چکیده :
غیر از شناخت گفتمان سیاسی امامان معصوم شیعه(ع) که در تعارض با گفتمان سیاسی امویان و عباسیان بود، توجه به عنصر مقتضیات زمانه یا فضا و شرایط حاکم بر دوره آنان ضرورت تام دارد. زیرا تأثیر این عنصر، سبب اختلاف در مواضع و عملکرد سیاسی آنان در دورههای مختلف تاریخی است.
در این پژوهش برآنیم با استناد به شواهد تاریخی و تحلیل آنها، تأثیر عنصر زمانه را بهلحاظ سیاسی، بر مواضع سیاسی امام موسی کاظم(ع) بررسی کنیم و نشان دهیم که هرچند آن حضرت متناسب با زمانه سیاسی دوره امامت خود، سیاست تقیه را اتخاذ و از هرگونه همکاری با عباسیان و یا اقدام بر ضد آنان کنارهگیری کرد، اما بنابه ضرورت و بر مبنای گفتمان سیاسی پدران خود، نسبتبه حکومت عباسی، به اعتراضِ آشکار یا ضمنی میپرداخت، و سرانجام همین مواضع و مبارزه با سلطه و اقتدار بلامعارض سیاسی عباسیان در عصر خلافت هارون بود که به حبس و شهادت آن حضرت انجامید.
کلیدواژه : امام موسی کاظم(ع)، گفتمان سیاسی امامان معصوم(ع)، وضع سیاسی زمانه امام، مواضع سیاسی امام کاظم(ع).