استراتژی سوریه بدون اسد و داعش

به گزارش ادیان نیوز، تضعیف موقعیت نظامی داعش در سوریه و عراق و استیلای تدریجی نیروهای دولتی در سوریه، ایالات متحده آمریکا و ترکیه را بیش از گذشته به یکدیگر نزدیک نموده است، این در حالی است که تحولات منطقه خاورمیانه و سقوط ائتلاف های اخوانی در منطقه به مرور زمان موجب انزوای ترکیه شده بود، دولت آنکارا به رهبری رجب طیب اردوغان با تاکید بر مواضع تک روانه اش عملا زمینه تضعیف جایگاه این کشور را در سطح معادلات منطقه ای و بین المللی فراهم آورده بود.

تحلیل تحولات منطقه حکایت از آن دارد که در زمانی که نیروهای آمریکایی و متحدینش تحت عنوان ائتلاف برای مقابله با داعش بیش از گذشته نسبت به رشد این گروه تروریستی و پیامدهای احتمالی آن برای غرب حساس شده و در پی مهار نسبی آن برآمده بود، دولت اردوغان بر حمایت های پیدا و پنهان خویش از تروریست های تکفیری می افزود. استدلال ترک ها بر آن بود که مقابله با داعش عملا زمینه رشد دو جریان را فراهم خواهد ساخت، جریان هایی که توامان بر خلاف خواست و منافع آنکارا اقدام خواهند نمود. قدرت گیری کردها در شمال سوریه و پیامدهای احتمالی آن بر امنیت ترکیه و همچنین تقویت جایگاه اسد در سوریه دو مقوله ای است که از دید ترکیه با تضعیف جریان داعش محقق خواهد شد، لذا در مقطع زمانی فوق شاهد فاصله هرچه بیشتر آنکارا و واشنگتن بوده ایم.

استراتژیست هایی آمریکایی با درک خطر حضور بشار اسد در قدرت، مقابله با داعش را در اولویت قرار داده و موقتا فیتله دشمنی با اسد را موقتا پایین کشیدند. گفتنی است که آمریکایی صرفا در پی مقابله با داعش و نابودی آن نیستند بلکه از این فضا در راستای منافع خویش بهره مند می شوند  که نوشتار فوق فرصت پرداختن به این مسئله را ندارد.

آزادسازی کوبانی و روند رو به زوال داعش در منطقه که همزمان از سوی نیروهای مردمی و شبه نظامی عراقی، کرد و سوری و همچنین ارتش هاس سوریه، عراق و پیشمرگه های کرد بیش از گذشته تحت فشار قرار گرفته است فضا را برای نزدیکی بیشتر ترکیه و آمریکا فراهم ساخته است.

رسانه های ترکیه  روز گذشته در خبری اعلام نمودند که نیروهای نظامی ترکیه با عبور از شهر کوبانی وارد خاک سوریه شده اند تا از آرامگاه بنیانگذار امپراتوری عثمانی در این منطقه حفاظت کنند. آرامگاه سلیمان شاه که از او به عنوان بنیانگذار سلسله عثمانی یاد می‌شود در محلی تاریخی قرار دارد که بخشی از خاک ترکیه و محصور در اراضی سوریه است. ورود کنونی نیروهای نظامی ترکیه اگرچه به بهانه حمایت از این آرامگاه صورت پذیرفته اما بدون ربط با تحولات کنونی منطقه بویژه پس از آزادسازی کوبانی نمی باشد.

با وجود فشارهای بین المللی و نهادهای حقوق بشری بر دولت ترکیه جهت باز نمودن مرزها برای حمایت تسلیحاتی و انسانی از کردهای تحت محاصره داعش در کوبانی، دولت ترکیه جهت سرکوب کردها، عملا مانع از حمایت بین المللی از کردها از طریق مرزهایش شد. دولت ترکیه، کردهای حاکم بر سوریه را وابسته به حزب کارگران کردستان ترکیه به رهبری اوجالان دانسته و نگران تداوم قدرت گیری آنهاست.

تضعیف موقعیت داعش و واقع نگری مقامات ترکیه جهت رهایی از انزوای خودساخته آنها را به نزدیکی هرچه بیشتر به سوی استراتژی آمریکا مبنی بر تلاش برای کاهش همزمان موقعیت داعش و سرمایه گذاری آتی بر اپوزیسیون حکومت اسد مجاب ساخته است.

رسانه های منطقه در طول روزهای اخیر اعلام نموده اند که نیروهای ارتش سوریه توانسته‌اند با پیشروی‌های خود در مناطق تحت کنترل مخالفان، یک مسیر مهم تدارکاتی شورشیان مستقر در حلب را تحت کنترل خود در آورند. شهر استراتزیک حلب را می توان آخرین پایگاه مستحکم نیروهای ضد دولتی دانست. آزادسازی حمص پس از ماه ها محاصره این شهر موجب تغییر معادلات قدرت در سوریه به نفع نیروهای دولتی شد، هم اکنون و با آزادسازی بخش عمده ای از شهر حلب و قطع ارتباط این شهر با ترکیه، احتمال سقوط آن بیش از پیش متصور است.

حلب بزرگترین شهر سوریه بوده که از آن به عنوان قطب اقتصادی این کشور نام برده می شد. وقوع چهارسال جنگ خونین در سوریه عملا موجب نابودی تمامی ساختارهای اقتصادی این کشور شد، با این حال همچنان حلب از اهمیت بسزایی نزد نیروهای دولتی و اپوزیسیون برخوردار است. نزدیکی حلب به ترکیه موجب اهمیت جاده منتهی از این کشور به سوی حلب شده بود، جاده ای که هم اکنون در تصرف نیروهای دولتی است و عملا امکان ارسال کمک های تسلیحاتی و مالی از سوی ترکیه به معارضین حاضر در این شهر را غیر ممکن ساخته است. محاصره حلب در روزهای آتی نهایتا منجر به خلع سلاح و آزادی بزرگترین شهر سوریه خواهد شد.

قدرت گیری اسد و خطرات ناشی از آن موجب تکاپوی آمریکا و ترکیه شده و زمینه قرابت هرچه بیشتر آنها به یکدیگر را فراهم نموده است. تا پیش از آن استراتژی واقع بینانه آمریکا در قبال اسد در پی تضعیف وی و سایر گروه های رقیب نظیر داعش بوده و در پی فرسایشی شدن جنگ در این کشور و تجزیه آتی آن قابل تحلیل بوده است. اما ترکیه با نگرشی غیر واقع بینانه در پی هدف اسقاط اسد و روی کارآوردن هم پیمانان خود در دمشق بوده است، حال و با افزایش تدریجی قدرت اسد، طرفین ناگزیر به یکدیگر نزدیکتر شده و در پی سرمایه گذاری بر گزینه های دیگر من جمله حمایت تمام و کمال از اپوزیسیون به اصطلاح میانه رو برآمده اند. تهاجم نظامی روز گذشته ارتش ترکیه به خاک سوریه بدون دریافت اجازه از دولت این کشور عملا آغاز مسیری است که در پی زیر سوال بردن مشروعیت حکومت سوریه است.

از زمان وقوع بحران در سوریه، محور غربی-عربی در کنار ترکیه به دنبال حمایت از گروه هایی نظیر ارتش آزاد و ائتلاف ملی سوریه به عنوان جانشین آتی حکومت سوریه اقدام نمودند. قدرت گیری روزافزون داعش و النصره موجب سردرگمی و کاهش حمایت های واحد از تروریست های میانه رو توسط متحدینشان گردید. حال و با توجه به آینده پیش رو که نوید بخش کاهش قدرت داعش در معادلات منطقه ای است، محور فوق مجددا به حمایت گسترده خویش از تروریست های میانه رو روی آورده است.

بنابرگزارش های منتشر شده از سوی وزارت خارجه آمریکا دولت این کشور و ترکیه برای آموزش و مسلح کردن نیروهای میانه روهای مخالف حکومت اسد که همزمان با داعش نیز می جنگند به یک توافق اولیه رسیده اند. وزارت خارجه آمریکا گفته است که دو کشور در اصول به توافق رسیده اند و به زودی آن را امضا خواهند کرد. جن ساکی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هفته پیش گفت که آمریکا برای اعزام بیش از ۴۰۰ سرباز برای آموزش چندین هزار جنگجوی سوری برنامه ریزی می کند. ترکیه نیز پیشنهاد کرده است که میزبان مراکز آموزشی برای این برنامه باشد.

 اعلام خبر این توافق به ماه ها مذاکرات میان ترکیه و آمریکا درباره چگونگی تقویت مخالفان سوری پایان می دهد. آمریکا می خواست بر نبرد علیه داعش تمرکز کند اما ترکیه آشکارا در پی طرحی بوده که شامل تلاش برای برکناری بشار اسد رئیس جمهور سوریه از قدرت می شود.

کارشناسان منطقه بر این اورند که توافق فوق تحولی مثبت در روابط گاه متشنج میان آمریکا و ترکیه است. مقام های آمریکایی گفته اند که قصد دارند طی یک برنامه سه ساله، سالانه حدود پنج هزار تروریست سوری را در پایگاه هایی در خارج از سوریه آموزش دهند.

این به معنی گسترش برنامه آموزش شورشیان سوری توسط سازمان اطلاعات مرکزی (سی آی ای) که در ماه مارس ۲۰۱۳ در اردن شروع شد خواهد بود.در اکتبر ۲۰۱۴ هم اعلام شد که این پروژه گسترش خواهد یافت و یک برنامه مشابه آن توسط پنتاگون ایجاد شد.

اختلاف در رابطه با تحولات منطقه زمینه شکاف عظیمی را میان ترکیه و آمریکا در ماه های اخیر فراهم آورده بود. حملات مکرر اردوغان به اوباما و نگرانی وی از آنچه در منطقه می گذرد عمدتا نشات گرفته از تشنج روابط فی مابین می باشد.

نگرانی طرفین از تضعیف احتمالی منافع شان در سطح منطقه که عمدتا متاثر از قدرت گیری نیروهای دولتی سوریه، حضور چشمگیرتر ایران در منطقه و همچنین ارتقای موقعیت کردها می باشد موجب تقویت محور آنکارا و واشنگتن شده است.

منبع: فرهنگ