سید سعیدرضا عاملی: در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که بزرگ‌ترین چالش دوری از دین است

حجت الاسلام والمسلمین سید سعیدرضا عاملی در گفتگو با عتبه نیوز اظهار کرد: گنگره‌های جهانی امام رضا علیه السلام که از سال ۶۳ با حضور علمای تراز اول کشور، مراجع تقلید و رهبر معظم انقلاب اسلامی (در راس کنگره) برگزار میشد سعی می کرد ظرفیت والایی از شخصیت امام رضا علیه السلام را انعکاس دهد. لذا ۴ کنگره اول از سال ۶۳ تا ۷۲ ادامه پیدا کرد. البته زمان برگزاری هم منظم نبود اما بحث های کلان مرتبط به شخصیت این امام همام به لحاظ تاریخی و کلامی و فلسفی صورت می گرفت. از طرفی یک اجلاس هم به امام جواد علیه السلام اختصاص پیدا کرد و با این اوصاف اینطور به نظر میرسید که اشباع محتوایی در این خصوص صورت گرفته است.

وی افزود: پرچم کنگره بین المللی امام رضا علیه السلام این است که این امام در جهان امتداد تفکر تمدن ساز در سطح جهانی است. این‌ پرچم و بیرقی که در نظر داشت تفکرات امام هشتم علیه السلام  را در سطح جهانی برافراشته کند با تاخیری از سال ۶۳ تا ۱۴۰۱ آغاز شد و قرار است در سال ۱۴۰۳ پنجمین کنگره برگزار شود.

دبیر پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا علیه السلام با بیان اینکه در دوره ای زندگی می کنیم که بزرگترین چالش دوری از دین است تصریح کرد: مسئله بی مهار شدن نظام سیاسی در دیگری سازی هم مورد توجه است. آمریکایی ها با تفکر استثناگرایی خود را از جهان استثنا کردند و تمدن آمریکا که اساسا ریشه تاریخی ندارد ،عقیده دارد تمدن آمریکایی متعلق به کسانی است که در امروز و آینده می خواهند زندگی کنند نه تمدنی که مربوط به گذشته باشد و اینطور گذشته را حذف کردند. این حذف گذشته خطر بحران هویت را ایجاد می کند. نسل امروز حتی کیستی خود را نمی تواند دریافت کند چراکه هویت، ماهیت متمایز کننده دارد که من؛ مسلمان شیعه اثنی عشری هستم که متمایز می شود از دیگر مسلمانان. اما جنبه استمرار دارد که باید ادامه دهنده باشد و سرمایه اجتماعی ملت و پیروان یک دین را ایجاد می کند.

وی ادامه داد: این نگاه تمدنی که در غرب شکل گرفته با محوریت استثنا گرایی آمریکایی تقریبا نقطه مقابلی در تاریخ امروز پیدا نکرده است. اروپاییان تمدن هزاره ای دارند اما انها هم دارای مقوله ای به نام اروپا محوری شده اند که یا به صراحت این را می گویند و یا به صورت خودآگاه در درون ادبیات اروپایی وجود دارد که تمدن شخصیت ساز، تمدن اروپایی است اما به صورت ناخودآگاه از تمدن اروپا پیروی کرده اند.

فرهنگ چینی آمریکازده است

عاملی با ذکر مثالی گفت: چین اقتصاد دوم‌ جهان است و در تولید مقالات بین المللی امسال رتبه اول را کسب کرد اما در فرهنگ به آمریکا باخته است. فرهنگ چینی شدیدا آمریکا زده است. ژاپنی ها علی رغم اینکه از زمانی میجی شعار بومی سازی را مطرح کردند و می خواستند بوم رنگ فرهنگی شان را حفظ کنند اما نسل جوان ژاپن، آمریکایی هستند و فرهنگ شان آمریکایی است. حتی در جهان اسلام هم همین مشکل را داریم که تحت تاثیر فرهنگ غرب و آمریکا قرار گرفته است. قدرت سینما هالیوود، قدرت دانشگاه آمریکایی که در جهان اسلام امتداد پیدا کرده است، قدرت نظام های دموکراتیک سیاسی آمریکایی اروپایی نیز امتداد پیدا کرده است.

وی با اشاره به جریان انقلاب اسلامی افزود: انقلاب اسلامی ایران آغاز جریان معکوس است و امام راحل معمار این‌ جریان معکوس آمریکایی شدن جهان است. امام ۱۵ سال تاکید می کرد شاه باید “برد” و حتی یک واو هم اضافه نکرد و با اقتدار این را می گفت. در نهایت انقلاب شد، جریان معکوسی شدن‌ جهان شکل گرفت ولی باید بنیه پیدا می کردیم و تفکر انقلاب اسلامی در سطح جهانی شکل می گرفت. به نظر می رسد در این‌ جهت کم کاری داریم و آثار این کم کاری در ایران بروز پیدا کرده که در نسل جوان آنرا می بینیم که چه وضعیتی پیدا کرده اند. نسل جوان ما در کجا اجتماعی شدند؟ در سینما و ماهواره. در جهان تصویر آمریکایی، اجتماعی شدند و حالا از رفتارهایشان تعجب می کنیم، تفکری که تجدد را قبول ندارد. نظامی که در اروپا ریشه چند صد ساله و در آمریکا ریشه سیصدساله دارد را قبول ندارد و می گوید باید همه‌ چیز را از اول شروع کرد و بنیانش نسبت گرایی و عدم قطعیت است.

قدرت فکری امام رضا علیه السلام

دبیر پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا علیه السلام با بیان اینکه باور به دین در حال کمرنگ شدن است گفت: در این میان چه کسی می تواند ناجی باشد؟ به نظر می رسد اگر یک‌ امام معصوم «امام رضا علیه السلام»که عرصه بروز پیدا کرده، چون حکومت کرده و در زمان ایشان، گفتگوهای بین دینی و بین تمدنی صورت گرفته است. امام رضا علیه السلام امام گفتگو و استدلال و عقلانیت است و ما نباید صرفا روی جنبه های عاطفی با این امام بزرگ پیوند بخوریم. به این سوال باید پاسخ دهیم که با حکمرانی و عقلانیت امام رضا علیه السلام چقدر پیوند خوردیم؟ امام رضا علیه السلام به دو دلیل امام شد، یکی خداوند رضایت داد به امام رضا علیه السلام و پسندید و رضایت خدا در نام گذاری ایشان نشست. دوم اینکه مخالفین امام رضا علیه السلام به جایگاه ایشان راضی بودند. امام هشتم علیه السلام  به لحاظ فکری و اخلاقی به قدری قدرت داشته که آنکس که مخالفش بوده را همراه خود کرده است. بنابراین تمرکز روی اندیشه های تمدن ساز امام رضا علیه السلام با محوریت معنویت، عدالت، عقلانیت، گفتگو، حکمرانی منجر به رضایت مردم، حایز اهمیت است. جهان تشنه این ادبیات و علاقمند بدان است.

وی با تاکید براینکه غرب به دوران سرخوردگی رسیده است تصریح کرد: با این تفاسیر پرچم بعدی کنگره های بین المللی امام رضا علیه السلام را تفکر تمدن ساز ایشان گذاشتیم. این تمدن سازی با مفهموم تمدن سازی قدیم فرق می کند. تمدن متعلق به سده های قبل است، لذا وقتی در بنای برجسته رسوب می کند صد سال هم که می گذرد می گوید این اثر تمدنی است. نگاهی که به درستی رهبر معظم انقلاب اسلامی در مورد تمدن نوین اسلامی دارند اینگونه است که تمدن را امری ساختنی می دانند برخلاف بعضی ها که می گویند تمدن شدنی است ونمی توانی آنرا بسازی. در واقع حضرت آقا، فاخر نگاه می کنند و مشخصه های دوره ظهور را مصداق تمدن نوین اسلامی می دانند. مشخصات دوره ظهور هم عدالت فراگیر اجتماعی و امنیت فراگیر و اخلاق و کرامت انسانی است. عدالت مفهومی است که در به جا نشستن تمام امور است و هستی بازسازی شود و در آن ماوایی که خداوند تعبیر کرده است. و حالا جهان به بازسازی نیاز دارد.

همایشی بین ادیانی

عاملی خاطرنشان کرد: قرار گذاشته ایم کنگره بین المللی امام رضا علیه السلام کانون اصلی فعالیت های بین المللی بشود، لذا همایش بین المللی امام رضا علیه السلام که همایش بین الادیانی است در سال ۱۴۰۳ برگزار می شود، اما از دوره بعد کارگروه بزرگ حضرت رضا علیه السلام می شود. به معنای دیگر همایش بین المللی امام رضا علیه السلام با کنگره ادغام می شود و طبیعتا بخشی از این حوزه به گفتگوی بین ادیانی اختصاص می یابد و برای گفتگوی بین ادیانی نیز دو نگرش حاکم است، یک نگرش رسمی است که مثلا کلیسا با اندیشمندان مسلمان گفتگو می کنند و اتفاقا لازم هم است اما کافی نیست. گفتگوهایی که خارج از این حلقه های رسمی صورت می گیرد با اهمیت تر است.

قرآن کریم تجمیع ادیان الهی است لذا گفتگوهای بین ادیانی رسمی و غیر رسمی در کنگره فعال خواهد بود و پویش های اجتماعی که در سطح جهان به طرفدارای از عدالت و مبارزه با تبعیض صورت می گیرد جمعیت بزرگی دارد و اگر این را در کلیسا خلاصه کنید جمعیت کوچکی می شود اما وقتی با پویش های اجتماعی که با جنگ و ظلم مقابله می کند همراه شود، مثمر ثمر خواهد بود و تقریبا ۴۰ درصد جامعه غرب عضو فعال پویش های اجتماعی هستند که در یک سری از حلقه های باما مشترک اند. اسم اینها در خارج از کشور فرهنگ مخالفت است و مخالف حاکمیت خود هستند. حتی در غرب پویش مقابله با ربا وجود دارد و با این ها مشترک هستیم بنابراین باید یک سری تنوع بخشی دقیق تری صورت گیرد که‌مشارکت مردمی، فعالان اجتماعی را در سطح جهانی جذب کند.

وی با اشاره به اینکه ایده فرهنگستان علوم رضوی در کمیته علمی کنگره پنجم حضرت رضا علیه السلام شکل گرفته گفت: علتش هم این است که ما این سوال را داشتیم که از متفکرین دعوت کنیم تا در این اجلاسیه ها و پیش نشست ها در ایران و خارج از ایران شرکت می کنند.

با الهام گرفتن از قرآن نسبت به فیزیک هسته ای، اجتماعی، علوم شناختی و هوش مصنوعی شناخت پیدا کرده اند. هوش مصنوعی اگر مهار عقل دینی را نداشته باشد مسیر درستی نخواهد داشت. الان دنیای غرب در علم پیشرفت کرده اما این سوال پیش پی آید که آیا در روش زندگی هم پیشرفت کرده است؟ خیر.
مسئله تنهایی، امروز یک مسئله بزرگ دولت ژاپن است چراکه سازه های آنها با عقل الهی جلو نرفته است و در همین راستا بحث فرهنگستان علوم رضوی این است که علم با عقل الهی پیوند بخورد و مسیر پیدا کند و قطب نمای فکری؛ دین باشد که مسیر ایجاد کند. و گرنه که علم بمب اتم هم تولید می کند. ۱۳ هزار و ۶۰ بمب اتم هسته ای امروز در جهان وجود دارد که اگر منفجر شوند دمای زمین به منهای ۵۰ درجه می رسد و همه از دنیا میروند.

وی تاکید کرد: امروز پدیده ای به نام فرد گرایی به وجود آمده که بعضی ها تعبیر به خودمختاری شخصی می کنند. این پدیده نگران کننده است زیرا فردگرایی فرد را از جمع جدا و تکثر بی معنا و پوچی ایجاد می کند و فرد را از استفاده از تجربه جمعی دور می کند. اما فردگرایی یک عنصر تمدنی است، بدین معنا که فرد علی رغم فضای جمعی نگاهش به حقیقت باشد و می توان امیدوار بود در سال ۱۴۱۵ به فضل پروردگار و با همکاری پیروان امام رضا علیه السلام شامل زائران حضرت و خادمان علمی آستان مقدس رضوی به نتایج خوبی  رسید.