آشنایی جامع با بزرگان موسیقی ارامنه در ایران
هنرمندان و بزرگان موسیقی ارامنه در ایران، از بنیان‌گذاران و مشارکت‌کنندگان مهم موسیقی محسوب می‌شوند و آثار شاهکار و ماندگاری خلق کرده‌اند که با مطالعه تاریخ هنر موسیقی ایران می‌توان دریافت؛ ارامنه ایران نقش بسزایی در گسترش موسیقی مدرن و ورود آن به ایران داشته‌اند.
به گزارش سرویس اجتماعی ردنا (ادیان نیوز)، نقش ارامنه ایران در شکل گیری موسیقی نوین و معاصر ایران بسیار چشمگیر بوده است. هنرمندان بسیاری که در راه گسترش موسیقی در ایران گام‌های با ارزشی را برداشتند. تلاشی که آهنگساز، خواننده، شاعر و ترانه سرای ارمنی برای این دیار کرده است نقشی مهم در خلق گنجینه موسیقی ارامنه و ایرانی داشته است.
هیئت تحریریه ادیان نیوز پس از مشاهده انتقاداتی که به گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو در اصفهان شد، بنا را بر تهیه و گردآوری مطلب و محتوایی درخور برای جامعه مسیحیان ارمنی ایرانی گذاشت تا محتوایی زیبنده در ردای بزرگان موسیقی ارامنه در ایران تولید و جمع آوری کند.
مطالعه اولیه با دیباچه‌ای از تاریخ موسیقی و ابزار اهالی ارامنه اصفهان در محله‌ی جلفای اصفهان تنها یکی از اطلاعات اولیه جهان موسیقایی مسیحیان ارمنی در ایران است. با مطالعه تاریخ هنر موسیقی ایران می‌توان دریافت که ارمنیان نقش بسزایی در گسترش موسیقی مدرن و ورود موسیقی کلاسیک جهان به ایران داشته‌اند. درواقع، ارامنه به دلیل سفرهای بسیار و نگاه وسیع خود توانسته‌اند آنچه را که در عرصه موسیقی جهان در حال رخ دادن بود، به ایران آورده و با هم‌میهنانشان سهیم شوند. چه بسا ابتدا باید به معرفی بزرگان و هنرمندان معروف ارمنی در موسیقی ایران بپردازیم تا به رمز و راز پیکره عظیم آن پی برد.
متن انگلیسی مقاله: Comprehensive familiarity with Armenians music greats in Iran
متن عربی مقاله: الفنانون الأرامنه ودورهم فی تطویر الموسیقى الإیرانیه
اولین و ترین های موسیقی ارمنی ایرانی
«مگردوم کاراپتیان» در اصفهان اولین ارکستر سازهای زهی را تأسیس نمود. کاراپتیان را خالق سازهای زهی در اصفهان قدیم نام می برند. کسی که یکی از ابزار و آلات موسیقی زهی را در اصفهان پدید آورد.
بانو «گوهار آبیان داویدیان» نخستین زن ارمنی دانشجو و فارغ‌التحصیل هنرستان عالی موسیقی تهران است که یکی از تخصص های وی نوازندگی در گروه ارکستر فیلارمونیک بوده است و یکی از شناسنامه های تاریخ موسیقیایی زنان ارمنی در ایران به حساب می آید.
«روبن گریگوریان» اولین شخصی است که توانسته گنجینه بزرگی از ترانه‌های محلی ایران را جمع‌آوری کند و برای چهار صدا تنظیم نماید. از دیگر فعالیت های مهم وی برعهده داشتن سمت مدیر هنرستان عالی موسیقی و رهبر و پایه‌گذار ارکستر سمفونیک تهران محسوب می شود.
«واهه خوجایان» رهبر ارکستر و پایه‌گذار نخستین ارکستر رادیوی ملی ایران بوده است که خدماتش به موسیقی ایران و مخصوصا تولیدات فاخر و فراوانی که برای موسیقی در صدا و سیما ایران تولید کرده است در کارنامه درخشان وی وجود دارد.
بانو «ساتنیک آقابابیان» خوانندهٔ اپرا و نخستین خوانندهٔ اپرای زن ایرانی محسوب می شود که در عرصه خدمات متقابل موسیقی ارامنه به ایران نام و یادی برای خود دست پا کرده است و هنرش برای احیای سبک موسیقی اپرای زنان در ایران مثال زدنی بود.
«سرژیک میرزائیان» رهبر ارکستر گروه کر فرهنگسرای ارسباران با ارکستر زهی که سالهاست اجرای کنسرت موسیقی به صورت مستقل به همراه ارکستر زهی، مجلسی و گروه های سازی از فعالیت های سرژیک و گروه نوزندگانی است که تحت رهبری این نوازنده و رهبر اکستر ارمنی در ایران فعالیت می کنند.
نقش ارامنه در توسعه موسیقی ایران
«آندره گالستیان» یکی از کارشناسان ادبی و موسیقی دانان فرهیخته ارمنی در ایران، معتقد است: بسیاری از موسیقیدانان ارامنه برای اولین بار ارکستر سمفونی عمومی و نظامی را در کشورمان وارد کردند.{۱}
اغلب موسیقی دانان ارمنی کپی کار نبودند
برای شناسایی نقش ارامنه در موسیقی ایرانی باید به برخی ارائه دهنگان محتوای ناب در این عرصه اشاره کرد: روبن گریگوریان مدیر هنرستان عالی موسیقی و رهبر ارکستر سمفونی تهران و کفیل اداره موسیقی کشور بود و در ارکستر موسیقی بوستون نوازندگی کرد. همچنین گوهار آبیار داویدیان، اولین زن فارغ‌التحصیل از هنرستان موسیقی است. واروژان یک شخصیت بزرگ، آهنگسازی نابغه و از پایه‌گذاران موسیقی پاپ در کشور بود. این نوازنده پیانو، موسیقی پاپ مورد نظر خود را ارزشمند، علمی و واقعی خواند و آن را دارای استخوان‌بندی مناسب تلقی کرد. او موسیقی موردنظر خود را از جایی برنداشت و ساخته‌هایش مختص خود او بود. قطعا لحن خاص در نوازندگی و آهنگسازی افراد بزرگ به‌خوبی احساس می‌شود. چنانچه این افراد افتخار داشتند که تحصیل می‌کردند ولی به کپی‌کاری روی نمی‌آوردند.
خدمات متقابل ارامنه به موسیقی ایران
چهارنسل درخانواده گریگوریان به عنوان موسیقیدان به فرهنگ وهنرایران خدمت کرده اند. جد این خانواده لئون گریگوریان پنج پسر داشت به نامهای هراچ، روبن و آسیک (از همسر اول) هانری و زاره (زاریک) از همسر دوم. لئون در سال ۱۸۸۶ در تبریز بدنیا آمد و در سال ۱۸۹۴ وارد مدرسه ابتدائی هایکازیان تامادیان ارامنه در تبریز شد. لئون گریگوریان در مدت زمان طولانی آوازها و سرودهای بسیاری را تنظیم نمود و بهترین شوق و ذوق خود را در عرصهٌ موسیقی و اموزش آن ارائه داد.
سه پسر لئون در ابتدا تحصیل خویش در مدرسه حوزه خلیفه گری ارامنه آذربایجان راتمام کردند وسپس به بلژیک سفر کردند. سپس چندین مجموعه از آوازهای محلی در مقام موسیقی ایرانی را تنظیم و منتشر کردند. ” به نظر من روبیک گریگوریان آهنگساز ارمنی / امریکایی یک آهنگساز بزرگ است “. با این یک جمله آرام خاچاطوریان به روبیک ارزش جهانی بخشید. آرام خاچاطوریان همچنین اضافه کرد: ” او کیفیت عالی و نبوغ و مشخصه فردی و الهام بخشی و مهارت و وجه ملی و ایرانی رادارد “.
روبیک یکی از موٌسسین انجمن دوستداران فرهنگ ارمنی است . این انجمن هر ساله در سالن سنفونی بوستون شبهای ارمنی را با همکاری ارکستر بوستون پاییز برنامه های موسیقی اجرا می نماید.
باداراک موسیقی مذهبی ارامنه ایران
امروزه با داراگ مراسم مذهبی است که در کلیسا برای تجلیل از مقام عیسی مسیح برگزار می گردد.
باداراک در موسیقی مذهبی ارامنه سابقه تاریخی دارد و این فرم موسیقی را با اوراتوریوی vaspess رانمانینف مقایسه می کنند و باداراک گنجی است که از زمان باستان برای موسیقی ایرانی و ارمنی به ارث رسیده و هرگز از بین نخواهد رفت.
درن براتی مسیحی؛ نابغه جوان ارمنی
بهتر است در پایان از پیانیست و آهنگساز جوان نابغه ارمنی آقای «درن براتیان یا درن براتی مسیحی» با آن همه آهنگسازی و کنسرت و آلبوم بسیار زیبا متعدد بین المللی خویش افتخاری برای موسیقی ایرانی و ارمنی محسوب می شود. درن براتی مسیحی، نواختن پیانو را از ۱۱ سالگی نزد استاد تیگران مسروپیان شروع کرد. بعد از گذراندن دوره ابتدایی، وارد هنرستان ملی موسیقی پسران تهران شد و هم اکنون سال آخر هنرستان موسیقی است. براتی در مسابقات متعددی همچون «برترین پیانیست» مقام اول را در نوازندگی ساز پیانو کسب نموده است. وی در جهت بالا بردن سطح دانش علمی و عملی خود مستر کلاس های متعددی از جمله نزد استاد مارینه مارگاریان شرکت کرده است. درن براتی چندین اثر برای ساز پیانو خلق نموده و هم اکنون در حال آماده سازی یک آلبوم موسیقی برای ساز پیانو است که در سال ۱۴۰۲ منتشر خواهد شد.
بخش دیگری از بزرگان موسیقی ارمنی در ایران را در این ویدئو از کانال آپارات ادیان نیوز مشاهده کنید:
https://www.aparat.com/v/Udk0i
منابع:
نقش ارامنه در پیشرفت موسیقی ایران- ارتباط امروز / خانواده گریگوریان، چهارنسل موسیقیدان ارمنی ایرانی- ویستا / نقش ارمنی ها در موسیقی ایران-gareginفرآوری: محمد پناه زاده