خانه حضرت فاطمه زهرا (س) چگونه بود؟ اکنون چه وضعیتی دارد؟
بود. پیامبر (ص) آن قدر به این خانه احترام می‌گذاشت که بدون اجازه وارد
آن نمی‌شد، هر صبح و شام به آنجا می‌رفت و پس از کوبیدن در آن، با صدای
بلند بر اهلش سلام می‌داد.
هنگام خارج شدن از شهر، آخرین نقطه توقفش
درمدینه بود وپس از مراجعت، اول به سراغ همان خانه می‌رفت. آن خانه،
خانه فاطمه (س) بود که این نوشتار کوتاه به وصف آن خواهد پرداخت.
** موقعیت جغرافیایی
این
خانه در طرف شرق مسجد النبی (ص)، هم ردیف دیگر حجره‌های رسول الله (ص) و
در وسط آن‌ها قرار داشت. به گفته نویسنده مدینه‌شناسی با توجه به دیگر
گفته‌های ثبت شده، مسلم است که خانه فاطمه (س) بین مربع قبر و ستون تهجد
بوده است. مردی به عبدالله بن عمر گفت درباره علی بن ابی طالب (ع) برایم
سخن بگو و عبدالله گفت: اگر می‌خواهی بدانی که مقام و منزلت علی (ع) نزد
پیامبر خدا (ص) چه اندازه بود، پس نظر کن به خانه‌اش نسبت به خانه‌های
پیامبر (ص).
عبدالله سپس با دست خود به خانه علی و فاطمه (ع) اشاره
کرد و گفت: این خانه اوست که در وسط خانه‌های پیامبر خدا (ص) قرار گرفته
است. طول خانه فاطمه (س) از طرف جنوب ۵/۱۴، از طرف شمال ۱۴ متر و از طرف
شرق و غرب ۵/۷ متر بوده است.
** اهدایی خدا و رسول (ص)
پیامبر
بزرگوار (ص) از همان ابتدای ورود به مدینه در فکر احداث چنین حجره‌ای
برای حضرت فاطمه (س) بود. بدین جهت زمانی که حجره‌هایی را در طرف شرق مسجد
برای همسران خود احداث کرد، برای فاطمه (س) این حجره را ساخت.ام سلمه در
روایتی که درباره عروسی حضرت فاطمه (س) است، می‌گوید: پیامبر (ص) دختر خود،
فاطمه و همچنین علی (ع) را پیش خود خواند و دست علی را در دست راست و دست
فاطمه را در دست چپ گرفت و به سینه خود گذارد و میان دو چشم آن دو را بوسه
زد.
ام سلمه می‌گوید: آن‌گاه پیامبر (ص) به علی (ع) فرمود، علی جان!
خوب همسری داری و به فاطمه علی‌ها السلام فرمود‌ای فاطمه! تو هم خوب همسری
داری. سپس از جای برخاسته و پیشاپیش آن دو راه افتاد تا اینکه آن دو را به
خانه‌ای که از پیش برای آن‌ها ساخته بود، وارد کرد.
** راهی به بیرون جز از مسجد نداشت
از
دیگر ویژگی‌های این خانه این بود که هیچ گونه راهی به بیرون به غیر از راه
مسجد نداشت. بدون شک در این کار عنایتی بود. شاید راز این عمل برای
مسلمانان آشکار نشده است. سید محمد باقر نجفی می‌نویسد: همگی مورخان اذعان
دارند که خانه علی (ع) در دیگری جز آنچه که به سوی مسجد باز می‌شد، نداشت.
** خانه رفیع و پر نور
از
دیگر ویژگی‌های این خانه این است که همانند دیگر مساجد و خانه‌های
پیامبران، از نورانیت و جلال و شکوه خاصی برخوردار و از خانه‌هایی بود که
قرآن مجید درباره آن‌ها فرمود: در خانه‌هایی که خدا رخصت داده که [قدر و
منزلت] آن‌ها رفعت یابد و نامش در آن‌ها یاد شود.
در روایتی که در
ذیل آیه فوق آمده است، انس از بریده نقل می‌کند: هنگامی که پیامبر (ص) این
آیه را تلاوت می‌کرد، مردی از جای برخاست و گفت مقصود از این خانه‌ها کدام
خانه هاست؟ پیامبر فرمود: خانه‌های پیامبران. ابوبکر در حالی که با دست خود
به خانه علی و فاطمه (ع) اشاره می‌کرد، گفت: آیا این خانه از جمله آن خانه
هاست که حضرت فرمود آری. بلکه افضل از همه آن‌ها است.
** محل نماز و عبادت پیامبر (ص)
خانه
فاطمه زهرا (س) استراحت‌گاه موقت پیامبر (ص) هنگام دیدار از یگانه گوهرش
بوده، جای جای این خانه قدمگاه، محل نشستن، محل نماز و عبادت و سجده‌گاه
وجود مقدس نبی اکرم (ص) بود. حضرت علی (ع) فرمود: روزی پیامبر (ص) به دیدار
ما آمد، ما نیز حریره‌ای (غذایی که با آرد و شیر یا روغن می‌پزند) برایش
آماده کردیم و‌ام ایمن هم ظرفی از ماست، کره و مقداری خرما به ما هدیه کرد.
پیامبر (ص) از جای برخاست، وضو ساخت، به سوی قبله ایستاد و مدتی دعا کرد.
آن‌گاه با چشمانی پر از اشک، سر به سجده گذارد.
** زادگاه امام حسن و امام حسین (ع)
تردیدی
نیست که زادگاه امام حسن، امام حسین، زینب کبری و‌ام کلثوم علیهم السلام
در این خانه است اما نسبت به سایر امامان (ع) بعید به نظر می‌رسد که
زادگاه‌شان در خانه حضرت فاطمه (س) بوده باشد. زیرا در زمان عبدالملک بن
مروان که حسن بن حسن (ع) در آنجا سکونت داشت، او را از خانه حضرت زهرا (س)
بیرون کردند و خانه را به بهانه توسعه مسجد پیامبر (ص) ویران کردند.
همچنین
بعید است که امام زین العابدین (ع) نیز در آنجا دیده به جهان گشوده باشد.
زیرا آن حضرت در سال ۳۸ هجری قمری به دنیا آمد و پدرش امام حسین (ع) در آن
سال همراه حضرت علی (ع) در کوفه بود. بنابراین به نظر می‌رسد که امام سجاد
(ع) در کوفه به دنیا آمده باشد اما چنین سخنی را کسی نگفته است.
بنابراین
احتمال‌ها که حضرت امام سجاد (ع) در سال (۳۴، ۳۵ یا ۳۶ هجری قمری) به دنیا
آمده باشد، می‌توان گفت حضرت در مدینه به دنیا آمده اما باز هم بعید است
که در خانه حضرت فاطمه (س) بوده باشد. زیرا امام حسین (ع) در آن وقت در
خانه حضرت فاطمه (س) زندگی نمی‌کرد.
** محل رفت و آمد فرشتگان
امام
باقر (ع) فرمود: خانه علی و فاطمه (ع) بخشی از حجره پیامبر (ص) است و سقف
آن خانه، عرش پروردگار می‌باشد. محل فرود وحی و رفت و آمد فرشتگانی است که
هر صبح و شام و هر ساعت و لحظه، با آوردن پیام در حال آمد و شد هستند. آنجا
خانه‌ای است که هرگز رفت و آمد فرشتگان در آن، پایانی ندارد. گروهی فرود
می‌آیند و گروه دیگر بالا می‌روند. بسیاری از آیات الهی به وسیله امین وحی
در همین خانه بر پیامبر (ص) نازل گشت. جریان حدیث کسا و آمدن جبرئیل نیز در
همین خانه بود.
** سلام پیامبر (ص) بر اهل خانه
پس از آنکه آیه
«وامر اهلک بالصلاه واصطبر علی‌ها» بر پیامبر (ص) نازل شد، آن حضرت بنا به
روایتی ۴۰ روز، شش ماه، هشت ماه و یا ۹ ماه در هر صبح و شام به سوی خانه
حضرت فاطمه می‌رفت و دستگیره در خانه را می‌گرفت و پس از سلام بر اهل آن
خانه، به دستور آیه عمل می‌نمود و می‌فرمود «الصلاه یرحمکم الله» و سپس این
آیه را تلاوت می‌فرمود «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و
یطهرکم تطهیرا»
** بسته شدن در خانه‌ها جز در خانه حضرت فاطمه (س)
یاران
رسول خدا آن‌گاه که می‌بینند در خانه علی و فاطمه (ع) به مسجد باز می‌شود،
هر یک از خانه خود دری به مسجد باز می‌کنند. دیری نگذشت که فرمان رسول خدا
(ص) آمد که تمام در‌ها بجز در خانه علی (ع) باید بسته شود و موج اعتراض
بالا گرفت اما پیامبر (ص) قاطعانه بر موضوع پافشاری کرد و تمام در‌ها، حتی
پنجره‌ها را، جز در خانه علی (ع) بست.
زید بن ارقم می‌گوید: برخی از
یاران از حضرت خواستند که اجازه دهد، در‌ها همچنان باز بماند. پیامبر (ص)
از جای برخاست و پس از حمد و ثنای الهی فرمود «به من دستور داده شد که تمام
در‌ها، جز در خانه علی را ببندم. حال می‌بینم که برخی از شما سخن گفته‌اید
اما این را بدانید که سوگند به خدا! این من نبودم که در خانه‌ای را بسته
یا باز کرده باشم، بلکه دستوری بود که من از آن پیروی کردم.
** احترام ویژه امامان
گرچه
در زمان معصومین (ع) به ویژه از اواخر زمان امام سجاد (ع) به بعد، خانه
حضرت فاطمه (س) را به بهانه توسعه مسجد ویران کردند، اما جایگاه خانه معلوم
و مشخص بود و مردم بدون هیچ تقیه‌ای، نسبت به خانه حضرت فاطمه (س) احترام
ویژه‌ای قائل بودند. امام جواد (ع) هر روز مقارن اذان ظهر، نخست به زیارت
رسول الله (ص) می‌رفت، سپس به طرف خانه حضرت فاطمه (س) می‌رفت و کفش‌های
خود را بیرون می‌آورد و وارد خانه حضرت فاطمه می‌شدت و در آنجا نماز
می‌گذارد.
** نگاهی دیگر
نگاه دیگری که به این خانه می‌افکنیم،
حیرتمان بیشتر می‌شود. چرا که در این خانه هرگز از زخارف دنیا و تجمل گرایی
چیزی یافت نمی‌شود، خانه‌ای بسیار ساده، نه فرش قابل ذکری دارد و نه وسائل
گران قیمت. نباید تصور کرد که حضرت علی (ع) فقیر و تهی دست بود. چون
آورده‌اند که آن حضرت از دسترنج خود هزار بنده را آزاد کرد. بلکه این
خانواده نمی‌خواستند غیر از زندگی زاهدانه راه دیگری را در پیش گیرند، بدین
جهت آنچه داشتند یا وقف فقرا و تهیدستان می‌کردند یا به دیگران می‌دادند و
خود در نهایت ساده زیستی زندگی می‌کردند.
** وسائل خانه حضرت زهرا (س)
در
این خانه علاوه بر چوبی که حضرت علی (ع) به دو طرف اطاق جهت آویزان کردن
لباس نصب کرده بود، یک پوست گوسفند که در کف اطاق انداخته، یک بالش که
داخلش را از لیف خرما پر کرده بود، چیز دیگری جز جهیزیه حضرت فاطمه (س)
نبود و ریز آن به قرار زیر است:
یک قواره پیراهن، یک عدد روسری
بزرگ، یک حوله سیاه خیبری، یک تخت خواب که با برگ درخت خرما بافته شده بود،
دو عدد تشک کتانی از کتان‌های مصر که در درون یکی از آن‌ها لیف خرما و
دیگری از پشم گوسفند پر شده بود، چهار عدد بالش از پوست میش مکه، یک تخته
پرده پشمی، یک قطعه حصیر و یک عدد دستاس.
همچنین در این خانه یک طشت
مسی برای شستن لباس، یک عدد مشک چرمی برای آبکشی، یک بادیه بزرگ برای
دوشیدن شیر، یک ظرف چرمی برای آب، یک آفتابه گلی لعابی شده، یک سبوی گلی
سبز، دو عدد کوزه سفالین، یک قطعه پوست چرمی برای فرش و یک چادر از
پارچه‌های بافت قطر وجود داشت.
** سرنوشت خانه فاطمه (س)
متاسفانه، این خانه و ساکنانش پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) مورد بی‌مهری امت قرار گرفت و دست خوش حوادث ناگواری شد.
خانه‌ای
که در و دیوارش بوی رسول الله (ص) از آن به مشام می‌رسید و زمین و محرابش
یادآور سجده‌های طولانی یگانه یادگار پیامبر خدا (ص) بود، نه تنها فقط در
آن خانه را بستند و بر خلاف سفارش آن حضرت مردم را از فیض برکات آن خانه و
اهلش محروم ساختند، بلکه مورد هجوم عده‌ای کینه توز و فرصت طلب قرار گرفت و
سرانجام در زمان عبد الملک بن مروان، به بهانه توسعه مسجد، ساکنان آن را
بیرون کردند و خانه را ویران ساختند.
منبع : خبرگزاری حج