده‌ای برایش پدید می‌آید. در حقیقت گریه برای درگذشتگان و عزیزان از دست رفته، نه به دلیل اعتقاد به نابودی آنها، بلکه به خاطر فراق و جدایی است.

گریه سبب آرامش جان آدمی است. اشک ریختن سبب تخلیه‌ی بار سنگین هیجانات عصبی، و در نتیجه موجب تسکین روحی و جسمی انسان می‌شود. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «مَن خافَ عَلى نَفسِهِ مِن وَجدٍ بِمُصیبَهٍ فَلیفِض مِن دُموعِهِ فَإِنَّهُ یسکُنُ عَنهُ.[۸] هر کس از غم و اندوه مصیبتى، بر جان خویش ترسید، اشک بریزد؛ زیرا در این صورت غمش تسکین مى‌یابد». علوم تجربی و دستاورد‌های نوین علم بشری، سخن امام صادق (علیه السلام) را تأیید کرده است. سایت علمی-پژوهشی netdoctor.co.uk در مقاله‌ای تحت عنوان The health benefits of crying به تأثیر مثبت گریه (اشک ریختن) بر جسم و روان انسان پرداخت و به مورادی متعدد از فواید اشک ریختن از جمله رهایی از استرس و فشار عصبی اشاره کرد.[۹] همچنین سایت علمی psychologytoday.com در نوشتاری با عنوانِ The Health Benefits of Tears به تأیید فواید اشک ریختن و گریستن اشاره کرد.[۱۰] با این وجود، پس چرا موبدان زرتشتی، مردمان را از گریستن در غم از دست دادنِ عزیزان، نهی کرده و بازمی‌دارند؟!

پی‌نوشت:

[۱]. ژان کلنز، مقالاتی درباره زرتشت و دین زرتشتی، ترجمه احمدرضا قائم‌مقامی، تهران: نشر و پژوهش فرزان، ۱۳۸۶. ص ۱۲۰ و جان هینلز، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: نشر چشمه، ۱۳۸۵. ص ۹۷ و موبد اردشیر خورشیدیان، جهان‌بینی اشو زرتشت، تهران: انتشارات فروهر، ۱۳۸۴. ص ۵۸

[۲]. جان هینلز، همان، ص ۹۷ و بهرام فره‌وشی، جهان فرَوَری، تهران: انتشارات فروهر، ۱۳۸۸. ص ۱۱۵-۱۱۷

[۳]. ابراهیم پورداود، یسنا، تهران: انتشارات اساطیـر، ۱۳۸۷. ج ۲، ص ۱۹۷

[۴]. ابراهیم پورداود، همان، ج ۲، ص ۱۹۷-۱۹۸

[۵]. ابراهیم پورداود، همان، ج ۲، ص ۲۰۰-۲۰۱ و بهرام فره‌وشی، همان، ص ۱۱۳

[۶]. موبد جهانگیر اوشیدری، دانشنامه مزدیسنا، تهران: نشر مرکز، ۱۳۸۹. ص ۳۵۳

[۷]. امام خمینی، تحریر الوسیله، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، دفتر یکم، گفتار در احکام اموات، خاتمه‌ای مشتمل بر چند مسئله، مسئله شماره ۲

[۸]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت، ۱۳۶۸. ج ۳، ص ۲۸۰-۲۸۱، حدیث ۳۶۵۳-۳۶۵۰ و..

[۹]. netdoctor.co.uk, healthy living, wellbeing, the health benefits of crying

[۱۰]. psychologytoday.com, the health benefits tears

منبع: پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب