اخباریان و نقش آنان در تاریخ شیعه

تطلوع فرهنگ غنی و جامع اسلام، رویکرد مردم، به ویژه دانشوران و اندیشمندان مسلمان و حتی غیر مسلمانان را در پی داشت و آگاهی از روش رسول الله (ص) و پیشوایان شیعه و به کارگیری شیوه زندگی جهان شمول این بزرگان در ابعاد مذهبی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و بازآفرینی دنیای آرمانی عصر نبیّ مکرّم اسلام، همواره آرزوی آنان بوده است.

توجه به اخبار و احادیث، از راهکارهای رسیدن به این خواسته است، لذا علما ملزم به جمع آوری آن شدند، اما توجه بیش از حد به آن موجب کم بها شدن شاخه‌های دیگر علوم اسلامی و ظهور تفکری به نام «اخباریگری» در فرهنگ شیعه شد. زمینه مساعد و محدوده جغرافیایی و تاریخی ایران، بخصوص در ایامی که ایران یگانه کشور پرچمدار شیعه و دارای دولتمردانی شیعه بود، بر آمدن فرقه اخباریان را در حوزه فرهنگی شیعه اجتناب ناپذیر نمود.

گردآوری کتب اخبار فراوان، تقویت مبانی این گروه و تضعیف علم اصول فقه و اجتهاد از اثرات مثبت و منفی این گونه تفکر بود. تبعات نامطلوب آن بی بها شدن علوم عقلی و عقل محوری و پیامد مطلوبش تالیف کتابهای حدیث بود. در این مقاله بر آمدن این فرقه و زمینه‌های فراز و فرود آن، به اختصار از قرون اولیه اسلام تا قرن سیزدهم هـ. ق بیان شده است؛ اگر چه جای تحقیقات گسترده همچنان خالی است. 

کلید واژه : علم حدیث، علم اصول فقه، فقه و اجتهاد، اخباریان، اصولیان، مجتهدان، مذهب شیعه. 

اخباریان و نقش آنان در تاریخ شیعه