ماجرای سرداب امام زمان(ع) چیست؟
پرسش: آیا این ادعا صحیح است که امام زمان(عج) در سردابی که محل غیبت ایشان است، باقی مانده و از آنجا ظهور خواهد کرد؟
سرداب مقدس
پیش از بیان پاسخ، ابتدا باید به معرفى سرداب مقدس پرداخت؛ آن گاه درستى یا نادرستى این ادعا را مورد بررسى قرار داد. بیشتر خانه ها در مناطق گرمسیر عراق، از دیرباز تاکنون به جهت رهایى از گرماى سخت و طاقت فرساى خورشید، داراى سرداب یا زیر زمین بوده اند. خانه امام حسن عسکرى«ع» نیز در شهر سامرا داراى چنین زیر زمینى بود که در تاریخ به «سرداب» مشهور شده است. زمانى که خانه آن حضرت در حلقه محاصره سپاه خلیفه عباسى بود و آنان براى دستگیرى فرزندش مهدى(عج) آنجا را درمیان گرفته بودند ؛ از سرداب بیرون آمد و از صف آنان عبور کرد و رفت و یا از محل سرداب ناپدید شد و پس از آن غیبت و پنهان شدن آن حضرت آغاز شد. همین سرداب محل زندگى و عبادت سه امام بوده و الان نیز در جوار مرقد امامان گرانقدر حضرت هادى و عسکرى«ع» در سامرا موجود است. شیعیانى که براى زیارت آن دو امام، وارد سامرّا مى شوند، بعد از زیارت قبر آن بزرگواران، در محل عبادت آنان نماز خوانده و آنجا را زیارت مى کنند.
تهمت و ادعاى نادرست
حضور و مقدّس شمردن این سرداب از طرف شیعیان، موجب شده که دشمنان مغرض و کینه جو، تهمت هاى ناروایى را دراین رابطه مطرح کنند؛ از جمله:
۱. شیعه قائل است مهدى موعود، بعد از تولدش در سردابى مخفى شده و غیبت خود را از آنجا شروع کرده است. تاکنون نیز در آن سرداب به سر مى برد و ظهورش نیز از همان سرداب خواهد بود!!
۲. برخى در کتابهاى خود نوشته اند: این سرداب، در شهر حلّه عراق است؛ برخى آن را در بغداد و عدهاى نیز در سامرا دانسته اند!!
۳. شیعیان در بامداد هر جمعه، سوار بر مرکبها و مسلّح و آماده پیکار، در مقابل درب این سرداب اجتماع مى کنند و فریاد مى کشند: سالار ما! بیا! بیا! به نقل از: سید محمد کاظم قزوینى، امام مهدى از ولادت تا ظهور، ص ۳۱۷ و ۳۱۸.
پاسخ ها
یک. باور شیعه در مورد سرداب
شیعه براى سردابى که در سامرا است، احترام خاصى قائل است و آنجا را از اماکن مقدسه مى داند و در آنجا به نماز و دعا و زیارت حضرت مهدى(عج) مى پردازد ؛ ولى این کار نه براى این است که امام در آنجا مخفى و پنهان است یا کسى امام را مقیم آنجا مى داند ؛ بلکه براى آن است که آن محل نواحى آن و حرم عسکریین، منازل و مساکن شریفه و خانه ها و محل ولادت آن حضرت و بروز بعضى از معجزات بوده است و تجدید خاطرات آن اعصار و یاد آن زمانهایى است که امام عصر و پدر و جدّش در آنجا زندگى و عبادت مى کردند و آنجا محل آمد و شد شیعیان و محبّان اهل بیت بوده است.
دو. عدم اعتقاد شیعه به ظهور امام از سرداب
در هیچ یک از آثار روایى و تاریخى شیعى، نیامده که حضرت مهدى(عج) در سرداب مقدس زندگى مى کند و در آنجا باقى است و از آنجا نیز ظهور خواهد کرد!! چنان که علامه امینى تصریح دارد: …شیعه اعتقاد ندارد که غیبت امام در سرداب است و خودشان را در سرداب مخفى کرده اند و از همانجا نیز ظهور خواهد کرد؛ بلکه اعتقاد شیعه آن است که او از مکّه معظمه، مقابل خانه خدا ظهور خواهد کرد و آن سرداب تنها خانه امامان در سامرا بوده است؛ این مسئله اى همگانى است…» الغدیر، ج ۳، ص ۳۰۸ و ۳۰۹..
سه. باور شیعه درباره محل زندگى امام(عج)
به نظر شیعه، حضرت ولى عصر(عج)، همه ساله در مراسم حج شرکت مى جوید و قبر اجداد طاهرینش را در مدینه، عراق و طوس زیارت مى کند. پس اساساً شیعه براى حضرت مهدى، محلّ و مکان خاصى قائل نیست تا نوبت به آن رسد که بگوییم در سرداب است یا غیر سرداب؟!
چهار. علت مقدس شمردن سرداب
چنان که گذشت، شیعیان به دلایل مختلف، آنجا را مقدس و محترم مى شمرند، از جمله :
۴-۱. آنجا محل زندگى و سکونت سه امام معصوم بوده و از وجود مبارک آنان، شرافت و برکت کسب کرده است.
۴-۲. آنجا محل عبادت و نیایش و تلاوت قرآن آن سه بزرگوار بوده است.
۴-۳. سرداب، در جوار مرقد دو تن از امامان معصوم قرار دارد و زائران امام هادى و عسکرى«ع»، آنجا را نیز زیارت مى کنند.
۴-۴. امام زمان(عج) هر سال براى زیارت قبور شریفه پدر، جدّ، مادر و عمه اش، به آنجا تشریف فرما شده است.
۴-۵. امام زمان(عج) در آن خانه تولّد یافته از آنجا غایب شده است (نه اینکه در آنجا پنهان شده است).
پس شیعیان معتقدند : مقدّس شمردن سرداب، صرفاً به دلایل یاد شده است و این تقدیس، اختصاص به این مکان ندارد؛ بلکه هر کجا که مشخصاً محل عبادت یکى از امامان معصوم بوده است، بدان تبرک مى جویند و هر کجا بدانند حتى یک بار و یک لحظه حضرت ولى عصر(عج) دیده شده است آنجا را هم زیارت کرده و بدان تبرک مى جویند (همچون مسجد سهله، مسجد کوفه، مسجد جمکران و…) و هرگز به راز دیگرى در آن معتقد نیستند یوم الخلاص، ج ۱، ص ۲۸۸.
نتیجه آنکه این گونه افترائات و سخنان صد در صد کذب و نادرست، بر اساس انگیزه دشمنى با شیعه و انحراف از اهل بیت و از سوى دشمنان خاندان رسالت بیان شده است.
عجیبتر آن که به مذهبى که هزاران نویسنده عالى قدر، آرا و عقاید شان را به صراحت در تألیفات خود نگاشته اند، نسبتى داده مى شود که در هیچ عصرى احدى از آنها، احتمال آن را نیز مطرح نکرده است! در موضوع غیبت و مهدویت، کتابهاى فراوانى تألیف و خصوصیات آن ذکر شده است ؛ اما در هیچ کتاب و نوشته اى، اثرى از این افترا نیست! هیچ کس نگفته که امام در سرداب سامرا مخفى است؛ بلکه روایات و آن همه معجزات و کرامات که از آن حضرت در غیبت صغرى و کبرى نقل شده و حکایات کسانى که به حضورش در طول این مدت مشرف شده اند، همه این نسبت را تکذیب مى کنند!!
ر.ک: لطف اللَّه صافى گلپایگانى، امامت و مهدویت، ج ۲، ص ۳۶۷.
منبع:جام