حاکمیت و مسئله جنسیت | مریم نصر اصفهانی: افلاطون نخستین فمینیست تاریخ است / مجید دهقان: ما مسئله زنان را به رسمیت نشناختیم +فیلم

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، مناظره تلویزیونی میان دکتر مریم نصر اصفهانی «عضو هیئت‌علمی گروه مطالعات زنان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی» و حجت‌الاسلام‌والمسلمین مجید دهقان «عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه زن و خانواده» با موضوع “حاکمیت و مسئله جنسیت” شنبه ۲۴ دی ۱۴۰۱ در برنامه شیوه از شبکه چهار سیما برگزار شد. در این برنامه هر دو کارشناس با مسئله آسیب‌شناسی تاریخی و تبارشناسی مسئله جنسیت و زنان در تاریخ آغاز و با ارائه راهکارهایی برنامه ادامه پیدا کرد. اما نکات و مؤلفه‌های بسیار مهمی که در این برنامه مطرح شد، ازاین‌قرار است:

ما مسئله زنان را به رسمیت نشناختیم

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مجید دهقان «عضو هیئت‌علمی پژوهشکده زن و خانواده» با تبارشناسی مسئله مواجه زنان در تاریخ ایرانی مطرح کرد: مسئله حضور زنان به‌صورت طبیعی در مواجه با نظم جدید همواره تیتر یک مسائل اجتماعی بوده است. تقابل حجاب با موضوع اجتماعی بسیار پررنگ بوده است. چرا که ما مسئله زنان را در ابعاد مختلفی درک نکرده و آن را به رسمیت نشناختیم. اما راهکار اصلی برای برون‌رفت از مسئله این است که در سیاست گزاری درباره زنان باید به عاملیت آن‌ها احترام گذاشت.

ما ناچاریم به مسئله جنسیت بپردازیم

مریم نصر اصفهانی نیز در ادامه با اشاره به اهمیت موضوع جنسیت گفت: در خصوص زنان ما بایستی به مقوله جنسیت بدون تأملات فمینیستی بپردازیم. چراکه اصلاً فمینیست یک تاریخ جدایی دارد و مقوله جنسیت که اهمیت بسیار بیشتری دارد نیز کاملاً مجزا است. و نگاه ما به جنسیت از دریچه فمینیستی نیست.

افلاطون برخلاف فارابی نخستین فمینیست تاریخ است

نصر اصفهانی به اشاره تلویحی بیان کرد: برخلاف فارابی، وقتی صحبت از اندیشه افلاطون و زنان می‌کنیم، مصامحتاً به افلاطون اولین فمینیست تاریخ لقب داده‌شده است. چراکه او به برابری زن و مرد در ساختار اجتماعی و سیاسی معتقد است. افلاطون حضور زنان در تمام ساختارهای اجتماعی را الزامی می‌داند. ضمن اینکه نخستین منتقد او شاگرد وی ارسطو بود که به اندیشه افلاطون در حوزه زنان تاخت.

غیبت مسئله زن و خانواده در اندیشه فارابی

وی ادامه داد: وجود عبارات زن ستیزانه در آثار فارابی ما را به این نتیجه می‌رساند که اساساً در اندیشه فارابی زن و خانواده جایگاه چندان بارزی ندارد و نگاه زنانه و جنسیت در اندیشه اجتماعی فارابی مغفول واقع‌شده است.

عضو هیئت‌علمی گروه مطالعات زنان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بیان کرد: فارابی اصولاً گوش کردن به سخن زنان را عامل انحطاط جامعه بیان می‌کند. در خوانش فارابی زن در پیوند با ماده و ماده را در پیوند با کدورت صورت‌بندی می‌کند. چنین تفکر و جهان‌بینی ضد زنانه نیز به دیگر آثار اندیشمندان و فیلسوفان ایرانی نیز تسری یافته است. به فرض مثال؛ در اندیشه خواجه نصیر نیز در آثاری مانند اخلاق ناصری، علاوه بر تفکرات و فضائل عرفانی به در بخش بیان اندیشه خانواده و منزل ایده آل، زنان را در کنار کودکان و سفیهان (دیوانگان) رتبه‌بندی می‌کند و ارزش چندانی برای زن قائل نمی‌شود. و رویکرد حذفی به زنان دارد.

ردپای مواجهه زن ستیزانه در اندیشه تاریخی ما تاکنون ادامه داشته است

وی در پایان خاطرنشان کرد: این رویکرد زن ستیزانه در اندیشه معاصر و اکنون نیز ادامه پیداکرده است. غیبت زنان در تاریخ اجتماعی و نادیده گرفته شدن عاملیت و فاعلیت و استقلال زنان در برابر آزادی یک سیر تاریخی داشته است اما در شرایط کنونی گویی زنان به یک بلوغ اجتماعی و خودآگاهی دست پیداکرده‌اند.

خبرنگار: محمد پناه زاده