تأثیر کنش و واکنش انسان و عالم هستی بر اخلاقی زیستن از دیدگاه قرآن

یکی از ابعاد بحث نسبت دین و اخلاق، بررسی ارتباط این‌دو در اخلاقی زیستن یا تربیت اخلاقی است؛ بدین‌معنا که گزاره‌ها، اعتقادات و پیش‌فرض‌های دینی می‌توانند در تربیت اخلاقی انسان‌ها و به‌تعبیر دیگر، در کاشتن نهالِ فضائل اخلاقی در انسان و ریشه‌کن کردن رذائل اخلاقی از او مؤثر باشند. یکی از این پیش‌فرض‌ها و اعتقادات دینی، پذیرشِ نظام کنش و واکنش در عالم هستی و به‌عبارت‌دیگر، پذیرش ساکت و بی‌تفاوت نبودن عالم هستی نسبت به رفتار ما انسان‌ها، و انعکاس آن به‌سوی ماست.

شماری از آیات قرآن کریم به‌خوبی بر واکنشِ نظام پویا، زنده و باشعورِ جهان هستی به رفتار ما انسان‌ها دلالت دارد. قرآن کریم انسان را به پذیرشِ مسئولیت اخلاقی اعمال و رفتارش ترغیب می‌کند و نوعی ضمانت اجراییِ دینی و دنیوی (افزون بر ضمانت اجرایی اخروی) برای اخلاقی زیستنِ انسان فراهم می‌آورد که نشانگر نسبتِ دوستانه دین و اخلاق در عرصه تربیت اخلاقی است.

کلیدواژه: دین، اخلاق، تربیت اخلاقی، سنن الهی، قرآن.

تأثیر کنش و واکنش انسان و عالم هستی بر اخلاقی زیستن از دیدگاه قرآن