ادیان نیوز: نزدیکی نگرش عرفان به نگرش یهودی – مسیحی درباره شیطان از مباحث قابل تحلیل در عرفان حلقه است. در نگاه یهودی – مسیحی، شیطان یک فرشته است که در داستان آدم و حوا، نقش یک منجی را برای نوع بشر داراست و با راهنمایی آن دو به سمت میوه درخت معرفت، آنها را از باطن امور آگاه میسازد و از یوغ بندگی استثمارگونه خداوند رها مینماید. به روایت تورات شیطان در قالب یک مار وارد بهشت شد تا آدم و همسرش را فریب دهد.
با توجه به گزارش تورات،دو مطلب نغز به دست میآید: اول اینکه ابلیس از همه هشیارتر و داناتر بود و دستهای از علوم را در اختیار داشت؛ دوم اینکه دلسوزی ابلیس برای آدم در نهایت مورد تأیید خداوند قرار میگیرد. بنا به نقل از تورات، خداوند پس از معصیت آدم و همسرش، گفته شیطان را تائید کرده است.
رهبر عرفان حلقه هر دو مطلب را پذیرفته است. وی به صراحت از شیطان به عنوان کسی که به آدم درسهایی را آموخت، یاد کرده و او را معلم آدم مینامد. روشن است که این نگرش زاییده نگاه یهودی – مسیحی به شیطان بوده و با نگاه قرآنی و متون اسلامی بیگانه است.
در فایل صوتی که از رهبر عرفان حلقه منتشر شده و در بسیاری از سایتها وجود دارد، عنوان میشود:
شیطان، اول موحّد عالم است؛ چون به غیر خدا اصلاً سجده نکرد.
وی اضافه میکند:
خدا با خلقت آدم، خواست شیطان را آزمایش کند. اگر شیطان سجده میکرد، خدا به او میگفت که مگر به تو نگفتم به غیر من سجده نکن.
وی در یکی از نوشته های خود آورده است:
خداوند به ابلیس مأموریت داد که به فرمان سجده بر آدم اعتنا نکند و او نیز این مأموریت را پذیرفت. [۲]
و در جای دیگر میگوید:
پس تبعیت نکردن از فرمان سجده در ظاهر نافرمانی است و اگر نافرمانی نبود تضادی هم نبود؛ در عین حال، فرمانبرداری است، چون خداوند آن را از پیش تعیین کرده است. خداوند با امر به این که ابلیس جز بر او سجده نکند، نقش موحدی را به او میدهد که برای انجام دادن مأموریت خود از جهان تکقطبی (بارگاه الاهی) رانده میشود. [۲]
به راستی در کجا آمده است که خدا، از قبل دستوری جدا و امری مجزا برای شیطان صادر کرده باشد که، بر غیر من سجده نکن؟ در کدام حدیث یا آیه وارد شده است که امر سجده بر آدم که خطاب به همه ملائکه بود فقط برای امتحان شیطان بوده است؟ در کدام منبع آمده است که شیطان مأموریتی قبلی از خداوند دریافت کرده بود که در نتیجه بعد از دستور عام «اسجدوا»، شیطان میبایست دستور قبلی را اصل و اساس قرار دهد و از دستور دوم سرپیچی کند که در نتیجه این سرپیچی، نه فقط برای شیطان معصیت به حساب نیاید، بلکه نشان از کمال توحید، برای شیطان قلمداد شود؟!
به گزارش قرآن فقط یک امر وجود داشت و آن هم «اسجدوا» است و مخاطب نیز همگان بودند. از اینها گذشته، سجده به آدم عین توحید بود؛ چرا که درخواست مستقیم خداوند بوده و از آنجا که این امر از جانب خود خداوند صادر شده بود، سجده به آدم در حقیقت سجده به خداوند بوده است، نه خلاف توحید.ر فایل صوتی که از رهبر عرفان حلقه منتشر شده و در بسیاری از سایتها وجود دارد، عنوان میشود:
شیطان، اول موحّد عالم است؛ چون به غیر خدا اصلاً سجده نکرد.
وی اضافه میکند:
خدا با خلقت آدم، خواست شیطان را آزمایش کند. اگر شیطان سجده میکرد، خدا به او میگفت که مگر به تو نگفتم به غیر من سجده نکن.
وی در یکی از نوشته های خود آورده است:
خداوند به ابلیس مأموریت داد که به فرمان سجده بر آدم اعتنا نکند و او نیز این مأموریت را پذیرفت. [۲]
و در جای دیگر میگوید:
پس تبعیت نکردن از فرمان سجده در ظاهر نافرمانی است و اگر نافرمانی نبود تضادی هم نبود؛ در عین حال، فرمانبرداری است، چون خداوند آن را از پیش تعیین کرده است. خداوند با امر به این که ابلیس جز بر او سجده نکند، نقش موحدی را به او میدهد که برای انجام دادن مأموریت خود از جهان تکقطبی (بارگاه الاهی) رانده میشود. [۳]
به راستی در کجا آمده است که خدا، از قبل دستوری جدا و امری مجزا برای شیطان صادر کرده باشد که، بر غیر من سجده نکن؟ در کدام حدیث یا آیه وارد شده است که امر سجده بر آدم که خطاب به همه ملائکه بود فقط برای امتحان شیطان بوده است؟ در کدام منبع آمده است که شیطان مأموریتی قبلی از خداوند دریافت کرده بود که در نتیجه بعد از دستور عام «اسجدوا»، شیطان میبایست دستور قبلی را اصل و اساس قرار دهد و از دستور دوم سرپیچی کند که در نتیجه این سرپیچی، نه فقط برای شیطان معصیت به حساب نیاید، بلکه نشان از کمال توحید، برای شیطان قلمداد شود؟!
به گزارش قرآن فقط یک امر وجود داشت و آن هم «اسجدوا» است و مخاطب نیز همگان بودند. از اینها گذشته، سجده به آدم عین توحید بود؛ چرا که درخواست مستقیم خداوند بوده و از آنجا که این امر از جانب خود خداوند صادر شده بود، سجده به آدم در حقیقت سجده به خداوند بوده است، نه خلاف توحید.
باید افزود چنین نگرشی در متون مقدس مسیحیت و یهودیت دیده می شود. در این متون از شیطان چهرهای به عنوان “معلم آدم” و “راهبر معرفت” و “راهنمای درخت دانش” تصویر میشود و به عنوان موجودی که میتواند علومی را به انسان بیاموزد و راهبر انسان به دستهای از معلومات شود، مورد توجه قرار میگیرد. البته چنین تصویری از شیطان، مقدمه “تدوین ایدئولوژی شیطانی” در مغرب زمین شد و بدین گونه شیطان مظهر خرد و آگاهی معرفی گردید. فرقه شیطان پرستی نیز با همین نگرش شکل گرفت.
گفتنی است طبق این نگرش، شیطان یک فرشته است؛ اما در نگرش قرآنی شیطان یک جن است که در سایه عبادتهایش به جمع ملائک راه یافت. در حقیقت ابلیس در صف ملائکه بود،نه از جنس آنها. در متون عرفان حلقه از شیطان به عنوان ملک و فرشته یاد میشود که در حال انجام دادن ماموریت الهی است.
پیوست ها:
[۱] کتاب انسان و معرفت، ص ۲۱۸ و سایت عرفان حلقه، یکشنبه یازدهم اردیبهشت۱۳۹۰.
[۲] همان ص ۴۰
منبع: رهپویان هدایت