ترجمه تورات به روایت کتاب مقدس اورشلیم
ادیان نیوز: استاد آرش آبایی استاد مدعو دانشگاه ادیان و مذاهب در یادداشت کوتاهی که در سایت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) منتشر شد، ضمن معرفی پیشینه ترجمه و تفسیر عهد عتیق در ایران، نگاهی اجمالی به ترجمه اخیر پیروز سیار از این کتاب داشته است.متن یادداشت چنین است:
تورات به عنوان کتاب شریعت حضرت موسی(ع)، متنی به زبان عبری و جزئی از عهد عتیق در کتاب مقدس است که یهودیان و مسیحیان به طور مشترک به آن باور دارند و از جمله کتبی است که بیشترین شمارگان و ترجمه را در جهان نشر از آن خود کرده است. تورات بارها در طول تاریخ توسط ایرانیان به فارسی ترجمه شده که چند مورد آن‌ها به دستور حاکمان وقت مانند شاه عباس اول، شاه سلطان حسین صفوی و نادرشاه افشار در حدود هزار تا ۹۰۰ سال پیش صورت پذیرفته است.
نخستین ترجمه فارسی تورات (در قالب کتاب مقدس) در سال 1846 میلادی در بریتانیا چاپ شد و تا کنون این ترجمه مسیحی بارها و تحت ویرایش‌های گوناگون تحت‌اللفظی و تفسیری منتشر شده است. انجمن کلیمیان تهران در سال 1364 شمسی یک ترجمه از نسخه عبری تورات منتشر کرد و پس از آن ترجمه‌های دیگری نیز توسط ایرانیان یهودی در آمریکا منتشر شد. تفاوت عمده ترجمه‌های یهودی و مسیحی، ناشی از برداشت‌های متفاوت یهودی و مسیحی از معنای برخی عبارات و آیات تورات است.
اخیراً ترجمه جدیدی از تورات (بخش نخست عهد عتیق) به بازار نشر کتاب راه یافته است. چاپ اول «عهد عتیق؛ جلد اول: کتاب‌های شریعت یا تورات؛ بر اساس کتاب مقدس اورشلیم» ترجمه پیروز سیار، در ۸۰۸ صفحه با شمارگان ۲۰۰۰ نسخه توسط نشر هرمس به بهای ۸۵۰ هزار ریال روانه بازار شده است. پیروز سیار که در کارنامه خود ترجمه‌های مشابهی از عهد جدید، کتاب‌های قانونی ثانی عهد عتیق، حکمت سلیمان و حکمت بن‌سیرا (تماماً منتشر شده توسط نشر نی) را نیز دارا است. ترجمه اخیر را نیز همانند ترجمه‌های پیش‌گفته بر اساس روایت فرانسوی «کتاب مقدس اورشلیم» به انجام رسیده است. به گفته سیار در مقدمه کتاب، کتاب مقدس اورشلیم به وسیله ۳۳ نفر از مترجمان تدوین و تنظیم شده است و این مترجمان، همگی جزو برجسته‌ترین متخصصان آن بخش از کتاب مقدس که ترجمه آن را بر عهده گرفته‌اند، هستند. اولین چاپ «کتاب مقدس اورشلیم» که از دیدگاه بسیاری از صاحب‌نظران، معتبرترین و عالمانه‌ترین ترجمه کتاب مقدس به زبان فرانسه به شمار می‌رود، در سال ۱۹۵۵ میلادی انتشار یافته و آخرین متن تجدیدنظر شده آن که در سال ۱۹۹۸ منتشر شده، مبنای این ترجمه فارسی بوده است.
از نقاط قوت این اثر می‌توان به توضیحات و مقدمه‌های مفصل درباره عهد عتیق اشاره کرد که مخاطب را کاملاً از تاریخ این مجموعه متون مقدس و آثار منتشر شده درباره آن مطلع می‌سازد. علاوه بر آن، پانوشت‌های مشروح و دقیق برای آیات، تعابیر و تفاسیر متعددی از عبارات را به دست می‌دهد و از این نظر خواننده با ترجمه‌ای غنی و جامع روبه‌رو است. هم‌چنین استفاده از تصاویر برای برخی وقایع تاریخی مندرج در متن در کنار چند نقشه، به دل‌پذیری این اثر افزوده است.
در کنار ویژگی‌هایی که این اثر را برجسته ساخته است، می‌توان از نقاط ضعف آن نیز یاد کرد. ترجمه از زبان غیراصلی و بهره‌گیری از زبان واسطه، استفاده از رسم‌الخط و برخی واژگان کم و بیش غامض و ناآشنا و نیز برداشتی به ظاهر مسیحی به جای دیدگاه یهودی از متن تورات، اثری منفی بر کیفیت این کتاب نهاده است که در مجالی دیگر به تحلیل آن پرداخته خواهد شد.
منبع: دانشگاه ادیان و مذاهب