فتوحات مسلمانان در قفقاز
چکیده :
پس از شکست ایرانیان در نبرد نهاوند (۲۱ ﻫ. ق)، برای اینکه امکان دفاع منسجم و یکپارچه از ایرانیان گرفته شود، به فرمان عمر ایالتهای ایرانی یکی پس از دیگری، مورد حمله مسلمانان قرار گرفت. در راستای این سیاست، اعراب مسلمان پس از فتح آذربایجان به سمت قفقاز حرکت کردند و آنجا را فتح نمودند.
نخستین فتوحات اسلامی در قفقاز از زمان خلافت عمر تا پایان حکومت معاویه در چهار مرحله منقطع صورت گرفته و در عصر هریک از خلفا با روش و رویکردی خاص و مبتنی بر سیاستهای کلی خلیفه وقت پیگیری شده است. مسلمانان در این دوره توانستند بر مناطقی از قفقاز دست یابند که در گذشته زیر نظر حکومت ساسانی بود، ولی فراتر از مرزهای ساسانی، با مقاوت شدید خزرها مواجه شدند و فتوحات متوقف گردید.
در این پژوهش، نخستین فتوحات مسلمانان در منطقه قفقاز از زمان خلافت عمر تا پایان خلافت معاویه مورد بررسی قرار گرفته و به مسائلی چون نوع فتوحات، چگونگی فرماندهی و سازماندهی آن، تأثیر جغرافیای منطقه بر روند فتوحات، واکنش حکام و اهالی منطقه در برابر سپاهیان اسلام پرداخته شده است.
کلیدواژه : فتوحات؛ قفقاز؛ خلافت عمر؛ خلافت عثمان؛ خلافت امیرالمؤمنین علی(علیه اسلام)؛ خلافت معاویه